Nafarroako Gobernua

Nafarroako Gobernua
	Chivite gobernua
	Nafarroako jauregia, lehendakaritzaren egoitza
Gobernua
Erakundea	Foru aldundi
Lehendakaria	María Chivite
Sorrera	1982ko abuztuaren 16a
Osaera
Kontseilariak	13
Langileak	24 480 (2018)
Aurrekontua	4 870 520 378 € (2021)
Webgunea
	www.nafarroa.eus
Nafarroako Gobernuko legealdiak
Burgo gobernua; Urralburu I gobernua; Urralburu II gobernua; Alli gobernua; Otano gobernua; Sanz I gobernua; Sanz II gobernua; Sanz III gobernua; Sanz IV gobernua; Barcina gobernua; Barkos gobernua; Chivite gobernua

Nafarroako Gobernua edo Nafarroako Foru Aldundia Nafarroako Foru Komunitatearen edo Nafarroa Garaiaren gobernua antolatzen duen erakunde betearazlea da. 1982ko Nafarroako Foru Hobekuntza arautu ziren haren botereak.

Hobekuntzak funtzio betearazlea, erregelamenduzkoa eta administratiboa esleitzen dizkio, bai eta Nafarroako foru-araubidearen osotasunaren defentsa bereziki zaintzea ere, eta Nafarroako Parlamentuari eman beharko dio gerta litekeen edozein kontraforuren berri.

Nafarroako Gobernuko lehendakaria ere lege horrek arautzen du, eta Nafarroako Parlamentuak lau urtean behin hautatu eta izendatzen du. Nafarroako Gorteetako kideak, berriz, Nafarroako herritarrek hautatzen dituzte lau urtean behin. Lehendakariak kargua utz dezake Parlamentuak zentsura-mozioa onartzen badu edo konfiantza ukatzen badio.

Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nafarroako Foru Hobekuntzaren bidez botere betearazlea, legegilea eta administratzailea bereganatu zuen, eta Nafarroako foru erregimenaren defentsaren babesle bihurtu zuen. Nafarroako Parlamentuari edozein kontraforuren berri ematera behartuta dago.

Hobekuntzako IV. kapituluko 29. eta 30. artikuluetan Nafarroako Gobernuko lehendakariaren ardurak zehaztuta daude. Nafarroako Parlamentuak izendatzen du; lehendakariak izendatzen ditu Gobernuko gainerako kideak, eta eginkizunak haien artean banatzen. Nafarroako Gobernuko lehendakariak du Foru Erkidegoko ordezkaritza gorena. Parlamentuak zentsura mozioa onartu edota bere konfiantza ukatuz gero, kargutik kentzen du lehendakaria.

Gobernu osaketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehendakaria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu nagusia: «Nafarroako Gobernuko lehendakari»

Gobernuaren burua lehendakaria da. Nafarroako Forua Hobezkuntzaren I. tituluko IV. kapituluan jasotzen dira haren eskuduntziak. Kapitulu horren 29. eta 30. artikuluetan, Nafarroako Foru Komunitateko lehendakaria Nafarroa Garaiaren ordezkaritza gorena duen erakunde gisa definitzen da. Era berean, ikuspegi administratiboaren arabera, Nafarroako Foru Komunitateko lehendakaria hari dagokio Nafarroako Gobernuko lehendakariorde eta kontseilariak izendatzea eta kargutik kentzea, bai eta, hala badagokio, Nafarroako Parlamentua desegitea eta hauteskundeak deitzea ere.

Foru Hobekuntzaren arabera, Nafarroako Foru Komunitateko lehendakariak Nafarroako Parlamenturako hauteskundetan hautetsi izan behar du nahitaez.

Egun, Nafarroa Garaia nahiz Nafarroako Gobernuko lehendakaria Maria Chivite Navascues da.^[1]

**Nafarroako Gobernuko lehendakariak**
Lehendakari	Agintaldiaren hasiera	Agintaldiaren amaiera	Alderdia	Alderdiak gobernuan
Jaime Ignacio del Burgo Tajadura	1979ko apirilaren 19a	1984ko maiatzaren 15a	UCD	UCD • PSN • HB • Orhi Mendi
Juan Manuel Arza Muñuzuri	1979ko apirilaren 19a	1984ko maiatzaren 15a	UCD	UCD • PSN • HB • Orhi Mendi
Gabriel Urralburu Tainta	1984ko maiatzaren 15a	1991ko urriaren 19a	PSN	PSN
Juan Cruz Alli Aranguren	1991ko urriaren 19a	1995eko uztailaren 3a	UPN	UPN
Javier Otano Cid	1995eko uztailaren 3a	1996ko ekainaren 19a	PSN	PSN • CDN • EA
Miguel Sanz Sesma	1996ko ekainaren 19a	2011ko ekainaren 28a	UPN	UPN • CDN
Yolanda Barcina Angulo	2011ko ekainaren 28a	2015eko uztailaren 22a	UPN	UPN • PSN
Uxue Barkos Berruezo	2015eko uztailaren 22a	2019ko abuztuaren 6a	GBai	GBai • EH Bildu • Ahal Dugu • I-E
Maria Chivite Navascues	2019ko abuztuaren 6a	orain karguan	PSN	PSN • GBai • Ahal Dugu

Lehendakariordeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu nagusia: «Nafarroako Gobernuko lehendakariorde»

Nafarroako Gobernuko lehendakariak izendatzen ditu Nafarroako Gobernuko lehendakariordeak, eta gehienez 2 eta gutxienez 0 izango dira. Nafarroako Gobernuko kontseilariena baino maila handiagoko karguaz gain, baina Nafarroako Gobernuko lehendakariarena baino maila txikiagoko karguaz gain,lehendakariordeek ere kontseilaritza bat betetzen dute. Lehendakaria ez bezala, gobernuko lehendakariak berak izendatzen eta kargutik kentzen ditu, eta ez Nafarroako Parlamentuak.

Egun, Nafarroa Garaia nahiz Nafarroako Gobernuko lehen lehendakariordea Javier Remirez Apestegia eta bigarren lehendakariordea Jose Mari Aierdi Fernandez de Barrena daude.^[2]^[3]

**Nafarroako Gobernuko lehendakariordeak**
Lehendakariordeak	Lehendakari	Agintaldiaren hasiera	Agintaldiaren amaiera	Alderdia
Jose Antonio Asiain Aiala	Gabriel Urralburu Tainta	1984ko maiatzaren 15a	1991ko urriaren 19a	PSN
Miguel Sanz Sesma	Juan Cruz Alli Aranguren	1991ko urriaren 19a	1995eko uztailaren 3a	UPN
Juan Cruz Alli Aranguren	Javier Otano Cid	1995eko uztailaren 3a	1996ko ekainaren 19a	CDN
Rafael Gurrea Indurain	Miguel Sanz Sesma	1996ko ekainaren 19a	2003ko ekainaren 30a	UPN
Francisco Iribarren Fentanes	Miguel Sanz Sesma	2003ko ekainaren 30a	2007ko abuztuaren 14a	UPN
Roberto Jimenez Alli (1)	Yolanda Barcina Angulo	2011ko ekainaren 28a	2012ko ekainaren 22a	PSN
Alvaro Miranda Simavilla (2)		2011ko ekainaren 28a	2012ko ekainaren 22a	PSN
Lourdes Goikoetxea Zubelzu (1)		2012ko ekainaren 22a	2015eko uztailaren 22a	UPN
Juan Sanchez Lakasia (2)		2012ko ekainaren 22a	2015eko uztailaren 22a	UPN
Manu Aierdi Olaizola (1)	Uxue Barkos Berruezo	2015eko uztailaren 22a	2019ko abuztuaren 6a	GBai
Miguel Laparra Navarro (2)	Uxue Barkos Berruezo	2015eko uztailaren 22a	2019ko abuztuaren 6a	I-E
Javier Remirez Apestegia (1)	Maria Chivite Navascues	2019ko abuztuaren 6a	orain karguan	PSN
Jose Mari Aierdi Fernandez (2)	Maria Chivite Navascues	2019ko abuztuaren 6a	orain karguan	GBai

Kontseilaritzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu nagusia: «Nafarroako Gobernuko kontseilaritzak»

Nafarroako Gobernuko kontseilariak Nafarroako Gobernuko lehendakariak izendatzen eta kargugabetzen ditu, eta Nafarroako Gobernuko kontseilaritza bakoitzaren ardurapean daude.

Gaur egungo gobernua 13 kontseilariek osatzen dute, hiru alderdiren artean banatuta: Nafarroako Alderdi Sozialista, Geroa Bai eta Ahal Dugu.^[4]

**XII.ko Nafarroako Gobernuko kontseilariak**
Titularra	Kontseilaritza	Alderdia
Javier Remirez Apestegia	Lehendakaritza, berdintasun, funtzio publiko eta barrua	PSN
Jose Mari Aierdi Fernandez	Lurralde antolamendu, etxebizitza, paisaia eta proiektu estrategikoak	GBai
Bernardo Ziriza Perez	Lurralde kohesioa	PSN
Elma Saiz Delgado	Ekonomia eta Ogasuna	PSN
Mikel Irujo Amezaga	Ekonomia eta enpresa garapena	GBai
Eduardo Santos Itoiz	Migrazio politiketako eta Justizia	Ahal Dugu
Carlos Gimeno Gurpegi	Hezkuntza	PSN
Mari Carmen Maeztu Villafranca	Gizarte eskubideak	PSN
Santos Indurain Orduna	Osasuna	PSN
Ana Ollo Hualde	Herritar Harremanak	GBai
Juan Cruz Cigudosa Garcia	Unibertsitate, berrikuntza eta eraldaketa digitala	PSN
Itziar Gomez Lopez	Landa Garapeneko eta Ingurumena	GBai
Rebeca Esnaola Bermejo	Kultura eta kirola	PSN

Egungo gobernua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu nagusia: «Chivite gobernua»

Egungo gobernuaren burua Maria Victoria Chivite Navascues da, Nafarroako Gobernuko lehendakari kargua betetzen duena. 2019ko maiatzaren 26ko Nafarroako Parlamenturako hauteskundeen ondoren, haren alderdiak, Nafarroako Alderdi Sozialistak, Geroa Bai, Ahal Dugu eta Izquierda-Ezkerrarekin aliantza osatu zuen hiruko bat osatzeko (I-E kanpoan geratu zen). Euskal Herria Bilduren babesari esker, Chivite lehendakari izendatu zuten 2019ko abuztuaren 2an, XII.ko Nafarroako Gobernua ofizialki inauguratuz 2019ko abuztuaren 7an. 13 kontseilarik osatzen dute, eta horietatik 2 lehendakariordeak dira: Javier Remirez Apestegia eta Jose Mari Aierdi Fernandez de Barrena.

**Chivite Gobernuko egungo osaketa**
Titularra	Kontseilaritza	Alderdia
María Chivite	Nafarroako Gobernuko lehendakaria	PSN
Javier Remírez	Lehen lehendakariordea	PSN
Javier Remírez	Lehendakaritza, berdintasun, funtzio publiko eta barrua	PSN
Jose Mari Aierdi	Bigarren lehendakariordea	GBai
Jose Mari Aierdi	Lurralde antolamendu, etxebizitza, paisaia eta proiektu estrategikoak	GBai
Bernardo Ziriza	Lurralde kohesioa	PSN
Elma Saiz	Ekonomia eta Ogasuna	PSN
Mikel Irujo	Ekonomia eta enpresa garapena	GBai
Eduardo Santos	Migrazio politiketako eta Justizia	Ahal Dugu
Carlos Gimeno	Hezkuntza	PSN
Mari Carmen Maeztu	Gizarte eskubideak	PSN
Santos Indurain	Osasuna	PSN
Ana Ollo	Herritar Harremanak	GBai
Juan Cruz Cigudosa	Unibertsitate, berrikuntza eta eraldaketa digitala	PSN
Itziar Gómez	Landa Garapeneko eta Ingurumena	GBai
Rebeca Esnaola	Kultura eta kirola	PSN

Aurreko gobernuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

**Nafarroako aurreko gobernuak**
Gobernua	Lehendakaria	Kontseilaritzak	Alderdiak	Hasiera	Amaiera
Burgo	Jaime del Burgo	6	UCD • PSN • HB • Orhi Mendi	1979ko apirilaren 19a	1980ko apirilaren 28a
	Juan Manuel Arza	6		1980ko apirilaren 28a	1984ko urtarrilaren 14a
	Jaime del Burgo	6		1984ko urtarrilaren 14a	1984ko maiatzaren 15a
Urralburu I	Gabriel Urralburu	9	PSN	1984ko maiatzaren 15a	1987ko irailaren 30a
Urralburu II	Gabriel Urralburu	9	PSN	1987ko irailaren 30a	1991ko urriaren 19a
Alli	Juan Cruz Alli	9	UPN	1991ko urriaren 19a	1995eko uztailaren 3a
Otano	Javier Otano	8	PSN • CDN • EA	1995eko uztailaren 3a	1996ko ekainaren 19a
Sanz I	Miguel Sanz	9	UPN	1996ko ekainaren 19a	1999ko uztailaren 28a
Sanz II	Miguel Sanz	9	UPN	1999ko uztailaren 28a	2003ko ekainaren 30a
Sanz III	Miguel Sanz	11	UPN • CDN	2003ko ekainaren 30a	2007ko abuztuaren 14a
Sanz IV	Miguel Sanz	12	UPN	2007ko abuztuaren 14a	2011ko ekainaren 28a
Barcina	Yolanda Barcina	8	UPN • PSN	2011ko ekainaren 28a	2012ko ekainaren 22a
Barcina	Yolanda Barcina	8	UPN	2012ko ekainaren 22a	2015eko uztailaren 22a
Barkos	Uxue Barkos	11	GBai • EH Bildu • Ahal Dugu • I-E	2015eko uztailaren 22a	2019ko abuztuaren 6a

Egoitzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nafarroako jauregia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu nagusia: «Nafarroako jauregia»

Nafarroako jauregia Nafarroako Gobernuaren egoitza nagusia da. Alde Zaharra eta Bigarren Zabalgunearen artean dagoen etxadi bat hartzen du. Gazteluko enparantza, Karlos III.a etorbidea, Pablo Sarasate pasealekua, San Ignazio etorbidea eta Nafarroako Gorteen kalea ditu mugakide.

Hiru fatxada ditu:^[5]

San Ignazioko fatxada: Nafarroako jauregiaren fatxada nagusia da, estilo neoklasikokoa, mendebaldera orientatuta dago, Sarasate pasealekuaren hasieran. Jose Nagusiak egin zuen, 1850. urtean. Erdiko gorputza ordena jonikoko sei zutabek osatua da; zutabeei buru emanez, frontoi hiruki bat dago, brontzezko bi eskultura handik apaindua. Fructuoso Ordunak egin zituen eskultura horiek, Antso III.a Nagusia eta Antso VII.a Azkarra Nafarroako erregeenak. Atikoan marmolezko eskultura multzo bat ageri da, Ordunak egina hori ere; Nafarroako armarria ikusten da multzo horretan, alboetan bi gizon dituela.
Karlos III.a etorbideko fatxada: Nafarroako jauregiaren ekialdeko fatxada, estilo neoklasikokoa, Karlos III.a Noblearen etorbidera begira dago, Iruñeko Bigarren Zabalgunearen ardatzari begira. Jose eta Javier Yarnoz Larrosa anaiek eraiki zuten, 1934an. Frontoiaren espazio guztia betetzen duen Nafarroako alegoria bat du goian, Fructuoso Ordunak 1934an landua; horma koroa batez hornitutako andre bat da irudi nagusia, Arte Ederrek, Nekazaritzak, Abeltzaintzak, Industriak, Armek eta Merkataritzak inguratua.
Gazteluko enparantzako fatxada: Gazteluko enparantzara ematen duena da, bitxia bada ere, hiruretan garrantzitsuena. Karlos III.aren fatxadaren estilo berekoa da.

Ogasunaren egoitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ogasunaren egoitza Nafarroako jauregiaren etxadi berean dago, Karlos III.aren eta Nafarroako Gorteen izkinan. Bi eraikinek osatzen dute: bata 1970eko hamarkadan egin zen, hain zuzen ere, Ekonomia eta Ogasun kontseilaritza hartzeko, eta bestea, 2000ko hamarkadan eraiki zen aplikazio gisa.^[6]^[7]

Ingurumenaren egoitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nafarroako Gobernuko Landa Garapen eta Ingurumen kontseilarizak eraikin berri bat okupatu du Iruñeko Gonzalez Tablas kalean 2010eko ekainetik. Eraikin berria da, emisibitate txikikoa eta oso argitsua. Manuel Blasco arkitektoak proiektatu zuen. Eraikinak bost bulego-solairu ditu, 6 000 m² inguruko azalerarekin, hiru aparkaleku-soto 266 plazarekin eta erabilera publikoko 1 500 m²-ko lorategi-eremu batekin.^[8]

Hezkuntzaren egoitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hezkuntza kontseilaritzako eraikinak Iruñeko Alde Zaharrean du egoitza, Santo Domingoko aldapa, Merkatu eta Maiatzaren bia kaleen artean. Duela gutxi eraikitako eraikina da, inguruko gainerako eraikinekin kontrastea egiten duena. Iruñeko udaletxetik gertu dago.