Armairutik irten

LGBT Mugimendua - 2017ko apirilaren 25a Pedro Ribeiro Simões-en lana.

Armairutik irten (ingelesez: Coming out) pertsonei aplikatutako modismoa da. «Beren sexu-joera, orientazio erromantikoa edo genero-identitatea borondatez eta publikoki deklaratzea» esan nahi du. Gordetako edo ezkutatutako zerbaiten analogia gisa funtzionatzen du. Aldi berean, aurkitu eta estigmatizatu ez daitezen orientazioa disimulatu edo ezkutatu behar zuten pertsona horien entzierro- eta iluntasun-sentsazioa adierazten du; eta «argitara irtetzen» da (aurkitu, erakutsi) egun horretara arte ezkutuan zuen bizitzaren alderdi bat.

Etimologia eta aldaerak

Adierazpenaren jatorria nahiko modernoa da. "Coming of the closet" esaldi anglosaxoiaren hitzez hitzeko itzulpenetik dator, hortik sortzen baita kontzeptua. Era berean, beste esamolde anglosaxoi batetik eratorria ("to have a skeleton in the closet"), "armairuan eskeleto bat izatea" bezala itzulia, publiko egin nahi ez zen zerbait lotsagarria edo ezkutukoa izatea esan nahi duena.

Behin egoera azalduta, baldintza berriari buruz esaten da «armairutik kanpo egotea». Aitzitik, «armairuan egotea» esaten zaio sexu-orientazioa isilpean gordetzen duenari edo publikoki ukatzen duenari. Beste batek erakusten duenean pertsona (bere borondatearen aurka), «atera norbait armairutik» (ingelesez outing) esamoldea erabiltzen da.

Ondoren, esanahia beste kolektibo eta egoera batzuetara zabaldu da, eta, oro har, ezkutuan mantentzen zen eta harridura, lotsa, gorrotoa edo kritika eragin dezakeen zerbaiten adierazpenari egiten zaio erreferentzia, esaterako alderdi politiko batena izatea.

Ondorioak

Karl Heinrich Ulrichs, XIX. mendeko homosexualen defendatzailea.

Tradizioz LGTB pertsonek diskriminazioa eta jazarpena jasan dutenez, armairutik irtetea erronka handia da munduko LGTB biztanleriaren zati handi batentzat, gizarte-bazterketaren, diskriminazio heterosexistaren eta indarkeria homofoboaren eraginpean egotea suposatzen baitu.

Homosexualitatea legez zigortuta dagoen herrialdeetan, armairutik irtetzea froga autokriminatzailea izan daiteke. Baina homosexualitatearen onarpen legala eta onarpen soziala altua den herrialdeetan ere, armairutik irteteak gertuagoko esparru batean (familia, lagunak, lankideak...) gaitzespena jasatea ekar dezake.

Dena dela, armairutik irtetzeak osasun mentalaren ikuspuntutik baditu bere alde positiboak. Aitzitik, Estatu Batuetako American Psychiatric Association Elkarteak (APA) berak aitortzen duenez, ezkutatzearen txikitatik segurtasun ezak eta hauskortasun emozionalak osasun mentaleko arazo bat garatzeko eta helduaroan luzatzeko arrisku handiagoa izatera eramaten du kolektiboa. Antsietatea garatzeko arrisku-faktorea da. Mendekotasunetan erortzeko, sintoma depresiboak izateko, antsietatea izateko, AMT bat garatzeko (bulimia, anorexia, edo batez ere mutilei eragiten dien bigorexia bat), huts-sentsazioak sentitzeko edo bere buruaz beste egiteko ideia-, plangintza- edo saiakera-prozesuetan sartzeko arriskua handitzen du.

Nazioarteko eguna

Armairutik Irtetzearen Nazioarteko Eguna urriaren 11n ospatzen da.

Armairutik atera ziren ospetsu batzuk

• David Bowie
• Freddie Mercury
• Elton John
• Ryan Murphy
• George Michael
• Samantha Fox
• Angelina Jolie
• Richard Chamberlain
• Alejandro Amenábar
• Lady Gaga
• Megan Fox
• Jodie Foster
• Iñigo Lamarca

Kanpo estekak

• [1] Usua Martínez eta Kepa Blázquez: "Irakasleak armairutik ateratzea inportantea da, eskola espazio seguru bilakatzeko bidean", Argia, 2021/09/26an.

• Datuak: Q208099