Europar Batasuneko barne-merkatu
Europar Batasuneko barne-merkatua[1], Europako merkatu bakarra edo Europako merkatu bateratua ere deitua, Batasunaren integrazio ekonomikorako tresnetako bat da, estatu kideen artean merkatu bateratua ezartzean datzana. Merkatu bakar horretan askatasunez mugitzen dira ondasunak, zerbitzuak, kapitalak, pertsonak eta, horien barruan, Batasuneko herritarrek askatasunez bizi, lan egin, ikasi edo negozioak egin ditzakete[2].
Barne-merkatua Europar Batasunaren Tratatuaren 3.3 artikuluan aipatzen da EBk lortu beharreko helburuetako bat dela. Era berean, Europar Batasunaren Funtzionamenduari buruzko Tratatuaren 26.1 artikuluak adierazten du Batasunak barne-merkatua ezartzeko edo haren funtzionamendua bermatzeko neurriak hartuko dituela.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artikulu nagusia: Europar Batasuneko Historia
Ikatzaren eta Altzairuaren Europako Erkidegoaren Tratatua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artikulu nagusia: Ikatzaren eta Altzairuaren Europako Erkidegoa eratzeko Tratatua
1951n Ikatzaren eta Altzairuaren Europako Erkidegoa (CECA), egungo Europar Batasunaren hazia, sortu zenetik, integrazio ekonomikoaren prozesua izan da integrazio politiko progresiboa eraikitzeko eragile nagusia.
Schuman Adierazpenarekin bat etorriz, merkatu-esparru komun bat ezarri beharko litzateke Frantziaren eta Alemaniaren artean, salgaien, kapitalen eta langileen zirkulazio askea ekarriko lukeena. Ez zen kasualitatea izan ikatzaren eta altzairuaren sektorea aukeratu izana lehen urrats hori emateko, kontuan hartuta ekoizpen frankoalemaniarra osatu egiten zela, eta sektoreak garrantzi berezia zuela Bigarren Mundu Gerraren osteko Europaren berreraikuntzaren testuinguruan.
Bestalde, CECA esperimentua funtsezko bi printzipiotan oinarritzen zen. Nazioz gaindiko erakundeak sortzea (ez soilik gobernuen artekoak), Erkidego berria kontrolatzeko; eta beste herrialde batzuei atxikitzeko aukera ematea, Alemaniaz eta Frantziaz gain. Azken deialdi horri Belgikak, Holandak, Luxenburgok eta Italiak ere erantzungo liokete, nahiz eta defizitarioa izan ikatzaren eta altzairuaren ekoizpenean.
Europako Ekonomia Erkidegoaren Tratatua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artikulu nagusia: Europako Ekonomia Erkidegoa eratzeko Tratatua
Hala ere, ikatzaren eta altzairuaren sektoretik harago merkatu komun bat ezartzeko asmoak 1957ra arte itxaron beharko luke, orduan sinatzen baitira Erromako Itunak, Europako Ekonomia Erkidegoa ezartzen dutenak (Europako Energia Atomikoaren Erkidegoaz gain).
Europako Ekonomia Erkidegoaren Tratatu berriak argi eta garbi finkatzen zituen Europako barne-merkatuaren lau oinarriak. Merkantzien, langileen eta kapitalen zirkulaziorako askatasun horiekin batera, Ikatzaren eta Altzairuaren Europako Erkidegoak jasotzen zuena, Europako Ekonomia Erkidegoak zerbitzuen zirkulazio askea jasotzen du, eta horrela ixten da "Oinarrizko Lau Askatasun" ezagunen zirkulua.
Hala ere, ez dira nahastu behar eratze-itunen asmoak eta helburuak eta benetako irismena, benetako, trabarik gabeko, barne-merkatu bat lortzeko orduan estatu kideen artean.
Europako Agiri Bakuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artikulu nagusia: Europako Agiri Bakuna
Europako barne-merkatua pixkanaka lortzearen ondorioz, 1986ko Europako Agiri Bakunean helburu hori guztiz lortzeko ezartzen zen dataren aipamen bat sartu zen.
Esan behar da Lau Askatasunetatik langileen, merkantzien eta kapitalen zirkulazio askeari buruzkoak bakarrik lortuko liratekeela behar bezala. Hala ere, teorian librea zen zerbitzu-emateak aplikazio praktikoko beste arazo batzuk eskaintzen zituen.
Europar Batasunaren Tratatua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artikulu nagusia: Europar Batasunaren Tratatua
Europar Batasunaren ezarpena, 1992an, lehenaldi bat eta geroago bat izango zen barne-merkatuarentzat, zeina berez helburu izateari uzten baitzion, Ekonomia eta Diru Batasuna deritzonaren parte izateko, integrazio-prozesu zabalagoa, moneta bakar baten ezarpenarekin amaitu beharko zena.
Barne-merkatuaren lorpena lortutzat jotzen zen, nahiz eta gerora ere konpondu beharko ziren akatsak egon, batez ere zerbitzuak emateko askatasunari eragiten zioten oztopo juridiko zein sozialak ezabatzeari dagokionez.
Amsterdamgo Ituna[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artikulu nagusia: Amsterdamgo Ituna
1997an, Amsterdamgo Tratatuak Europar Batasunaren Tratatuaren zenbait zati aldatu zituen, barne-merkatuari buruzkoak. Hala ere, aldaketek gehiago eragiten zioten formari funtsari baino, eta, beraz, testua sinplifikatu egiten zen, jada zentzurik ez zuten xedapen iragankorrak ezabatuz.
2001ean, Nizako Ituna sinatu zen, funtsean, Batasuneko erakundeak doitzen jardun zuena, eta barne-merkatuaren printzipioetarako garrantzia txikia izan zuena. Beste alde batetik, 2004an huts egin zuen Europarentzat Konstituzio bat ezartzen duen Ituna eman zen, eta sekulako garrantzia duen Bolkestein Direktiba onartu zen.
Zerbitzuen Direktiba izenez ere ezaguna, Bolkestein Direktibak zerbitzuen merkatu komunean sakondu nahi zuen, sektore ekonomiko garrantzitsu honi dagozkion baldintzatzaile legal eta sozialek traba asko jartzen dutelarik.
Horrela, bada, zuzentarauak naziotasunagatiko diskriminaziorik ezaren, segurtasun juridikoaren eta sinplifikazio administratiboaren esparru bat lortu nahi du, zerbitzu-emaileak beste herrialde kide batzuetan ezartzea errazteko.
Lisboako Ituna[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artikulu nagusia: Lisboako Ituna
Lisboako Ituna sinatu ondoren, 2007an, aldaketa txikiak gertatu ziren Tratatuen eta Erakundeen izendapenean.
Ukitu formal horiekin batera, Lisboako Itunak Europar Batasuneko erakundeek esku har dezaketen hiru gai-mota ezartzen ditu: EBren eskumen esklusibokoak, estatu kideekin partekatutako eskumenekoak eta EBren laguntza duten estatu kideen eskumenekoak.
Horrela, barne-merkatuari dagokionez, Europar Batasunaren eskumen esklusiboa izango dira, eta estatuek ezin izango dute esku hartu aduana-batasunari, barne-merkatuaren funtzionamendurako beharrezkoak diren lehiari buruzko arauak ezartzeari, euroguneko diru-politikari eta merkataritza-politika bateratuari buruzko gaietan.
Bestalde, eskumen esklusiboei kalterik egin gabe, hondar-eskumen partekatua esleitzen da barne-merkatuari dagokion guztian. Horrela, barne-merkatua arautzea estatu kideei dagokie soilik Erkidegoko araudirik ez dagoen alderdietan.
Elementuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Barne-merkatuak estatuen arteko mugarik eta oztoporik gabeko eremua izan nahi du. Horretarako, sistemak oinarrizko elementu batzuk ditu oinarri, barne-merkatua benetan gauzatzea ahalbidetuko duen esparru juridikoa eratzen dutenak.
Elementu horien artean, doktrinak tradizionalki "Oinarrizko Lau Askatasun" deitu izan duena nabarmendu behar da, merkantzien, langileen, zerbitzuen eta kapitalen zirkulazio askeak osatzen baititu. Askatasun horiei dagokienez, Tratatuek kokatze-eskubidea deritzona bereizi zuten.
Era berean, barne-merkatua politika komunetan oinarritzen da; horien artean, honako hauek azpimarra daitezke: garraio-politika; lehia-politika; nekazaritza- eta arrantza-politika; eta merkataritza-politika bateratua.
Lau Askatasunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Oinarrizko Lau Askatasunek, lehenik eta behin, aduana-batasuna deritzona hartzen dute bere baitan, hau da, merkantzien zirkulazio askea barne-merkatuaren barruan. Lehen askatasun horrekin batera, agian garrantzitsuena dena, beste hiru ere sartzen dira: langileen, zerbitzuen eta kapitalen zirkulazio askea[3].
Askatasun horiek modu negatiboan definitzen ditu Europar Batasunaren Funtzionamenduari buruzko Tratatuak, hau da, haien zirkulazio askea murrizteko debekuan oinarrituta definitzen dira.
Merkantzien zirkulazio librea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artikulu nagusia: Merkantzien zirkulazio librea
Merkantzien zirkulazio askeak aduana-batasun bat ezartzea dakar, merkantzien truke guztiak hartuko dituena, eta estatu kideen artean inportazio- nahiz esportazio-aduana-eskubideak debekatzea ekarriko duena. Ildo beretik, aduana-tarifa komun bat ezartzen da hirugarren herrialdeekiko harremanetan[4]. 1993ko urtarrilaren 1etik, Administrazio Dokumentu Bakarra (DUA) ezabatu zen, oro har, komunitate barruko trukeetarako.
Langileen zirkulazio librea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artikulu nagusia: Langileen zirkulazio librea
Langileen zirkulazio askea Europar Batasunaren Funtzionamenduari buruzko Tratatuaren 45.1 artikuluan ezartzen da. Hertsiki debekatzen da nazionalitatea dela-eta bereizkeria egitea enpleguari, ordainsariei eta gainerako lan-baldintzei dagokienez[5], eta berariaz ezartzen dira Erkidegoko langileen lekualdaketa-, bizileku- eta iraunkortasun-eskubideak[6], eta erregulazio horretatik kanpo uzten dira administrazio publikoetako enplegatuak[7].
Zerbitzuen zirkulazio librea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artikulu nagusia: Zerbitzuen zirkulazio librea
Zerbitzuen zirkulazio askea Europar Batasunaren Funtzionamenduari buruzko Tratatuan zehazten da. Horrela, estatu kide batean kokatuta dauden eta prestazioaren hartzailea ez den estatu kide bateko herritarrek Batasunaren barruan zerbitzuak libreki emateko dituzten murrizketak baztertuz aitortzen da askatasun hori[8].
Hortaz, zerbitzuen zirkulazio askeak funtsezko bi kasu hartzen ditu barne. Lehenengoa, zerbitzu-emailearen ezarpen-herrialdean zerbitzu bat emateari buruzkoa; hartzailea ez da herrialde horretakoa, beste estatu kide batekoa baizik. Eta bigarrena, zerbitzu-emailea ezarrita dagoen herrialdea ez den beste batean zerbitzu bat emateari buruzkoa. Kasu horretan, zerbitzu-emailea ez da behartuta egongo estatu kidean kokatzeko eskubidea erabiltzera zerbitzua eman ahal izateko, eta nahikoa izango da zerbitzua jasotzen duen herrialde kideak bere nazionalei ezartzen dizkien baldintza berberak betetzea[9].
Kapital-zirkulazio librea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artikulu nagusia: Kapital-zirkulazio librea
Kapitalen zirkulazio askea Europar Batasunaren Funtzionamenduari buruzko Tratatuan zehazten da. Aldi berean, ordainketen zirkulazio askea aipatzen da, eta, bere izaera dela eta, kapitalen arauketa bera jasotzen du.
Beraz, oro har, debekatuta dago ordainketen eta kapitalen mugimenduei inolako murrizketarik egitea, bai estatu kideen artean, bai Erkidegoz kanpoko herrialdeen eta estatu kideen artean[10].
Hala ere, ordainketa-mugimenduak eta kapitalak mugatzeko debekuaren salbuespen batzuk jasotzen dira. Lehenik eta behin, 1993ko abenduaren 31 baino lehenagoko murrizketek bere horretan diraute. Murrizketa horiek erkidegoz kanpoko herrialdeen eta estatu kideen artean daude, eta zuzeneko inbertsioei buruzkoak dira, ondasun higiezinei buruzkoak, finantza-zerbitzuak ezartzeari buruzkoak edo kapital-merkatuetan baloreak onartzeari buruzkoak barne.[11]
Aipatzekoa da, halaber, Kontseiluak aho batez erabaki duela atzera egitea hirugarren herrialdeen eta estatu kideen arteko kapital-mugimenduen liberalizazioan. Egintza hori legegintzako prozedura berezi baten bidez onartuko da, Europako Parlamentuari kontsulta egitea.[12]
Kokatzeko Eskubidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artikulu nagusia: Kokatzeko Eskubidea
Lau Askatasunak bezala, estatu kide bateko herritarrek beste estatu kide bateko lurraldean kokatzeko duten eskubidea modu negatiboan definitzen da, hau da, eskubide hori eragotzi edo oztopa dezaketen murrizketak debekatzen dira.
Hala ere, definizio negatibo horrekin batera, Europar Batasunaren Funtzionamenduari buruzko Tratatuak definizio positiboa ematen du, eta esaten du kokatzeko eskubidearen barruan sartzen direla soldatapekoak ez diren jardueretarako sarbidea eta jarduera horiek gauzatzea, bai eta enpresak eratzea eta kudeatzea ere. Nolanahi ere, establezimenduko herrialdeak bere herrialdeei ezartzen dizkien baldintzak bete beharko dituzte.[13]
Europar Batasuneko merkataritza-politika bateratua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artikulu nagusia: Merkataritza-politika bateratua
Merkataritza-politika bateratua ezartzea aduana-batasuna abian jartzearen ondorio logikoa da. Estatu kideen artean merkataritza-oztoporik ez dagoenez, Erkidegoz kanpoko herrialdeekiko merkataritza-trukeen erregulazioak uniformea izan behar du.
Era berean, merkataritza-politika bateratua ezartzeko eskumena politika erkideari dagokio esklusiboki, Batasunaren kanpo-ekintzaren printzipioen eta helburuen esparruan.[14]
Europar Batasunaren Funtzionamenduari buruzko Itunak berariaz jasotzen ditu, merkataritza-politikaren kontzeptuaren barruan, honako kasu hauek:[14]
- Muga-zergen aldaketak.
- Merkantziak eta zerbitzuak trukatzeari buruzko akordio arantzelarioak eta komertzialak egitea.
- Jabetza intelektualaren eta industrialaren alderdi komertzialak.
- Atzerriko inbertsio zuzenak.
- Liberalizazio-neurrien uniformizazioa.
- Esportazio-politika.
- Babes komertzialeko neurriak, batez ere dumpinga eta diru-laguntzak.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Euskalterm: [Europako Tratatuak Hiztegia] [2014]
- ↑ «Mercado Interior - EUR-Lex» eur-lex.europa.eu (Noiz kontsultatua: 2021-01-26).
- ↑ Art. 23.2 TFUE
- ↑ Art. 28.1 TFUE
- ↑ Art. 45.2 TFUE
- ↑ Art. 45.3 TFUE
- ↑ Art. 45.4 TFUE
- ↑ Art. 56 TFUE
- ↑ Art. 57 p.3º TFUE
- ↑ Art. 63 TFUE
- ↑ Art. 64.1 TFUE
- ↑ Art. 64.3 TFUE
- ↑ Art. 49 TFUE
- ↑ a b Art. 207.1 TFUE
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q955276
Multimedia: European Single Market / Q955276