Frantziako eskualde naturalak
Frantzian, eskualde naturala (frantsesez: région naturelle), tradizionalki "pays" izenekoa, askotan hedadura mugatuko lurraldea da (gehienez ehun kilometro koadro gutxikoak) ezaugarri fisiko homogeneoak dituena (geomorfologia, geologia, klima, lurzoruak, ur baliabideak). Ezaugarri horiek giza okupazioarekin lotuta daude, eta kultura-nortasun bereizgarria dute (paisaia espezifikoak garatzen dituen lurraren pertzepzioa eta kudeaketa). Zenbait kasutan, "pays" tradizionalak lurralde txikiagoetan banatzen dira; adibidez, Bresse eskualdea Bresse bourguignonne ( Bresse louhannaise eta Bresse chalonnaise barne), Bresse savoyarde eta Bresse comtoise banatzen da. Korsikan, mikroeskualde terminoa erabiltzen da, uhartea halako hamabost eskualdetan banatuta. "pays" hitza latinezko "pagus"-tik dator.
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Frantziako eskualde natural asko Erdi Aroko muga politikoekin bat etorri izan dira historikoki, pagi galo-erromatarren oinordetzan jasota, eta batzuetan, haien bitartez, herri galiarren lurraldea edo hiri batek bere barnealdean duen eragina (Vendômois adibidez). Eskualde naturalaren definizioa tokiko gizarte jakintsu baten lanetik etor daiteke, bertako jakintsuen (adibidez, Amis du Vieux Chinon-ek aztertutako Chinonais-ak edo Jacques-Marie Rougé tokiko jakintsuaren lanetan deskribatutako Lochois-ak eta Lochesko terroir museoak ilustratua), edo antzinako landa identitateak, bereziki XVI. mendetik.
Denboraren poderioz, eskualde naturalek, haiek administratzen zituen botere politikoarekin nahastuta, beren izenak entitate askoz handiagoak eman zizkieten. Horrek, batzuetan, nahasmena dakar, izen berak sarritan eremu oso desberdinak izendatzen baititu, batzuetan izen hori daramaten jatorrizko eskualdeekin zerikusirik ez dutenak (eskualde naturala, bere eragin-eremu historiko gutxi-asko iraunkorra eta izan daitezkeen administrazio-formak). Adibide asko daude:
- Artois (Arrasko herrialdea) eta Artoisko Konderria;
- Pays de France eta Île-de-France, zeinak, Frantzia bera bezala, Frankoen Erresumatik eratorritako izenak;
- Hainaut, jatorriz Haine haranera mugatuta, gaur egun entitate historikoei eta probintzia administratibo bati egiten die erreferentzia (Belgikan);
- Loira ibarra, Centre-Val de Loire eskualdearen zati bat barne hartzen duena, Mayenne, Sarthe eta Maine-et-Loire;
- Frantziako Ipar Kataluniak Ekialdeko Pirinioak departamendua (jatorriz Béziersera hedatzen zena) hartzen du.
Frantziako eskualde naturalen zerrenda
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Bénédicte eta Jean-Jacques Fénié-k Pays d'Ach-etik Pays d'Yveline-ra 546 "pays" zerrendatzen ditu. Frédéric Zégiermanek, berriz, 426 1800 unitate natural identifikatzen ditu. "pays" edo eskualde naturalen nozio nahiko lausoak zerrenda zehatz bat ezartzeko aukera mugatzen du. Entitate desberdinak, bakoitza berdin garrantzitsuak baina irizpide edo ikuspegi desberdinetan oinarrituta, gainjar daitezke eremu geografiko berean.