Beatriz Proventzakoa

Beatriz Proventzakoa
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	1229
Herrialdea	Frantzia
Heriotza	Nocera Inferiore, 1267ko irailaren 23a (37/38 urte)
Hobiratze lekua	Church of Saint-Jean-de-Malte, Aix-en-Provence (en)
Familia
Aita	Ramon Berenguer IV, Count of Provence
Ama	Beatriz Savoiakoa
Ezkontidea(k)	Karlos I.a Napolikoa  (1246 (egutegi gregorianoa) -
Seme-alabak	ikusi Beatrice of Sicily, Latin Empress (en) Karlos II.a Napolikoa Elizabeth of Sicily (en) Blanche of Anjou (en) Philip of Sicily (en) Louis d'Anjou (en) Robert d'Anjou (en)
Haurrideak	ikusi Leonor Proventzakoa Margarita Proventzakoa Antsa Proventzakoa
Familia	ikusi Luis IX.a Frantziakoa (koinatu)
Leinua	Bartzelonako Etxea
Hezkuntza
Hizkuntzak	frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	feudatory (en)

Beatriz Proventzakoa (Frantzia, 1229 – Nocera Inferiore, Italia, 1267ko irailaren 23a) Frantziako printzesa, Proventzako eta Forcalquierreko kondesa, Siziliako erregina ezkontidea eta latindar enperatriza izan zen, Karlos I.a Napolikoarekin ezkontzeagatik.

Ramon Berenguer V.a Proventzakoaren eta Beatriz Savoiakoaren alaba gazteena izan zen. Beatriz 1246ko urtarrilaren 31n ezkondu zen Karlos I.a Napolikoarekin, Anjou eta Maineko kondearekin, Luis IX.a Frantziakoaren anaia gazteena.

1248an, Beatrizek Zazpigarren Gurutzadara lagundu zion senarrari, eta Nikosian erditu zuen lehen semea. 1266an, Karlos errege koroatu zuten, eta horrek Siziliako erregina bihurtu zuen.

Familia

Gurasoak Beatriz Savoiakoak eta Ramón Berenguer, Proventzako eta Forcalquierreko kondeak, lau alaba izan zituzten eta seme bat bera ere ez. Alaba nagusia, Margarita, Luis IX.a Frantziako erregearekin ezkondu zen eta Frantziako erregina ezkontidea izan zen; bere bigarren alaba, Leonor, Henrike III.a Ingalaterrako erregearekin ezkondu zen, eta hirugarrena, Antsa, Ricardo de Cornualles aberats eta Henrike III.a erregearen anaia. Luis IX.a erregearen eta Margaritaren arteko ezkontza amak, Zuria Gaztelakoak, adostu zuen ezkontza izan zen, Proventza eta Forcalquier konderria, Berenguer hiltzean, Frantziako koroaren oinordeko izango zirelakoan. Berenguerrek, ordea, dena utzi zion Beatrizi, eta Proventzako kondesa bihurtu zuen bere eskubidez.

Ezkontza

Berenguer 1245eko abuztuaren 19an hil zenean, Beatriz Erdi Aroko Europako oinordeko erakargarrienetako bat bihurtu zen. Zenbait erregegai hura bahitzen saiatu ziren, eta, hala, haren amak, Beatriz Savoiakoak, gotorleku seguru batean jarri zuen Beatriz gaztea, eta aita santua ikustera joan zen gero, babes bila. Clunyn, 1245eko abenduan, Inozentzio IV.a aita santuaren, Luis IX.a Frantziakoaren, bere ama Zuria Gaztelakoaren eta bere anaia Karlos Anjoukoaren arteko eztabaida sekretua izan zen. Luis IX.ak aita santuari emandako babes militarraren truke, Aita Santuak Karlos Anjukoari Beatrizekin ezkontzen utziko ziola erabaki zen. Proventza, ordea, ez zen inoiz Frantziara pasatuko Karlosen bitartez. Adostu zuten Karlosek eta Beatrizek seme-alabarik bazuten, konderria haientzat izango zela; ondorengorik ez bazegoen, konderria Beatrizen ahizpa Antsak jasoko zuela. Antsa oinordekorik gabe hiltzen bazen, Proventza Aragoiko erregearentzat izango zen.*

Beatriz Savoiakoa, senarraren testamentuaren arabera, konderriko biziarteko gozamena zuena, Karlos eta Beatrizen arteko ezkontzarekin ados egon zen. Karlos, Felipe Savoiakoarekin eta bostehun zaldunekin batera, Lyonetik Proventzara joan zen. Bidean, RaimundoVII. Tolosakoa aurkitu zuen, Tolosako kondea, eta hark ere bazuen armada bat Proventzara bidean. Hala ere, Raimundo Karlosen aldeko zaldunek engainatu zuten eta horregatik gizon gutxiago ekarri zituen, eta Carlos eta bere armada azkarragoak izan ziren. Karlos Aix-en-Provence-ra iritsi zenean, Jaime I.a Aragoikoak, denbora guztian han egona, baina Beatriz ikusten utzi ez zitzaionak, soldaduak zeuzkan neskatoa amarekin zegoen gaztelua inguratzen. Borroka labur bat izan zen, baina Aragoiko erregea duintasunez erretiratu zen. Beatriz gaztearentzat eta Karlosentzat, "gazte miresgarria" bezala deskribatu zutena, bere arazoentzako konponbide egokia izan zen. Ezkontza 1246ko urtarrilaren 31n izan zen, Aix-en-Provencen. Guardian zeuden soldaduak, eta emaztegaia elizaren erdiko korridoretik bere osaba Tomas I.a Savoiako kondeak eskoltatu zuen.

Karlos Proventzakoa konde bihurtu bezain laster, bere legelari eta kontulari taldea eraman zuen konderrira. Bere amaginarreba, Beatriz Savoiakoa, konderriko portantzatik kanpo utzi zuen, eta ordura arte hiriak administratzeko nolabaiteko independentzia izan zuten nobleen gazteluak, boterea eta isunak hartzen hasi zen. Karlos oso ezezaguna bihurtu zen. Beatriz Savoiakoa Forcalquierrera joan zen protestatzera, eta Marseillen, Karlosen ofizialak hiritik kanporatu zituzten. Familia arteko gatazkan, Beatriz gazteak senarraren alde egin zuen.

Zazpigarren gurutzada

Beatrizen zigilu baten grabatua: Beatrizek eskuan lis-lorea eusten du; beste aldean, Proventzako armak.

1247ko maiatzean, — Karlos eta Beatriz Melunen dokumentatuta daude— Karlos bere anaia Luis erregeak zaldun izendatu zuen. 1248an Beatrizek Karlosi lagundu zion Zazpigarren Gurutzadara. Luis IX.a buru zutela, gurutzatuek desfile zabala egin zuten Frantzia osoan zehar. Alde egin aurretik, Karlos eta Beatriz haren amarekin (Beatriz Savoiakoa) elkartu ziren Beaucairen, Proventzari buruzko akordio bat lortzen saiatzeko. Gai garrantzitsuenak Karlos eta Beatriz itzuli arte utzi ziren eta Beatriz Savoiakoak 'Aixeko gazteluaren' eskubideak utziko zituela erabaki zen, 'konderriko diru-sarreren ehuneko baten truke'.

Nikosian, Beatrizek bere lehen semea izan zuen, 'oso haur dotorea eta ondo prestatua', Roberto de Artois osaba bezalakoa idatzi zion amaginarrebari, Zuria Gaztelako erreginari. Beatriz bere ahizpa Margaritarekin geratu zen Damiettan. Haiek erregearekin eta bere armadarekin kontaktua galdu zutenean, hantxe Beatrizek erditu zuen bere bigarren semea; bere ahizpa Margaritak ere Damiettan zegoela erditu zen. Geroago, 1250ean, gainerako gurutzatuekin bildu ziren Akre-n, erregearen erreskatea ordaindu zen lekuan. Karlosek eta Beatrizek, beste noble batzuekin batera, laster alde egin zuten eta Frederiko II.a enperadorearen gortera joan ziren, Frantziako erregeari bere gurutzadarako gizon gehiago bidal ziezazkiola eskatzera. Hala ere, Frederikok, eskumikatua izan ostean, bere armada behar zuen Aita Santuaren aurka borrokatzeko, eta atzera bota zuen eskaera. Karlosek eta Beatrizek Lyonera joan behar izan zuten Aita Santuarekin hitz egitera.*

1251. urtean Proventzara itzuli zirenerako, matxinada irekia lehertu zen, Beatrizen amak sustatua, Beatriz amak Proventzan zituen eskubideak Karlosek ez zituela errespetatu sentitzen baitzuen. Hala ere, 1252ko uztailerako Karlosek matxinoak garaitzea lortu zuen, eta Proventzako konde gisa zuen boterea erabiltzeko prozesuan zegoen, urte horretako azaroan, Zuria Gaztelakoa Frantziako erregina hil zenean, eta Karlos eta Beatrizek Parisera joan behar izan zuten, Karlosek Frantzia gobernatzen zuen tokira, Alfonso anaiarekin batera. Aita Santuak 1252an eskaini zion Karlosi Siziliako erresuma, baina Karlosek uko egin behar izan zion eskaintzari, beste kontu batzuekin kezkatuta baitzegoen, eta ez zuen funts nahikorik.

Gurutzatuak 1254an itzuli ziren Frantziara. Karlosek eta Beatrizek Parisen igaro zituzten Gabonak urte hartan, eta Beatrizen ahizpa guztiak eta haren ama bertan egon ziren; Ramon Berenguerren testamentua zela-eta, beste lau emakumeek Beatriz gaztea hoztasunez tratatu zutela adierazi da.

Siziliako erregina

Margaritak, Beatrizen ahizpak, Frantziako erregina berriak, publikoki iraindu zuen 1259an, ez zuelako familiako mahaian eseri; bere ahizpa bezalako erregina bat ez zelako eta, beraz, haiekin esertzerik ez zuelako gertatu zela esan zuen. Margaritak konfiantza osoa zuen bere ahizpa traiziozko portaeran probokatzeko, Proventza inbaditzeko arrazoi baliagarriren bat behar zuen eta. Beatriz "atsekabe handiz" joan zen Karlos ikustera, eta suposatzen da hark esan ziola: "Gera zaitez lasai, laster egingo zaitut haiek baino erregina handiagoa eta."

Aita Santu berriak Karlosi Siziliako erresuma eskaini zionean, Hohenstaufen erregegaia, Manfredo Siziliakoa, garaitu behar zuen. Tronurako beste ezkongai bat Beatrizen iloba zen, Edmundo Lancasterrekoa, baina laster argi geratu zen Karlos zela hautagairik egokiena. Bere helburua lortzeko, Karlosek armada bat behar zuen, eta Beatrizek bere senarrari bat antolatzen lagundu zion. Bere zaldun guztiak deitu zituen, baita Frantziako gazteak ere, eta, geroagoko historialari baten arabera, Angelo di Costanzok bere bitxi guztiak konprometitu zituen, senarraren armadarekin biltzen zirela ziurtatzeko:

«

"Beatrizek (Karlosi) bere handinahia eskertzeko, bere bitxi eta apaingarri pertsonal guztiak saldu zituen, eta bere altxor pribatua bere estandartearen inguruan dirua biltzen gastatu zuen, ez bakarrik bere menpekoekin, baita Frantziako zaldun gazteekin ere, bere zerbitzuak erakartzen baitzituen, ez bakarrik bere eskaera pertsonalengatik, baita bere opari aberatsengatik ere."

»

Karlos Erromara joan zen lehenik, eta Beatriz haren atzetik joan zen gainerako armadarekin, Alpeetako pasabide traidoreetan barrena, udazkenean. Ia sei aste behar izan zituen Erromara iristeko, baina hara iritsitakoan, Karlos eta Beatriz Aita Santuak koroatu zituen Siziliako errege eta erregina gisa, 1266ko urtarrilaren 6an. Koroatze jaiak amaitu bezain laster, Beatriz Erroman geratu zen hiriari eusteko indar txiki batekin, eta Karlos Apulian borrokatzera joan zen, Beneventoko guduan Manfredori irabazita. Senarraren garaipenaren ostean, Beatrizek Melfiko gaztelua aukeratu zuen bizileku gisa.

Ondorengotza

Karlosek eta Beatrizek seme-alaba hauexek izan zituzten:

• Luis (1248–1248 Nikosia).
• Blanka (1250 – 1269ko uztaila), 1265ean Roberto III.a Flandriakoarekin ezkondua (1249–1322), seme bat izan zuena, Carlos, gazte hil zena.
• Beatriz Siziliakoa (1252-1275), 1273an Konstantinoplako enperadore titular Felipe Courtenayrekin ezkondua (1243-1283), zeinaren alaba bat izan zuen, Katalina I.a Courtenaykoa, Konstantinoplako enperatriz titularra.
• Karlos II.a Napolikoa (1254–1309), Anjou eta Proventzako kondea, Napoliko erregea, Maria Arpad Hungariakoarekin ezkondu zena, zeinarekin seme-alabak izan zituen. Felipa Hainateukoa Ingalaterrako erregina ezkontidea Margarita Anjou eta Maineren alaba zen.
• Felipe Anjukoa (1256 – 1277ko urtarrilaren 1a), 1274tik Jerusalemgo errege titularra eta Akaiako printzea, 1271n Isabel de Villehardouin (1263–1312) Akaia eta Moreako printzesarekin ezkondu zen.
• Roberto (1258–1265).
• Isabela Anjukoa (1261–1300), Hungariako Ladislao IV. Hungariakoarekin ezkondua (1262–1290). Bere ezkontzak ez zuen seme-alabarik izan.

Heriotza

Beatriz Nocera Inferioren hil zen 1267an, erregina izan eta urtebete pasatxora. Heriotzaren arrazoia ez dago dokumentatuta. Hasieran, Noceran lurperatu zuten, baina Karlosek geroago Aix-en-Provencera eraman zuen gorpua, eta han lurperatuta geratu zen aitarekin.

Beatriz, bere ahizpak bezala, bere ama eta amona, bere edertasunarengatik ezaguna izan zen. Beatrizek egindako deskripzio baten arabera, berak "gizonen bihotza eta trobadoreen hatzak taupaka jartzen zituen liraren kontra. Proventzako gorteko bi baladista aldi baterako erotu egin ziren Beatriz liluragarriarenganako maitasunez", eta bere ahizpa Antsa bezala, hil aurretik erregina bilakatu zen denborarekin: Antsa "erromatarren erregina" bihurtu zen Kornuallesko kondea errege hautatu ondoren; Beatriz Siziliako erregina ezkontidea bihurtu zen, erresuma hori Aita Santuaren esku utzi ostean.

Bibliografia

• Cawley, Charles, Her profile, Foundation for Medieval Genealogy. Sarbidea 2012ko abuztuan
• Epistolae.ccnmtl
• "Four Queens", Nancy Golstone, 2007
• Libro.uca.edu
• "The Plantagenets, The Magnificent Century" Thomas B Costain 1951

Kanpo estekak

• Datuak: Q126531
• Multimedia: Beatrice, Countess of Provence / Q126531

Aurrekoa: Ramón Berenguer V	Proventza eta Forcalquierreko kondesa (Karlos Anjukoarekin 1246tik) 1245 - 1267	Hurrengoa: Karlos I.a
Aurrekoa: Helena Angelina Doukaina	Sizialiako erregina ezkontidea 1266 - 1267	Hurrengoa: Margarita Borgoñakoa