Edukira joan

Béatrix Excoffon

Wikipedia, Entziklopedia askea
Béatrix Excoffon
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakJulia Euvrie
JaiotzaCherbourg1849ko uztailaren 10a
Herrialdea Frantzia
HeriotzaParisko 16. barrutia1916ko abenduaren 30a (67 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzakfrantsesa
Jarduerak
JarduerakCommunarda eta paramedic (en) Itzuli

Béatrix Excoffon, jaiotzez Julia Béatrix Euvrie (Cherbourg-en-Cotentin, Mantxa departamendua, Frantzia, 1849ko uztailaren 10a[1] - Parisko 16. barrutia, 1916ko abenduaren 30a) militante errepublikanoa izan zen, eta1871ko Parisko Komunan parte hartu zuen anbulancière gisa, hau da, kanpaina-ospitaleko erizain gisa.[2] La républicaine esaten zioten.[3]

1870ean Excoffon langabezian zegoen, eta lau urte zeramatzan François Excoffon izeneko inprimatzaile batekin. Bi ume izan zituzten eta 1874ko irailean ezkondu ziren.[4]

1871n La boule noire kluba sortu zenean, Sophie Poirier haren presidentea izan zen eta bera lehendakariordea.[3] Béatrix bizi zen apartamentua, Acacias kaleko 32. zenbakian, klubaren beharretarako konfiskatu zuten.[4][5]

La Commune liburuan, Louise Michelek kontatu zuen ikasgelatik irteten ari zela Poirier, Blin eta Excoffon haren bila joan zirela Montmartreko zaintza-batzordea sortzeko.[6]

Salle Ragache-ko klubaren bilera batean, apirilaren hasieran, honela esan zuen: "Nahiko eta sobra gara gu zaurituak sendatzera joateko".[7] 1871ko apirilaren 3an, Excoffonek parte hartu zuen hainbat emakumek Versaillesera egin zuten martxan. Hara joan ziren, 1789ko urrian joan ziren iraultzaileen adibideari jarraituz, bertan zegoelako Batzar Nazionala errefuxiaturik.[4][8] Excoffonek kanpaina-ospitale ibiltari bat ezarri zuen hamabost egunez Issy-les-Molineux-eko gotorlekuan, Enfants perdus izeneko infanteria arineko soldadu zaurituak artatzeko.[2][9] Alix Payen ere Issyko ospitalera joan zen laguntza ematera. Iritsi zen egunean bertan sendaketa egin behar izan zion senarrari begian.[4][10][11]

Plaza Zuriko barrikada, emakumeek defendatua, Hector Moloch-en litografia.[12]

1871ko maiatzaren 23an, Aste odoltsuan, Versaillesko armada Parisen sartu zenean, Excoffonek Plaza Zuriko barrikada defendatu zuen,[4] Élisabeth Dmitrieff, Nathalie Lemel, Blanche Lefebvre eta Malvina Poulain ospitaleko erizainarekin batera.[13] Han borrokatu ziren 120 emakumeek eutsi egin zioten Clinchant generalaren erasoari, baina, ahiturik eta ia muniziorik gabe, atzera egin behar izan zuten Pigalle plazara.[14][15].

Laugarren Gerra Kontseiluak 1871ko urriaren 13an esparru gotortu batera deportatzera kondenatu zuen.[4] Hasiera batean Versaillesko Satory auzunean espetxeratu zuten Louis Michelekin batera,[2] eta gero Auberiveko emakumeentzako espetxe zentralean[16].

Pétroleuse-en prozesua Saint-Germain aldirian. 1871ko grabatua - Artxibo nazionalak.

Bere epaiketan, Excoffonek azaldu zuen Versailleseko martxaren helburua liskarra saihetsi eta Batzar Nazionalarekin adiskidetzea lortzea zela.[17] Excoffonek gurasoak eta koinatua galdu berri zituen, eta Louise Michelek Victor Hugoren esku-hartzea eskatu zuen haren askapena lortzeko.[16] Excoffonek men egin zion Kontseiluari eta zigorra kommutatu zioten. 1878ko azaroaren 26an aske utzi zuten.[2][4]

Excoffon eta bere bikotekidea 1874ko irailaren 5ean ezkondu ziren.[4]

1905eko urtarrilaren 21ean Louise Michelen zerraldoari Lyongo geltokian eginiko harreran parte hartu zuen.[4]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, frantsesezko wikipediako «Béatrix Excoffon» artikulutik itzulia izan da, 2022-11-03 data duen 198350043 bertsioa oinarritzat hartuta. Sartze-datarik ez duten erreferentziak, edo 2022-11-03 baino lehenago datatuak, jatorrizko artikulutik ekarri dira itzulpenarekin batera.
  1. «Jaiotza-agiria, 459. zk. 235/119.or.» www.archives-manche.fr (Visionneuse - Archives départementales de la Manche) (Noiz kontsultatua: 2022-11-13).
  2. a b c d (Frantsesez) Michel, Louise. (2000). Histoire de ma vie : seconde et troisième parties : Londres 1904. Presses universitaires de Lyon, 170 or. ISBN 2-7297-0648-8. PMC 409050324. (Noiz kontsultatua: 2022-11-13).
  3. a b (Ingelesez) Fauré, Christine. (2004-06-02). Political and Historical Encyclopedia of Women. Routledge ISBN 978-1-135-45691-7. (Noiz kontsultatua: 2022-11-13).
  4. a b c d e f g h i (Frantsesez) Excoffon Béatrix [née Euvrie Julia. ] LE MAITRON. Dictionnaire biographique (Noiz kontsultatua: 2022-11-13)..
  5. (Frantsesez) Thomas, Edith. (1980). Les pétroleuses. Gallimard, 227 or. (Noiz kontsultatua: 2022-11-13).
  6. (Frantsesez) Michel, Louise. (1978). La Commune. in: Stock+plus. Editions Stock, 174 or..
  7. (Frantsesez) «Quelques clubs sous le Siège et la Commune - Maitron» maitron.fr (Noiz kontsultatua: 2022-11-13).
  8. (Ingelesez) Johnson, Martin Phillip. (1996). The Paradise of Association: Political Culture and Popular Organizations in the Paris Commune of 1871. University of Michigan Press ISBN 978-0-472-10724-7. (Noiz kontsultatua: 2022-11-13).
  9. (Frantsesez) Thomas, Edith. (1980). Les pétroleuses. Gallimard, 158-159 or. (Noiz kontsultatua: 2022-11-13).
  10. (Ingelesez) Martin Moruno, Dolorès. (2014). «"Le temps des cerises": The Ambulance Women in the Paris Commune» The bulletin of the UK Association for the History of Nursing 3: 44-56. ISSN 2049-9744. (Noiz kontsultatua: 2022-11-13).
  11. (Frantsesez) Audin, Michèle. (2018-12-16). «Lettres d’Alix Payen (3) Alix au fort d’Issy» La Commune de Paris (Noiz kontsultatua: 2022-11-13).
  12. (Frantsesez) Audin, Michèle. (2017-07-10). «La « barricade tenue par des femmes », une légende?» La Commune de Paris (Noiz kontsultatua: 2022-11-13).
  13. (Frantsesez) Pavard, Bibia; Rochefort, Florence; Zancarini-Fournel, Michelle. (2020-09-03). Ne nous libérez pas, on s'en charge. La Découverte ISBN 978-2-348-05567-6. (Noiz kontsultatua: 2022-11-13).
  14. (Frantsesez) Linton, Marisa; Hivet, Christine. (1997). «Les femmes et la Commune de Paris de 1871» Revue Historique 298 (1 (603)): 44. ISSN 0035-3264...
  15. (Ingelesez) Thomas, Édith. (1971). «The Women of the Commune» The Massachusetts Review 12 (3): 416. ISSN 0025-4878...
  16. a b (Ingelesez) Ralph, Diana S.; Maclellan, Nic. (1983). Work and Madness: The Rise of Community Psychiatry. Black Rose Books Ltd. ISBN 978-0-919619-07-4. (Noiz kontsultatua: 2022-11-13).
  17. (Ingelesez) Johnson, Martin Phillip. (1996). The Paradise of Association: Political Culture and Popular Organizations in the Paris Commune of 1871. University of Michigan Press ISBN 978-0-472-10724-7. (Noiz kontsultatua: 2022-11-13).

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]