Baldetorre

Baldetorre
	Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Kokapena
Herrialdea	Nafarroa Garaia
Eskualdea	Zangozerria
Udalerria	Esa
Administrazioa
Mota	herri hustu
Izen ofiziala	Valdetor
Posta kodea	31410
Herritarra	baldetortar
Geografia
Koordenatuak	42°36′58″N 1°12′52″W / 42.61613679°N 1.2143837°W
Garaiera	426 metro
Distantzia	49,9 km (Iruñetik)
Demografia

Baldetorre^[1]^[a] Urraul ibarreko Esa udalerriko herri hustu bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Zangozerria eskualdean.

1300n jada despopulatu bezala agertzen zen. Bere lurrak Esako Udalara pasa ziren.

Bertako biztanleak baldetortarrak ziren.

Izena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Baldetorre toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:^[2]

Bal detorres (1715)
Baldetor (1778)
Valdetor (1878)
Valdetor (1998)

Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Baldetorre Urraul ibarran dago, eta gaur egungo Esa udalerrian barruan.

Inguru naturala eta kokapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Esa Nafarroa Garaia mendebaldean kokatzen da, Zangozako merindadearen muturrean. Herrira Iruñea eta Jaka arteko errepidea hartuta ailegatzen da. Aragon ibaiaren ondoan kokatzen da.

Klima[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Esako klima mediterraneo-kontinental motakoa da. Urteko batez besteko tenperaturak 12º eta 13º bitartekoak dira eta batez besteko prezipitazioak 600mm eta 100mm bitartekoak, altuera zein den. Urteko egun euritsuak 90 izaten dira, eta, oro har, udaberrian eta udazkenean metatzen dira, izan ere, udak leho samarrak izaten dira. Alde termikoa nahiko nabaria da.

Basoak udalerriaren zati handi bat dira, eta jatorrizko zuhaixkak eta hariztiak ia erabat galdu dira. Nafarroako hainbat udalerritan gertatu bezala, larizio pinu ugari birlandatu dira XIX. mendetik aurrera.

Estazio meteorologikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Esan dagoen, itsasoaren mailatik 487 metrora, Nafarroako Gobernuak 1991an jarritako estazio meteorologikoa dago.^[3]

Datu klimatikoak (Esa, 1981-2020)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	19.0	24.0	28.2	30.2	35.0	40.7	43.0	42.0	40.0	32.0	25.6	19.0	43.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	9.0	11.1	14.7	17.1	21.2	25.9	29.7	29.5	25.7	19.7	13.1	9.4	18.9
Batez besteko tenperatura (ºC)	5.0	6.3	9.3	11.6	15.3	19.3	22.2	22.3	19.2	14.3	8.8	5.6	13.3
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	0.9	1.6	3.8	6.3	9.5	12.6	14.8	15.0	12.7	9.0	4.5	1.9	7.7
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-13.0	-13.0	-10.0	-4.2	-1.0	2.4	5.8	5.0	-1.0	-3.4	-8.0	-13.0	-13.0
Batez besteko prezipitazioa (mm)	75.9	62.5	65.5	74.4	70.6	53.9	32.2	36.1	54.6	78.5	79.8	81.3	765.2
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm)	70.0	55.0	63.0	56.0	55.0	67.0	73.0	80.0	85.0	140.0	65.0	90.0	140.0
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	9.9	8.8	9.6	10.2	9.3	6.8	4.2	4.6	6.2	8.4	10.2	9.9	98.1
Elur egunak (≥ 1 mm)	1.3	0.9	0.5	0.2	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.3	0.7	3.8
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua^[4]