Edukira joan

Diccionari de la llengua catalana

Wikipedia, Entziklopedia askea
Diccionari de la llengua catalana
Datuak
IdazleaInstitut d'Estudis Catalans
Argitaratze-data1995
Jatorrizko izenburuaDiccionari de la llengua catalana de l'IEC
ISBN(Enciclopèdia Catalana)
978-84-297-5977-8 (Edicions 62) 978-84-412-1454-5 (Enciclopèdia Catalana)
978-84-297-5977-8 (Edicions 62)

Diccionari de la llengua catalana de l'Institut d'Estudis Catalans, DIEC edo IECen Katalan Hiztegia edo katalanaren hiztegi arauemailea da eta katalanaren erreferentzia, Valentziako Akademiak sortzen duen Diccionari normatiu valencià hiztegiarekin batera.[1]

Hiztegi elebakarra eta definizioak ere eskaintzen ditu. Arau-emailea den aldetik, «katalanaren berezko eta orokortzat hartzen diren hitzen forma eta esanahia ezartzen ditu».[2]

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hiztegi hau sortzeko ideia IEC Institutuko Atal Filologikoaren bultzadatik sortu zen, katalana normalizatzeko eta bateratzeko. Proiektua Pompeu Fabra i Poch-en lehendakaritzapean hasi zen, "Arau ortografikoak", "Hiztegi ortografikoa" eta "Gramatika" sortu zituztela.

1932an, Filologia Sailak lau urtez lan egin ondoren, "Diccionari general de la llengua catalana" (DGLC) liburuaren lehen edizioa argitaratu zen, DIECen aurreko lana, ortografia bateratzea, lexikoa araztea, gramatika finkatzea eta neologismoak sartzea lortzen zuena.[3]

DGLC katalan hiztegi ofizialtzat hartzen hasi zen 1954tik aurrera, orduan bigarren argitalpena argitaratu zenean. 1980ko hamarkadan, Kataluniako autore eta idazleak hiztegiaren berrikuspena eskatzen hasi ziren IECri, Fabra garaitik hizkuntzak indarra hartu zuela uste zutelako.

1992. urtearen amaieran, IECtik sortu zen hiztegi arauemaile berria argitaratzeko kezka. Berehala hasi zen proiektua, Kataluniako Generalitateak diruz bultzatua. Hiztegi berriaren lehen edizioa, Diccionari de l'Institut d'Estudis Catalans, 1994ko abenduan amaitu eta 1995eko irailean argitaratu zen.[4] Handik gutxira bi berrinprimaketa egin ziren, zenbait hitz gehitu, aldatu edo ezabatuta.

2007ko Sant Jordi egunean, Kataluniako Ikasketen Institutuaren (IES) mendeurrena ospatzearekin batera, Kataluniako Ikasketen Institutuko Hiztegiaren bigarren edizioa atera zen, eta, DIEC2 akronimoarekin, arau-erreferentzia berria bihurtu da. DIEC2 proiektua Joan Martí i Castell, Carles Miralles i Solà eta Joaquim Rafel i Fontanals filologoek koordinatu zuten. Adiera kopurua 120.000-tik 132.460-ra igo zen, neutraltasun ideologiko handiagoa lortzeko eta lexiko teknikoa nabarmen zabaltzeko. 2007ko paperezko bertsio berriarekin batera, doako kontsulta duen web-orrian ere plazaratu zen. Bi bertsioek, hasteko, arrakasta handia izan zuten: lehen bi hilabeteetan bakarrik liburuaren 17.000 ale saldu eta Interneteko 644.352 kontsulta izan ziren .

2007ko bigarren edizioa argitaratuta, IECeko Filologia Sailak zuzenketak onartu ditu, eta zuzenketa horiek Internet bidez kontsulta daitekeen bertsioan sartu dira, bai eta paperezko bertsioan ere, inprimaketa berrien kasuan:

  • Bigarren inprimaketan sartutako zuzenketak (2007ko azaroa).[5]
  • Landalurreko inprimaketan sartutako zuzenketak (2009ko martxoa).[6]
  • Lineako bertsioan sartutako zuzenketak (2011ko apirila).[7]
  • Lineako bertsioan sartutako zuzenketak (2013ko otsaila).[8]
  • Lineako bertsioan sartutako zuzenketak (2015eko uztaila).[9]
  • Lineako bertsioan sartutako zuzenketak (2017ko apirila).[10]
  • Lineako bertsioan sartutako zuzenketak (2019ko maiatza).[11]
  • Lineako bertsioan sartutako zuzenketak (2020ko maiatza).[12]
  • Lineako bertsioan sartutako zuzenketak. LGTBI lexikoa (2020ko urria).[13]
  • Lineako bertsioan sartutako zuzenketak (2021eko martxoa).[14]
  • Lineako bertsioan sartutako zuzenketak (2021eko azaroa).[15]
  • Lineako bertsioan sartutako zuzenketak (2022ko maiatza).[16]

DGLCren eta DIECren arteko desberdintasunak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hiztegi berri bat egiteko ideia DGLCn erabilitako lexikoaren eta egungo erabileraren artean gero eta alde handiagoak eta nabariagoak zeudelako sortu zen. Izan ere, DIEC sortzeko proiektua ez zen hutsetik abiatzen, DGLCren arabera eraikitzen hasi zen, alderdi batzuk kontserbatuz.

Hiztegi berriaren aurrerapen nagusiak hauek dira: lexikoa eguneratzea, zabaltzea (DGLC baino heren bat gehiago), artikuluak antolatzea eta ortografia hobetzea.[17] Azken eremu horretan, nabarmentzekoak dira hizkiak (aurrizkiak eta atzizkiak) erregularizatzea, gidoiaren erabilera eguneratzea eta azentuazioan eta idazketan zenbait aldaketa, arrazoi etimologikoengatik.

DIEC zabaltzeko lana nomenklaturaren eta artikuluen edukiaren esparruan egin da. Lexikoari dagokionez, zientzia eta teknikaren arloan eta dialekto edo argot gaietan zabaldu da batez ere. Hiztegi zaharrean baino 30 gai gehiago daude.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ (Katalanez) «Diccionari de la llengua catalana» L'Enciclopèdia.cat. Bartzelona: Grup Enciclopèdia Catalana http://www.enciclopedia.cat/EC-GEC-0241384.xml.
  2. ↑ ,Diccionari de la Llengua Catalana, «Introducció», pàgina XXII
  3. ↑ Antoni Ferrando Francés i Miquel Nicolás Amorós, Història de la llengua catalana, Volum 20 de Biblioteca Oberta, Barcelona, Editorial UOC, 2011, pàgina 503, ISBN 9788497883801
  4. ↑ «Distinció merescuda: El govern de la Generalitat concedeix la medalla d'or, el seu màxim guardó, a l'Institut d'Estudis Catalans i a l'Abadia de Poblet» El Punt Avui, 1 de setembre de 2010, pàgina 29
  5. ↑ «Esmenes DIEC2 novembre 2007» DIEC2 (IEC).
  6. ↑ «Esmenes DIEC2 març 2009» DIEC2 (IEC).
  7. ↑ «Esmenes DIEC2 abril 2011» DIEC2 (IEC).
  8. ↑ «Esmenes DIEC2 febrer 2013» DIEC2 (IEC).
  9. ↑ Esmenes DIEC2 juliol 2015. DIEC2 IEC.
  10. ↑ Esmenes DIEC2 abril 2017. DIEC2 IEC.
  11. ↑ Esmenes DIEC2 maig 2019. IEC.
  12. ↑ Esmenes DIEC2 (maig 2020). IEC.
  13. ↑ Lèxic LGTBI per al DIEC 2. (octubre de 2020). IEC.
  14. ↑ Esmenes DIEC2 (març 2021). IEC.
  15. ↑ Esmenes DIEC2 (novembre de 2021). IEC.
  16. ↑ Esmenes DIEC2 (maig de 2022). IEC.
  17. ↑ Mestres i Serra, J. «El Diccionari de la llengua catalana de l'Institut d'Estudis Catalans» Revista de llengua i dret (25).

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Diccionari_de_la_llengua_catalana&oldid=9242634"(e)tik eskuratuta