Elena Arregui Cruz-López

Aldatu loturak
Wikipedia, Entziklopedia askea

 

Elena Arregui Cruz-López
Bizitza
JaiotzaIrun, 1929
Herrialdea Gipuzkoa, Euskal Herria
HeriotzaSantiago de Compostela, 2018ko azaroaren 19a (88/89 urte)
Jarduerak
Jarduerakarkitektoa

Elena Arregui Cruz-López (Irun, 1929 – Santiago de Compostela, 2018ko azaroaren 19a) ibilbide luzea izan zuen arkitekto espainiarra izan zen, eta 1960a baino lehen Espainian Arkitekturan titulua lortu zuten lehen emakumeen artean zegoen.[1] Arkitektura Elkargoko Santiagoko Ordezkaritzako lehen lehendakaria izan zen. 2003an, Galiziako Xuntak emandako Castelao Domina jaso zuen.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Elena Arregui Cruz-López musikaz inguratuta hazi zen, amak eta aitak pianoa jotzen zuten, amonak ere bai, eta berak txikitatik jaso zituen kantu eta piano eskolak. Ikasle bikaina izan zen, eta erraz ikasi eta nota onenak ateratzen zituen batxilergoan. Bere hastapenak kontatzen dituen elkarrizketa batean, bere etorkizunari buruzko erabakia hartu behar zuenez, edozein lanbidetan aritzeko ikasteko gai sentitzen zela adierazi zuen. Nolanahi ere, arkitekturaren alde egiten zuen, bere kezka nagusietako bi biltzen zituen lanbidea baitzen: artea eta zientzia. Erabaki zaila zen, garai hartan arkitektura emakumeak ia baztertuta zeuden lanbidea zelako eta, beraz, gazteenek inspiratzeko moduko emakumezko erreferenterik ez zutelako. Alde horretatik, familia-harreman baten bidez Matilde Ucelay -Espainiako lehen arkitektoa- ezagutzea erabakigarria izan zen Elena Arreguik behin betiko pausoa eman zezan.[2][3]

Elena Arregui Cruz-López izan zen arkitektura karrera ikasi eta Espainian lanbidean jardun zuen lehen emakumeetako bat. Gerra zibilaren aurreko arkitekturaren esparruan, Matilde Ucelayrekin batera, beste hiru emakumek bakarrik ikasten zuten arkitektura Espainian, guztiak Madrilen: Lali Úrcolak, karrera amaitu ez zuena, Cristina Gonzalok, 1940an titulatua, eta Rita Fernández Queimadelosek, 1941ean. Hurrengo bi hamarkadetan aitzindari horien urratsak jarraitu zituen lehen belaunaldian, beste bost emakumek bakarrik ikasi zuten arkitektura: 1945ean Cruz López Muller titulatu zen, 1949an Juana Ontañón, 1956an Margarita Mendizabal, 1957an Eugenia Pérez Clemente eta 1958an Elena Arregui.[3][4]

Karrera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Arregui Madrilgo Eskolan hezi zen, eta 1958an lortu zuen titulua, María Juana Ontañón, Margarita Mendizabal edo María Eugenia Pérez Clementerekin batera, besteak beste, Espainian arkitektoen lehen belaunaldi horretako kide diren emakumeak. Musikazale amorratua eta tradizio familiarra zuena, ez zituen kontserbatorio-ikasketak utzi arkitektura hasi zuenean, baizik eta uztartu egin zituen, eta piano-karrera amaitu zuen. 1962an, Santiago de Compostelan finkatu zen, bere bikotekide Arturo Zas Aznar arkitektoarekin batera. Hemen finkatu zuten bere estudioa eta han garatu zuen bere jarduera profesionalaren zati handi bat Arreguik. Biek partekatu zuten estudiotik, Arreguik mota guztietako eraikinak egin zituen: egoitzakoak, hezkuntzakoak, osasunekoak, hotelen bat, etab. Arregui eta Zasek mugimendu modernoaren printzipioak bereganatu zituzten, izaera moderno eta berritzaile nabarmenez blaituz.[5]

Bere lan arkitektonikoan Madrilgo Arkitektoen Elkargo Ofizialean erroldatutako hamar proiektu aurkitzen ditugu. Hamar proiektu horietatik bost berriak dira, eta bost horietatik lau Arregui arkitektoaren berezko proiektuak dira. Horrela, Arreguik Ricardo Magdalena Gayán, Mijan eta Arturo Zas Aznar arkitektoekin lan egiten du, azken honekin lau proiektu eginez. Esate baterako, Santiago de Compostelako Loiolako San Inazioren etxebizitza-multzoaren kasua, 70eko hamarkadaren hasieran hasitako etxebizitza sozialeko jarduketa. Hasierako proiektua handinahiagoa bazen ere (70 etxebizitza), azkenean 30 baino ez ziren eraiki, bi bloketan banatuta.[6][7]

1980an, Arreguik hiri konpostelarreko unibertsitate-campusa handitzeko enkargua jaso zuen, zituen gabeziak konpontzeko eta inguruko bide-sistemarekin komunikatzeko. Elena Arreguik enkargu horri erantzuteko egin zuen proiektuak fakultate berriak eta beste ekipamendu batzuk eraikitzea jasotzen zuen, eta ia erabat gauzatu ziren 80ko hamarkadan.[2]

Elena Arreguik ere dekorazio-proiektuak egin zituen 1963an, nahiz eta dakigun obra bakarra Serrano kaleko 20. zenbakiko atikoarena den.

Arreguik presentzia aktiboa izan zuen lanbideari lotutako organo eta kolektiboetan, Arkitektura Elkargoko Santiagoko Ordezkaritzako lehen lehendakaria izan zen, baita Galiziako Arkitektura Elkargo Ofizialeko (COAG) diruzaina ere.[2]

Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 2003an, Galiziako Xuntak Castelao Domina eman zion.[8]
  • 2002an, Ohorezko Diploma eman zioten (COAG), eta elkargokide beteranoenen artean agertu zen. Erakunde horrek bere ibilbidea omendu nahi izan zuen, beste ezeren gainetik bere lanaren gizatasuna nabarmenduz.[9]

Ikus gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ «Esquelas A Coruña 166 | Fallecidos defunciones y muertes de hoy online» www.rememori.com (Noiz kontsultatua: 2022-07-22).
  2. ↑ a b c (Gaztelaniaz) «ELENA ARREGUI CRUZ-LÓPEZ 1929-2018» UN DIA | UNA ARQUITECTA 4 2019-04-22 (Noiz kontsultatua: 2022-07-22).
  3. ↑ a b Arregui Cruz-López, Elena; Carreiro Otero, María; López González, Cándido. (2017). Elena Arregui Cruz-López. (Noiz kontsultatua: 2022-07-22).
  4. ↑ Núñez Valdés, Juan, González de León, Isabel. MUJERES PIONERAS DE LA ARQUITECTURA ESPAÑOLA. .
  5. ↑ (Gaztelaniaz) veredes. (2017-10-18). «[:esArquitectas pioneras de Galicia. Ocho entrevistas[:gl]Arquitectas pioneiras de Galicia. Oito entrevistas[:en]Pioneering wimen architects from Galicia. Eight interviews[:]»] veredes (Noiz kontsultatua: 2022-07-22).
  6. ↑ «LAS MUJERES ARQUITECTAS DE GALICIA: SU PAPEL EN LA PROFESIÓN Y EN LA ENSEÑANZA DE LA PROFESIÓN (EL EJERCICIO DE LA ARQUITECTURA EN GALICIA DESDE UNA PERSPECTIVA DE GÉNERO)».. .
  7. ↑ (Galizieraz) Compostela, Universidad de Santiago de. (1995). Gallaecia fulget: cinco séculos de historia universitaria. Univ Santiago de Compostela ISBN 978-84-8121-304-1. (Noiz kontsultatua: 2022-07-22).
  8. ↑ «Decreto del DOG nº 111 de 10/06/2003 - Xunta de Galicia» www.xunta.gal (Noiz kontsultatua: 2022-07-22).
  9. ↑ (Gaztelaniaz) «Los arquitectos homenajean a Elena Arregui» La Voz de Galicia 2002-03-22 (Noiz kontsultatua: 2022-07-22).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Elena_Arregui_Cruz-López&oldid=9531964"(e)tik eskuratuta