Gertrudis Bocanegra
| Gertrudis Bocanegra | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Michoacán, 1765eko apirilaren 11 |
| Herrialdea | Espainiar Inperioa  Mexiko |
| Heriotza | 1817ko urriaren 11 (52 urte) |
| Heriotza modua | Lotura itsaskorra: bala zauria |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | militarra |
María Gertrudis Teodora Bocanegra Lazo Mendoza (Pátzcuaro, Michoacán, 1765eko apirilaren 11 – ibid, 1817ko urriaren 11) Gertrudis Bocanegra izenaz ezaguna, Mexikoko Independentzia Gerran matxinatuen mugimenduari laguntza eman zion emakumea izan zen. Aurkitu eta heriotza zigorrera kondenatu zuten, ez baitzion matxinatuen indarrei buruzko informazioa eman nahi izan erregeordearen gobernuari.[1]
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Gertudis Bocanegra Pátzcuaron jaio zen gaur egun Mexikoko Michoacán estatuan, Pedro Javier Bocanegra eta Feliciana Mendozaren alaba.[2] Espainiako gurasoen alaba zen, klase ertaineko merkatari espainiarrak hauek. Pedro Advíncula Lazo de la Vega tenientearekin ezkondu zen, Michoacan Espainiako foru indarreko kidearekin, eta lau seme-alaba izan zituzten.[3]
Espainia Berriko emakumeek hezkuntzarako sarbidea gutxitan izan arren, Gertrudis Bocanegra Ilustrazioaren egile nagusien irakurlea izan zen eta, beraz, independentziaren aldeko gerra hasi zenean, harekin bat egin zuen. Pátzcuaro eta Tacámbaro eskualdeko matxinatuentzako mezulari gisa aritu zen.[4]
Matxinatuen gerrillaren erresistentzia fasean, Bocanegra Pátzcuarora bidali zuten matxinoek hiria hartzen laguntzeko helburuarekin. Baina armada erregezaleak aurkitu eta gero preso hartu zuen. Beste gerrillari parte-hartzaile batzuen izenak eman zitzan torturatu zuten arren, Bocanegrak beti uko egin zion erregezaleei informazioa emateari. 14. zenbakian (Ibarra kalea) espetxeratu zuten. Azkenean epaitu zuten eta traizioagatik errudun jo zuten.[5]
Heriotza zigorra ezarri zioten, 1817ko urriaren 11n fusilatu zuten Pátzcuaro herri bereko San Agustin plazan. Hurrengo hilabetean (1817ko azaroaren 11n) Francisco Xavier Mina espainiar militarra fusilatu zuten leku berean.
Gertrudis Espainiako hainbat matxinada mailatan sartu zen: Espioia, iraultzaren su-emailea, matxinoen gobernuaren aitortzailea eta bere bizitzaren, senarraren eta seme bakarraren dohaintza egiten zuena Mexiko nazio independente eta uztarri espaniarretik aske izan zedin.[6]
Ohoreak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Gertrudis Bocanegra izena darama plaza batek bere ohoretan. Gaur egun, Pátzcuaro hiriko bigarren plazarik garrantzitsuenatzat hartzen da. Plaza erdian Gertrudis Bocanegraren omenezko estatua bat eraiki zen, independentzia garaiko patzuerdar heroi bat zena.[7]
Legatua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bocanegra Ofelia Medinak interpretatu zuen Mexikoko Gertrudis film biografikoan (1992).
Ikusi ere[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Krisi politikoa Mexikon 1808an
- Mexikoren independentzia
- María Ignacia Rodríguez de Velasco
- Josefa Ortiz de Dominguez
- Rayóneko Rafaela López Aguado
- Rita Pérez de Moreno
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ «Mujeres Bacanas | Gertrudis Bocanegra (1765-1817)» Mujeres Bacanas 2019-06-12 (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
- ↑ https://familysearch.org/pal:/MM9.1.1/N8Q9-Q5N
- ↑ Ávila, 2010; 118. Biografías de Rodrigo Moreno Gutiérrez
- ↑ «GERTRUDIS BOCANEGRA, LA HEROÍNA DE PÁTZCUARO» Tiempo de Michoacán 2019-10-11 (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
- ↑ «Gertrudis Bocanegra y su lealtad hasta la tumba» El Financiero (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
- ↑ keperalta. (2019-09-11). «Gertrudis Bocanegra; el verdadero amor por México.» Entre Historias (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
- ↑ Michoacán, Secretaría de Turismo de. Plaza de Gertrudis Bocanegra · Lugares. (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).[Betiko hautsitako esteka]
Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Ávila, Alfredo; Ortiz Escamilla, Juan; Serrano Ortega, José Antonio (2010). Enrique Florescano, ed. Actores y escenarios de la la revolución de los ajos . Guerra, pensamiento e instituciones, 1808-1825. México: Fondo de Cultura Económica. ISBN 978-607-16-0482-8.
Datuak: Q717671