Azido tartariko: berrikuspenen arteko aldeak

Azido tartariko
Formula kimikoa	C4H6O6
SMILES kanonikoa	2D eredua
MolView	3D eredua
Base konjokatua	bitartrate (en)
Mota	aldaric acid (en) eta Gantz-azido
Masa molekularra	150,016438 Da
Identifikatzaileak
InChlKey	FEWJPZIEWOKRBE-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	526-83-0
ChemSpider	852
PubChem	875
Reaxys	4666811
Gmelin	15674
ChEBI	3214
ChEMBL	CHEMBL333714
EC zenbakia	610-885-0
ECHA	100.121.903
Human Metabolome Database	HMDB0062642
UNII	JQO211TF1A

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

18:02, 26 apirila 2020ko berrikusketa

Azido tartarikoa (HO₂CCH(OH)CH(OH)CO₂H) fruitu askoren zukuan, batez ere mahatsarenean, dagoen konposatu dihidroxilikoaz esaten da. Kolore gabeko kristal gardenetan edo kristal hauts gisa agertzen da. Uretan, alkoholean eta eterrean urtzen da. Ezaugarri optiko bereziak ditu. Molekulak bi karbono atomo asimetriko ditu, eta ondorioz, ezaugarri optiko desberdinak dituzten lau molekula era daitezke. Azido naturala dextrogiroa da, baina berotzen denean jarduera optikorik ez duen beste forma batera bihurtzen da neurri batean. Azken hori Pasteurrek aurkitu zuen ardo hondarrekin lanean ari zela, han eratzen baita. Sintesi bidez ere lortzen da laborategian. Gai kimikoak prestatzeko (tartratoak, azetaldehidoa…), edari freskagarrietan, galbanoplastian, zeramikan, argazkigintzan, ehungintzan eta beirazko ispiluak zilarreztatzeko, metalak koloreztatzeko, janariak azidotzeko eta abar erabiltzen da.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2016-6-5 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

Datuak: Q194322
Multimedia: Tartaric acid / Q194322

Artikulu hau kimikari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
+{{konposatu kimiko infotaula}}
-{{chembox
-| Watchedfields = changed
-| verifiedrevid = 476994374
-| ImageFile_Ref = {{chemboximage|correct|??}}
-| ImageFile = Tartaric acid.svg
-| ImageFile1 = Tartaric-acid-3D-balls.png
-| ImageSize =
-| IUPACName = azido 2,3-dihidroxibutanedioiko
-| OtherNames = azido 2,3-dihydroxisukiniko<br>azido treariko<br>azido errazemiko<br>mahats azido<br>azido paratartariko
-| Reference = <ref>[http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=875&loc=ec_rcs Tartaric Acid – Compound Summary], [[PubChem]].</ref>
-|Section1={{Chembox Identifiers
-| KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}}
-| KEGG = C00898
-| InChI = 1/C4H6O6/c5-1(3(7)8)2(6)4(9)10/h1-2,5-6H,(H,7,8)(H,9,10)
-| InChIKey = FEWJPZIEWOKRBE-UHFFFAOYAZ
-| ChEMBL_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
-| ChEMBL = 333714
-| ChEMBL2_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
-| ChEMBL2 = 1200861
-| StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
-| StdInChI = 1S/C4H6O6/c5-1(3(7)8)2(6)4(9)10/h1-2,5-6H,(H,7,8)(H,9,10)
-| StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
-| StdInChIKey = FEWJPZIEWOKRBE-UHFFFAOYSA-N
-| CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}}
-| CASNo = 526-83-0
-| PubChem = 875
-| ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
-| ChemSpiderID = 852
-| MeSHName = tartaric+acid
-| DrugBank_Ref = {{drugbankcite|correct|drugbank}}
-| DrugBank = DB01694
-| ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
-| ChEBI = 15674
-| SMILES = O=C(O)C(O)C(O)C(=O)O
-}}
-|Section2={{Chembox Properties
-| Formula = C<sub>4</sub>H<sub>6</sub>O<sub>6</sub><small> (Formula basikoa)</small><br>HO<sub>2</sub>CCH(OH)CH(OH)CO<sub>2</sub>H <small>(Formula estrukturala)</small>
-| MolarMass = 150.087 g/mol
-| Appearance = hauts zuri
-| Density = 1.79 g/mL (H<sub>2</sub>O)
-| MeltingPtC = 171-174
-| MeltingPt_notes = (''L or D''-tartariko; puru)<br>206&nbsp;°C (''DL'', razemiko)<br> 165–166&nbsp;°C ("meso-anidroso") <br> 146–148&nbsp;°C (''meso-hidroso'')<ref>{{RubberBible86th}}</ref>
-| BoilingPt =
-| Solubility = 1.33 kg/L (''L edo D''-tartariko) <br />
-.21 kg/L (''DL'', racemiko) <br />
-.25 kg/L ("meso")
-| pKa = L(+) 25&nbsp;°C :<br>pK<sub>a1</sub>= 2.89 pK<sub>a2</sub>= 4.40<br>meso 25&nbsp;°C:<br>pK<sub>a1</sub>= 3.22 pK<sub>a2</sub>= 4.85
-<ref>Dawson, R.M.C. et al., ''Data for Biochemical Research'', Oxford, Clarendon Press, 1959.</ref>}}
-|Section3={{Chembox Hazards
-| MainHazards =
-| EUClass =Narritagarria ('''Xi''')
-| RPhrases ={{R36}}
-| AutoignitionPt =
-}}
-|Section4={{Chembox Related
-| OtherCations = [[Monosodio tartrato]]<br />[[Sodio tartrato]]<br />[[Potasio bitartrato]]<br />[[Potasio tartrato]]
-| OtherFunction_label = [[Azido karboxiliko]]ak
-| OtherFunction = [[Azido butiriko]]<br />[[azido zukiniko]]<br />[[azido dimercaptosukiniko]]<br />[[azido maliko]]<br />[[azido maleiko]]<br />[[azido fumariko]]
-| OtherCompounds = [[2,3-Butanediol]]<br />[[azido zikoriko]]
-}}
-}}
 '''Azido tartarikoa''' (HO<sub>2</sub>CCH(OH)CH(OH)CO<sub>2</sub>H) [[fruitu]] askoren zukuan, batez ere [[mahats]]arenean, dagoen konposatu dihidroxilikoaz esaten da. Kolore gabeko kristal gardenetan edo kristal hauts gisa agertzen da. Uretan, alkoholean eta [[eter]]rean urtzen da. Ezaugarri optiko bereziak ditu. Molekulak bi [[karbono]] atomo asimetriko ditu, eta ondorioz, ezaugarri optiko desberdinak dituzten lau molekula era daitezke. Azido naturala [[dextrogiro]]a da, baina berotzen denean jarduera optikorik ez duen beste forma batera bihurtzen da neurri batean. Azken hori [[Louis Pasteur|Pasteurrek]] aurkitu zuen ardo hondarrekin lanean ari zela, han eratzen baita. Sintesi bidez ere lortzen da laborategian. Gai kimikoak prestatzeko ([[tartrato]]ak, [[azetaldehido]]a…), edari freskagarrietan, [[galbanoplastia]]n, [[zeramika]]n, [[argazkigintza]]n, ehungintzan eta beirazko ispiluak zilarreztatzeko, metalak koloreztatzeko, janariak azidotzeko eta abar erabiltzen da.