Austria eta Italia arteko muga

Austria eta Italia arteko muga
	Austria–Italy relations; border of Austria; borders of Italy
Geografia
Herrialdeak	Italia; Austria
Luzera	430 km
Historia
Sorrera-data	1861

Austria eta Italia arteko muga Italiako Errepublika eta Austriako Errepublika banatzen dituen nazioarteko muga da. Karniako Alpeetan dago eta, austriar aldetik, Tirol, Karintia eta Salzburgo estatuak eta, italiar aldetik, Trentino-Adige Garaia, Veneto eta Friuli-Venezia-Julia eskualdeak bereizten ditu.

Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Muga Austria eta Suitza eta Italia eta Suitza arteko trifinioan hasten da, Dreiländerpunkten. Ondoren, mendebalde-ekialderantz jarraitzen du, Austria eta Eslovenia arteko eta Italia eta Eslovenia arteko trifinioraino, Forno mendiko eta Cogliansko gailurretan dagoena.

Mugak, oro har, uren banalerroari jarraitzen dio, bi salbuespenekin:

Innichen/San Candidoko arroa, hain zuzen ere bere frakzioa den Winnebach/Prato alla Drava – Dravatik sortutako adarra eta bere ibaiadarra den Sextner ibaia (Danubio ibaiaren arro hidrografikoa).
Tarvisioko arroa, Italian esleitua, nahiz eta uren banalerrotik (Danubio ibaiaren arroa) harago egon.

Italiar aldetik, batez ere, Adige, Isarco, Piave eta Tagliamento ibaietako arroak daude; austriar aldetik, Inn eta Drava ibaien arroak. Europako E45 errepideak zeharkatzen du muga, Brenner pasabideraino, E55etik Tarvisioraino eta E66tik Innicheneraino. Errepideko beste pasabide garrantzitsu batzuk Resia, Stalle, Rombo, Monte Croce Carnico eta Pramollo dira.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1919ko irailaren 10ean, aliatuek eta Austriak, Lehen Mundu Gerraren amaieran egungo muga Saint-Germain-en-Layeko itunaren bidez ezarri zuten. Oro har, Inngo arro hidrografikoaren eta Adige eta Isarco ibaien arteko uren banalerroan oinarritzen da, alde batetik Drava eta, bestetik, Piave eta Tagliamento utziz. Italiak beren defentsa militarra hobeto bermatzeko salbuespen txiki batzuk eman die austriarrei: Reschenpass/Resiako pasabidea, Innichen/San Candido, Sexten/Sesto Hego Tirolean eta Val Canale Friuli-Venezia Julia eremuan.

1943. urtearen amaieran, Benito Mussolini errenditu ondoren, Hirugarren Reichak Trentino-Adige Garaia okupatu eta Aurre Alpeetako Operazio Gunea eratu zuten. Baina muga bere horretan mantendu zen Italiaren eta Aliatuen arteko Bigarren Mundu Gerrari amaiera eman zion 1947ko otsailaren 10eko Parisko bake-ituna sinatu zutenean (eskualdea Italiara itzultzera behartu zuena).^[1]^[2]

1994ko urtarrilaren 17an, Vienan muga eusteari buruzko akordio bat sinatu zuten, "muga mugikorra" kontzeptua munduan sartu duen lehena izatearen berezitasuna zuena. Horren arabera, arroaren edo ertzaren lerroan aldaketa natural mailakatua gertatuz gero, lerroa aldatu egingo da, baina ez automatikoki, Suitzarekin egindako akordioan bezala. Austria-Italia demarkazio-batzordeak ez du berak mugako lerroa zuzentzeko ahalmenik. Beraz, bi gobernuen arteko akordio diplomatikoa beharko da.^[3]