Ghanatar izen
Ghanatar izena herrialde hartan ohiturazkoa den izen sistema da. Ghanatar izenak bertoko talde etnikoen hizkuntzan oinarritutako izen eta abizen jakin batzuek osatzen dituzte: besteak beste, Akan, Dagomba, Ga, Ewe eta Nzema. Sarritan, haurrei "eguneko izena" ematen zaie, jaio ziren asteko egunari dagokiona. Egun horiek esanahi gehiago dute pertsonaren arimari eta izaerari dagokienez. Erdiko izenek askoz ere barietate handiagoa dute eta beren jaiotza-ordenari, biki izateari edo arbaso baten bigarren izenari erreferentzia egin diezaiokete. Izen hauek atzerrian bizi diren ghanatarren eta diasporan bizi diren afrikarren artean ere erabiltzen dituzte. XVIII. eta XIX. mendeetan zehar, gaur egungo Karibeko Ghanako herri esklabizatuari koromanteak esaten zitzaion. Egungo Mole-Dagombe etniako kideek neskei izenak ematen zaizkie, eta gutxi ematen zaizkie bi sexuei.
Ghanatar gehienek sistema honetako izen bat dute gutxienez, baita arabiarra edo mendebaldekoa ere. Kwame Nkrumah Ghanako lehen presidenteak eta Kofi Annan Nazio Batuen idazkari nagusi ohiak izen hauek erabiltzen dituzte.
Hegoaldeko Ghanan erabilitakoak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Gizonezkoa | Emakumezkoa | |
|---|---|---|
| Astelehena | Kojo, Kwadwo, Jojo, Joojo, Kujoe, Kwadzo, Kodzo | Adzo, Adwoa, Adjoa, Adzoa, Adwoma |
| Asteartea | Kobla, Kwabena, Ebo, Komla, Kwabla, Kabenla, Kobe, Kobi, Kobby, Kobina | Abla, Abena, Abenayo, Abenkwa, Ablamaa, Araba |
| Asteazkena | Kaku, Kwaku, Abeiku, Kuuku, Kweku, Keku, Koku | Akuba, Akua, Aku, Kukua, Akuma, Akusea, Ekua |
| Ostirala | Yaw, Kwaw, Ekow, Yao | Yawo, Yaa, Yawa, Awo, Yaba |
| Osteguna | Kofi, Fifi, Fiifi, Yoofi, Kwoi | Afua, Afia, Afi, Efua, Efia, Afmaba |
| Larunbata | Kwame, Kwami, Kwafica, Kwamina/Kwamena, Komi, Ato | Ama, Amma, Ami |
| Igandea | Akwasi, Kwasi, Kwesi, Akwesi, Sisi, Kacely, Koshi, Kosi | Kosiwa, Kwasiwa, Awisi, Akosua, Akasi, Akos, Esi, Awesi, Awan |
Iparraldeko Ghanan erabilitakoak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hauexek dira Dagomba herriak erabiltzen dituenak:
| Gizonezkoa | Emakumezkoa | Biontzako | |
|---|---|---|---|
| Astelehena | - | Tani | - |
| Asteartea | - | Talaata | - |
| Asteazkena | - | Lariba | |
| Ostirala | - | - | Lamisi or Laamihi |
| Osteguna | Azindoo | Azima | - |
| Larunbata | Sibidoo | Sibiri | - |
| Igandea | - | Lahari | - |
Bibliografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Degen, Johan. (2007-9-30). Traditional Ghanaian Names. .
- Kropp Dakubu M.E. (2000). Personal Names of the Dagombas. p. 57. Michigan State University.
- Oppong, Joseph R.; Oppong, Esther D.. (2003). Ghana. New York: Infobase Publishing, 53–57 or. ISBN 1438105053..
- Levy, Patricia; Wong, Winnie. (2010). Ghana. (2. argitaraldia) Singapur: Marshall Cavendish, 99 or. ISBN 978-0761448471..
- Utley, Ian. (2010). Ghana - Culture Smart!: The Essential Guide to Customs & Culture. (3. argitaraldia) Londres: Kuperard ISBN 978-1857336047..
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q5555474
|
Artikulu hau kulturari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |