Mahats

Mahats
	baia
Historia
Honen produktua	Vitis vinifera, Mahatsondo eta Vitis vinifera subsp. vinifera

Mahatsa (beharbada aitzineuskaraz *banats) sasoika hazten diren fruituak dira, gordinik edota prozesaturik jan daitezkeenak.

Mahatsondoak mahatsak ematen dituzten landareak dira eta mahastiak, mahatsondoen multzo handiak.

Konposizioa eta balio nutritiboa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

A, B eta C bitaminez aberatsa, mahatsak oligoelementu ugari ditu, organismoak asimilatu ahal izateko oreka egokian. Mahats hazi bakoitza argizariz estalita dago, legamiaz aberatsa. Energetikoa, mineralizatzailea, detoxikatzailea, freskagarria eta libragarria, mahatsak oroimenean eragina du eta zelulen berriztapenean, eta zainen babesean ere bai. Mahatsa jatea ona da, arazo hepatikoak, nerbiosoak edo digestiboak dituztenentzat.

Mahats gordina (balio nutritiboa 100 gramoko)
ura: 80,54 g	errauts totalak: 0,48 g	zuntzak: 0,9 g	balio energetikoa: 69 kcal
proteinak: 0,72 g	lipidoak: 0,16 g	gluzidoak: 18,10 g	azukre sinpleak: 15,48 g
oligoelementuak
kaltzioa: 10 mg	burdina: 0,36 mg	magnesioa : 7 mg	fosforoa: 20 mg
potasioa: 191 mg	kobrea: 0,127 mg	sodioa : 2 mg	zinka: 0,07 mg
bitaminak
C bitamina: 10,8 mg	B1 bitamina: 0,069 mg	B2 bitamina: 0,070 mg	B3 bitamina: 0,188 mg
B5 bitamina: 0,050 mg	B6 bitamina: 0,086 mg	B9 bitamina: 0 µg	B12 bitamina: 0,00 µg
A bitamina: 65 UI	erretinola: 0 µg	E bitamina: 0,19 µg	K bitamina: 14,6 µg
gantz-azidoak
aseak: 0,054 g	monoasegabeak: 0,007 g	poliasegabeak: 0,048 g	kolesterola: 0 mg

Mahatsetik eratorritako produktuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Prozesaturik, mahats zukuak, ozpina, muztioa eta ardoa egiteko erabiltzen du gizakiak. Mahaspasak fruitu lehorrak dira, mahats lehorrez eginak.

Banaketa eta ekoizpena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mahats ekoizpena 2005an

FAOren arabera, munduko 75.866 km² mahatsa landatzeko erabiltzen da, eta urtero % 2 handitzen da. Mahats ekoizpenaren % 71 ardoa egiteko erabiltzen da; % 27, fruta gisa; eta % 2, fruitu lehor gisa. Ekoizpenaren zati bat mahats zukua egiteko erabiltzen da.

Honako taula honek mahasti eremu handienak estatuka erakusten ditu:

Herrialdea	Eremua
Espainia	11.750 km²
Frantzia	8.640 km²
Italia	8.270 km²
Turkia	8.120 km²
AEB	4.150 km²
Iran	2.860 km²
Errumania	2.480 km²
Portugal	2.160 km²
Argentina	2.080 km²
Australia	1.642 km²
Libano	1.122 km²

10 mahats ekoizle handienak – 2009-10-8
Estatua	Ekoizpena (tonak)	Oharra
Italia	8,519,418	F
Txina	6,787,081	F
Estatu Batuak	6,384,090	F
Frantzia	6,044,900	F
Espainia	5,995,300	F
Turkia	3,612,781	F
Iran	3,000,000	F
Argentina	2,900,000	F
Txile	2,350,000	F
India	1,667,700	F
Mundua	67,221,000	G
F = FAOSTAT 2007, G = Guztira gehitua (datu ofiziala, erdi-ofizialak eta estimazioak barne); Iturria: FAO

Ez dago estatistika fidagarririk ekoizpenari buruz mahats motaka. Hala ere, motarik hedatuena Sultana dela uste da, gutxienez 3.600 km² eremuan landatua. Bigarren hedatuena Airén mota da. Beste mota hedatuenak Cabernet Sauvignon, Merlot, Grenache, Tempranillo eta Chardonnay dira^[1].

Mahats motak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mahats mota ugari dago, mahatsondoa erraz mutatzen den espeziea baita, hamaika aldaera sortzen dituena. Euskal Herrian ardoa egiteko erabiltzen direnen artean, heuek ezagunenak dira:

Ardo zuria egiteko mahats barietate batzuk ezagunak dira gure artean, hala nola