Aposizio

Aposizio kategoria gramatikal bereko bi hitz elkartuz eratzen den joskera da, non bigarren hitzak lehenengoa zehazten baitu. Hitz baten ondoan, hura zehazteko jartzen den beste hitza edo hitz multzoa latinezko appositio hitzetik dator.

Adibidez, hurrengo esaldietan Iratxe eta zure ahizpa aposizioak dira:

• Zure ahizpa, Iratxe, hona dator.
• Iratxe, zure ahizpa, hona dator.

Bi motatakoak dira: murrizgarriak eta ez-murrizgarriak. Murrizgarriek ematen duten informazioa beharrezkoa da esaldian eta, euskaraz, komarik gabe idazten dira: Haren anaia Antton bihar etorriko da (Antton ez da pertsona horren anaia bakarra). Aldiz, ez-murrizgarriak komen artean idazten dira eta ekartzen duten informazioa ez da ezinbestekoa: Haren anaia, Antton, bihar etorriko da (pertsona horrek anaia bakarra du, Antton izenekoa: haren izena zehazteak ez dakar informazio handirik).

Genitibozko aposizioak (Piarres Lafitteren Grammaire basque, Navarro-labourdin littéraire liburuan, génitif explétif deituak) ere baditugu euskaraz, leku-izenetan batik bat: Alemaniako Errepublika Federala, Irungo hiria, Gipuzkoako enparantza... NONGO kasuaren ohiko esanahia ez dute, hots, ez dute adierazten Alemanian dagoen errepublika federala, Irunen dagoen hiria edo Gizpuzkoan dagoen enparantza; aitzitik, Alemania errepublika federala dela, Irun hiria dela eta enparantza haren izena Gipuzkoa dela ulertzen da. Hainbat hizkuntzatan ere antzeko egiturak daude: el mes de diciembre, el idiota de tu hermano gaztelaniaz, le mois de décembre, l'idiot de ton frère frantsesez, the month of December ingelesez (abendu[ko hil]a, hire anaia[ren] ergel hura), 山下の先生 (Yamashita no sensei, Yamashita[ren] irakaslea) japonieraz...

Erreferentziak

Artikulu hau hizkuntzalaritzari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.