Betty Lou Raskin

Wikipedia, Entziklopedia askea
Betty Lou Raskin
Bizitza
JaiotzaBaltimore, 1924ko apirilaren 9a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
Heriotza2010eko abenduaren 17a (86 urte)
Hobiratze lekuaBonaventure Cemetery (en) Itzuli
Familia
Anai-arrebak
Jarduerak
Jarduerakkimikaria
Find a Grave: 122703389 Edit the value on Wikidata

Betty Lou Raskin (Baltimore, AEB, 1924ko apirilaren 9a - 2010eko abenduaren 17a) 1950eko eta 1960ko hamarkadetan plastikoak ikertu zituen kimikari estatubatuarra izan zen. Marylanden jaioa, Baltimoren hazi zen eta kimikako titulua lortu zuen Johns Hopkins Unibertsitateko erradiazio laborategian lanean hasteko.

Poliestirenoa ikertzen ari zela garatu zuen produktu nagusietako bat aparrezko bertsio bat izan zen, eta ke opako on bat bihurtu zuen seinaleztapen militarrerako, aireko idazketarako eta kutsaduraren aurkako balizko babeserako. Hainbat zientzia-erakundetako kide gisa, bere kidetza emakumeak zientzian sustatzeko erabili zuen, eta emakume adimendun eta arrakastatsuen diskriminazio kulturalaren aurka mintzatu zen.[1]

Haurtzaro eta hezkuntza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Raskin 1924an jaio zen,[2] eta Moses Raskin eta Rose Frank Raskin aita mediku faziala eta ama erizaintzako superintendentea zituen. Baltimoren hazi zen eta Robert E. Lee Accelerate bigarren hezkuntzako eskolara joan zen. Ondoren, Western High School-en graduatu zen 1940an, eta Goucher Collegera joan zen kimikan lizentziatura lortzeko. Johns Hopkins Unibertsitatean jarraitu zuen bere heziketa eta kimikan maisutza eta hezkuntza psikologian doktoretza lortu zituen.[3] 1968ko bere tesiaren izenburua The Relative Effect of Occupational and Socio-occupational Information on High School Girls 'Expressed Opinions of Women Scientists and Science as a Career («Bigarren hezkuntzako neskek emakume zientifikoei eta zientziari buruz karrera gisa adierazitako iritzietan informazio okupazional eta soziookupazionalaren eragin erlatiboa») izan zen.[2]

Karrera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Graduatu ondoren, Raskinek urte batzuk eman zituen Homewoodeko campusean erradiazio laborategiko plastikoei buruzko ikerketa adarraren ardurapean. Raskinen arabera, bera izan zen Estatu Batuetan 1950eko hamarkadan poliestirenoa ikertu zuen emakume bakarra. 1967an, AEBetako gobernuak plastikoak ikertzeko dirulaguntzak emateari utzi ziotenez,[3] Raskinek John Hopkins laborategian zuen lanpostua utzi eta Towson Unibertsitateko psikologia-irakasle eta irakasle laguntzaile izan zen doktoretza lortzeko lanean ari zen bitartean.[4] Bere ikerketa-ikuspegia kontsumitzailearen portaerara ere aldatu zuen, une hartan psikologia eta negozioen arteko diziplinartekotasuna irakasten zuen azterketa-eremu berri batera.[3]

Emakumeek zientzian duten gaitasunari buruz maiz hitz egitean, Raskin emakume zientzialarien aurrerapenaren eta inklusioaren defendatzailea izan zen luzaroan. 1950eko hamarkadaren amaieran, Ameriketako Estatu Batuetako Kimika Elkarteko 500 emakumeetako bat zela adierazi zuen, hamar mila kide baino gehiagoren artean. Emakume zientzialariak "anormalak, femeninoak" izatearen ideia okerra zela adierazi zuen, eta horrek emakumeak ikasketa-esparru zientifikoetan sartzea erabakitzea eragotzi zuela.[5] 1958ko abenduan, dokumentu bat aurkeztu zion Amerikako Estatu Batuetako Zientziaren Aurrerapenerako Elkarteari (AEAC), gizarteak eta komunikabideek, oro har, emakumeen «gaitasun intelektuala» alferrik galtzeko moduari buruz, emakumeek zientzian dituzten gaitasunak ez baitituzte irudikatzen.[6] Bileran, American Women: Unclaimed Treasures of Science («Emakume estatubatuarrak: Erreklamatu gabeko zientziaren altxorrak») hitzaldia eman zuen.[7] Aurkezpenean, komunikabideei errua bota zien bisoizko bata «emakumeen arrakastaren sinbolo» bihurtzeagatik, eta ez laborategiko bata.[6] 1959ko apirilaren 19an The New York Times-en idatzi zuen artikulu bat, Woman 's Place Is in the Lab, Too izenekoa («Emakumearen lekua ere laborategian dago»).[8] Bertan, emakumeek zientzian dituzten arazoak eta zientzia-arloekin bat egiten duten emakumeen aurkako presio sozialak eztabaidatzen ziren. Komunikabideetan eta gainerako komunitate zientifikoan asko komentatu zen.[9]

Patenteak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Raskinek plastikoen ikerketan egindako lanaren ondorioz, ekoizpen espezializaturako garatu zituen hainbat metodologia eta teknika berri sortu ziren. Ameriketako Estatu Batuetako Aire Armadaren Wright Air Development Command erakundeak emandako dirulaguntza bati esker, plastikozko partikulak airean «harrotzeko» metodo bat sortu zuen, eta 1960an «Holey Smoke» gisa patentatu zuen,[10] nahiz eta hasieran «flokes» gisa ezagutzen zen.[11] Merkataritza-patentea Dow Chemicalek erosi zuen ondoren, eta aireko idazketarako, ke-gortinetarako, hodei-ereiterako eta labore-lurrak izozteetatik babesteko balio zuen.[12] Gobernu estatubatuarrak doaneko lizentzia bat izan zuen materiala erabiltzeko, eta Aire Armadak seinaleztapen helburuekin erabili nahi zuen, bertan proiektatutako argiei eta irudiei dimentsionaltasuna emateko zuen gaitasunagatik. Raskinek 1959an AEBetako Kimika Elkartean egindako aurkezpenean iradoki zuen, keak kutsaduraren aurkako ezkutua eman dezakeenez, baita airean ere, leherketa nuklearren ondorioen aurka babesteko erabil zitekeela.[13]

Ikerketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Homewoodeko erradiazio laborategian ikertzaile elkartu gisa eman zuen denboran, Raskin plastiko apardunetan (poliestirenoa) zentratu zen. Kimikako Elkarte Estatubatuarrean egindako aurkezpen batean, apar hedatu berriak etxe bat eraikitzeko eta, aldi berean, isolamendua emateko erabil zitezkeela deskribatu zuen.[14]

Erakundeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Raskin Ingeniari Plastikoen Elkarteko[3] eta Zientziaren Aurrerapenerako Elkarte Estatubatuarreko (AEAC) kidea zen.[6] 1948an Ameriketako Estatu Batuetako Kimika Elkarteko kide bihurtu zen, eta geroago Marylandeko ordezkari izan zen konferentzia nazionalean.[15]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2024-04-09). «Betty Lou Raskin, química» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-04-15).
  2. ↑ a b (Gaztelaniaz) «The relative effect of occupational and socio-occupational information on high school girls' expressed opinions of women scientists and science as a career | WorldCat.org» search.worldcat.org (Noiz kontsultatua: 2024-04-15).
  3. ↑ a b c d «Betty Lou Raskin, Hopkins researcher, dies – Baltimore Sun» web.archive.org 2024-01-14 (Noiz kontsultatua: 2024-04-15).
  4. ↑ «'Holey Smoke,' Says Air Force Of Lady Chemist's Invention by Stacy V. Jones» The Times-Tribune: 2. 1968-02-17 (Noiz kontsultatua: 2024-04-15).
  5. ↑ «Female Chemist Sees Scientist - Need Answer by Nicholas Shuman» Fort Worth Star-Telegram: 58. 1958-09-11 (Noiz kontsultatua: 2024-04-15).
  6. ↑ a b c «Woman Scientist Says U.S. Wastes Female Brainpower Page 1» The Baltimore Sun: 26. 1958-12-30 (Noiz kontsultatua: 2024-04-15).
  7. ↑ «Women Have Brains, Says Scientist, and Her Work Proves It by Lynn Poole» The Buffalo News: 18. 1959-05-09 (Noiz kontsultatua: 2024-04-15).
  8. ↑ Raskin, Betty Lou. «Woman's Place Is in the Lab, Too». New York Times..
  9. ↑ (Ingelesez) Puaca, Laura Micheletti. (2014). Searching for Scientific Womanpower: Technocratic Feminism and the Politics of National Security, 1940-1980. UNC Press Books ISBN 978-1-4696-1081-8. (Noiz kontsultatua: 2024-04-15).
  10. ↑ «Rings in orbit? 'Holey' plastic smoke'll make them by Alton Blakeslee» The Peninsula Times Tribune: 3. 1959-04-08 (Noiz kontsultatua: 2024-04-15).
  11. ↑ «Betty Lou Raskin Knows Her Smokes by James N. Miller» Lancaster Eagle-Gazette: 14. 1961-07-20 (Noiz kontsultatua: 2024-04-15).
  12. ↑ (Ingelesez) «Science: Holey Smoke» Time 1961-01-27 ISSN 0040-781X. (Noiz kontsultatua: 2024-04-15).
  13. ↑ (Ingelesez) Fenton, John H.. ««Smoke Proposed As Atomic Shield»» www.proquest.com (. The New York Times. ProQuest 114914385) (Noiz kontsultatua: 2024-04-15).
  14. ↑ «Home Of Air And Plastic Possible» The News-Messenger: 40. 1955-09-14 (Noiz kontsultatua: 2024-04-15).
  15. ↑ «Miss Raskin To Attend Chemical Unit Meeting» The Baltimore Sun: 24. 1964-03-31 (Noiz kontsultatua: 2024-04-15).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Betty_Lou_Raskin&oldid=9665963"(e)tik eskuratuta