Katakume
Katukumea[1], katu gaztea da. Jaio ostean, amaren menpeko dira eta ez dute begiak zabaltzen zazpi edo hamar egunetan. Bi aste ostean, katakumeak azkar garatzen dira eta beraien gotorlekutik mugitzen hasten dira. Hiru eta lau asteren ostean, janari solidoa jaten hasten dira eta helduen hortzak ateratzen zaio. Etxeko katuak oso sozialak dira.
Osasuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Gizarte garatuetako etxeko katuak, bi edo hiru hilabetetik aurrera gaixotasun arrunten kontra txertatzen dira[2]. Ohiko konbinazio txertaketak errototrakeitis birikoaren felina (FVR), felicivirus felina (C) eta felle panopopenia (P) aurka babesten du. FVRCP inokulazio hau zortzi, hamabi eta hamasei asteetara ematen da normalean, eta amorruaren aurkako inokulazioa hamasei astera eman daiteke. Katuak normalean zazpi hilabetetan ziztatu edo neutratatu ohi dira, baina kumeak zazpi astetan neutratuak izan behar dira(nahikoa handia bada), batez ere animalien aterpetxeetan.
Elikadura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Felinak haragijaleak dira eta animalietan oinarritutako dietetara eta karbohidratoen inklusio baxura egokitu dira. Katuak bizitzaren hazkunde fasean sailkatzen dira eta energia eta proteina behar handiak dituzte. Katakume bat elikatzerakoan, askotan gomendagarria da osagai oso digerigarriak eta hainbat osagai erabiltzea garapenean laguntzeko. Ipar Amerikan, Elikagaien Kontrolerako Ofizial Americanen Elkarteak (AAFCO)[3] ziurtatutako dietak elikadura egoki bezala onartzen dira, beraz, katuen dietak AAFCO-k onartu behar ditu osagarri osoa ziurtatzeko. Dietaren funtsezko osagaiak koipe handiak dira hazkunde kalorikoko beharrak asetzeko, proteina altuak, muskulu hazkunde baldintzak asetzeko, baita zenbait nutriente osagarriak ere, besteak beste, azido docosahexaenoikoa, garunaren garapenari onura emateko.
Titia kendu aurreko elikadura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Immunitate ezarpena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Katakumearen sistema immunologikoaren mukosa, sistema immunologikoa da, hodi gastrointestinalaren barruan dago. Mukosa sistema immunologikoa, neurri handi batean erantzun immunologiko egokiak koordinatzeaz arduratzen da, antigeno kaltegarriak toleratuz eta atzerriko patogenoei eraso eginez. Katakumearen osasuna optimizatzeko eta biziraupenerako aukerak areagotzeko, garrantzitsua da hesteari lotutako tratamendu gastrointestinalaren eta mikrobiotaren arteko lotura optimizatzea. Osasun iraunkorra eta iraupena luzaroan lor daitezke elikadura egokia erabiliz.
Jaio ondorengo lehenengo 2 egunetan, txikiek amaren esnetik immunitate pasiboa eskuratzen dute. Esne entrega, lehen egunetan kolostro deritzo eta immunoglobulinak kontzentrazio altuak ditu. Horien artean, neonatoaren hesteetako hesia zeharkatzen duen A immunoglobulina eta G immunoglobulina daude. Kolostroan aurkitutako immunoglobulinak eta hazkunde faktoreak, kumeak sistema immunologiko ahula indartzeko baliagarriak dira. Katuak jaiotzatik janari solidoak txukuntzeko gai dira, 5-6 aste ingururen inguruan, eta gomendagarria da dietaren% 30 une honetan janari sendoz osatuta egotea. Bularreko esnetan geratzen da zortzi aste inguru arte.
Titia kendu ondorengo elikadura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Koipeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Gutxi gorabehera urtebetera arte, katuka hazkunde fasean dago, energia beharrak mantentze lanak baino 2,5 aldiz handiagoak dira fase horretan. Animalientzako elikaduran, sarritan iradokitzen dute katuentzako berariaz diseinatutako katu komertzialen janaria, 4 astetik aurrera eskaini behar dela. Koipeak karbohidratoak eta proteinak baino kaloria handiagoa du, 9 kcal / g hornituz. Hazten ari den katakumeek azido arakidonikoa eta linoleikoa behar dute, eta hauek omega-3 gantz azidoetan eman daitezke. Azido dokosahexaenoikoa (DHA) omega 3 gantz azidoen bidez hornitzen den beste funtsezko mantenugaia da. DHA dietak gehitzeak katuen kognizioa, garuna eta ikusmena garatzen ditu.
Proteinak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Katuak haragijale naturalak dira eta dietetan proteina kopuru handia behar dute. Katakumeak hazten ari dira eta proteina kopuru handiak behar dituzte ehun eta giharren hazkuntza ahalbidetzen duten aminoazido esentzialak emateko. Katuek hazkunde egokia izan dezaten gutxi gorabehera% 30 proteina dituen dieta kontsumitzea gomendatzen da.
Taurina, ezinbestekoa den aminoazidoa da, animalien ehunetan bakarrik aurkitzen dena eta katuak ezin du kopuru nahikoa ekoiztu. Aminoazidoa ezinbestekoa denez, dieta bidez exogenoki eman behar da 10 mg / kg gorputz pisu / egunean. Taurina kendutako katuek hazkunde eskasa izan dezakete eta erretinako endekapena sor dezake katuetan.
Karbohidratoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Felinak haragijale naturalak dira eta nahita ez dute karbohidrato kopuru handirik kontsumitzen. Etxeko katua dietan karbohidratoak izatera egokitu da, aminoazidoak erabiliz glukosa, garuna eta beste ehun batzuk elikatzeko. Ikerketek frogatu dute katu gazteen karbohidratoen digestioa garatuago duten tratamendu gastrointestinala katu helduarenarena baino askoz ere eraginkorragoa dela. Karbonatu digeritu osoak, katu komertzialen elikagaietan energia iturri osagarri gisa aurki daitezke, baita zuntz iturria hesteetako ehun heldugabea estimulatzeko ere. Beet pulp bezalako zuntz disolbagarriak, zuntz-hezur gogortzaile gisa erabiltzen dira eta frogatu da, hesteetako muskuluak indartzen dituela eta hesteetako estalkia loditzen duela beherakoa saihesteko.
Dieta[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Aminoazidoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Dieta gutxiko karbohidratoen glukosa, erraz eskuragarri egoteak gibela moldatu du proteina eta aminoazidoen osagaietatik, glukosa ekoizteko. Beraz, katuek etengabeko proteina iturria behar dute beren dietan. Katuek proteina kopuru handiagoa behar dute egunero eskuragarri dauden aminoazidoak hornitzeko eta gorputzeko osagai berriak eraikitzeko. Katakumeetan aminoazido asko behar dira. Histidina katuen dietetan% 30 baino gehiago behar ez denez, histidina gabe dietak kontsumitzeak pisua galtzea eragiten du. %0,15k triptofanoa behar dute maila horretan errendimendua maximizatzen duelako. Katakumeek beren dietan aminoazido osagarriak ere behar dituzte: arginina odolean, amoniako gehiegizkoa saihesteko, hiperammonemia, isoleuzina, leuzina, balina, lisina, metionina azukre duten azukre gisa duen aminoazido gisa, asparagina bezala. Katakumeetan gehienezko hazkuntza, garuna, treonina eta taurina goiztiarren ondoren erdiko erretinaren endekapena ekiditeko.
Bitaminak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Lipodisolbagarri bitaminak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
A bitamina beharrezkoa da katakumeen dietetan, katuek ezin baitute karotenoak hesteetako forroan erretinol bihurtzu, beharrezko entzima falta dutelako; Bitamina hori dietan osatu behar da. E bitamina katakumeen dietetan beharrezkoa den beste bitamina da; gabeziak steatitisa sortzen du, urtegiko gantza sendoa eta kolore horia-laranja bihurtzea eragiten duena, mingarria da eta heriotza eragiten du. Gainera, D bitamina funtsezko bitamina da.
Hidrodisolbagarri bitaminak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Katuek niazina sintetiza dezakete, baina bere gorputzak sintetizatu dezakeen tasa gainditzen du eta, beraz, horren behar handiagoa dute, animalian oinarritutako dieta baten bidez bete daitekeena. Piridoxina (B6 bitamina) kantitate handiagoetan behar da, aminoazidoak ekoiztu behar direlako. B12 bitamina AAFCO gomendatutako bitamina da, karbohidratoen eta proteinen metabolismoan funtsezkoa dena eta nerbio-sistema osasuntsua, muki-mintza osasuntsua, muskulu eta bihotz funtzio osasuntsua mantentzen dituena eta, oro har, hazkunde eta garapen normala bultzatzen ditu. Kolina ere AAFCO gomendatutako osagaia da kumeentzako, garunaren neurotransmisiorako eta mintzetako fosfolipidoen osagai gisa. Biotina tiroideo eta adrenal guruinek babesteko beste bitamina AAFCO gomendagarria da.
Metabolismorako laguntzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Katakumeen dietak kaloria oso altuak direnez, osagaiak ezarri behar dira kaloria horien digestio eta erabilera egokia bermatzeko. Kolin kloruroa koipearen metabolismoa onartzen duen osagaia da. Biotina eta niazina ere aktiboak dira gantz, karbohidrato eta proteinen metabolismoan. Erriboflabina gantzak eta karbohidratoak digeritzeko ere beharrezkoa da. Hauek dira katakumeen dietetan sartutako laguntza metaboliko nagusiak, elikagaien erabilera maximizatzen dela ziurtatzeko.
Hazkundea eta garapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Beharrezko mantenugai konbinazio bat erabiltzen da katuaren hazkundea eta gorputzaren garapena asetzeko; Katakumeek behar ez dituzten osagai ugari daude, baina dieta formulazioan sartzen dira hazkunde eta garapen osasuntsua sustatzeko. Osagai horien artean daude: arrautza lehorra, kalitate handiko proteina eta gantz azidoen iturri gisa, liza, oso omega-3 gantz azidoetan eta digestioan laguntzen duena, kaltzio karbonatoa, kaltzio iturri gisa eta kaltzio pantotenatoa (B5 bitamina). Aminoazidoen konbertsioan, koentzima gisa jokatzen du eta larruazal osasuntsuetarako garrantzitsua da.
Immunitate indartzaileak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Antioxidatzaileek sistema immunologiko osasuntsu baten garapenari laguntzen diote, beste molekula batzuen oxidazioa inhibituz, ezinbestekoak diren katakume batentzat. Antioxidatzaileak osagai hauetatik atera daitezke: azenarioa, patata gozoa, espinakak, E bitamina eta E bitamina osagarria, eta zinka proteina.
Katu umezurtzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Katakumeek koipeen dieta baxua behar dute, katu helduen dieta baino proteina gehiago daukana. Katukume umezurtzek, katuaren esnea behar dute bi edo lau orduro, eta estimulazio fisikoa behar dute defekatu eta gernu egiteko. Katu esnearen ordezkapena katu gazteak elikatzeko fabrikatzen da, behi esneak ez baititu beharrezko mantenugaiak eskaintzen. Giza hazitako katuak, oso maitatuak izaten dira heldu gisa eta batzuetan amarengandik hazitakoak baino gehiago izaten dira, baina umore aldakorra eta oldarkortasuna ere agertu daitezke. Umezurtzak adinaren arabera eta amarik gabe zenbat denbora igaro dutenaren arabera sailkatzen dira, katu horiek oso pisu gutxikoak izan daitezke eta bizitzan gerora osasun arazoak izan ditzakete, hala nola bihotzekoak. Umezurtz kumeen sistema immunologikoa arriskuan egoteak (amaren esnetan modu naturalean aurkitutako antigorputz falta dela eta) infekzioarekiko bereziki susmagarriak izan daitezke, antibiotikoak ezinbestekoak bihurtuz.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ «kitten - Google Bilaketa» www.google.com (Noiz kontsultatua: 2020-04-30).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Vacunas para gatos - ¿Sabes qué vacunas necesita tu gato?» Zooplus Magazine 2018-09-13 (Noiz kontsultatua: 2020-04-30).
- ↑ «The Association of American Feed Control Officials > Publications > Pet Food Labeling Guide» www.aafco.org (Noiz kontsultatua: 2020-04-30).
