Edukira joan

Klik kimika

Wikipedia, Entziklopedia askea

Klik kimika konposatu kimikoak sintetizatzeko metodologia bat da K. Barry Sharpless-ek proposatu eta garatu duena. Konposatu kimikoak modu azkar eta fidagarri batean sintetizatzen dira molekula txikiak lotzean. Naturaren sintesibideak imitatzean oinarritzen da[1].

Ezaugarri nagusiak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Klik kimikan erreakzioek honelako ezaugarriak izan behar dituzte:

  • modularrak izatea,
  • disolbatzailearen ezaugarrien meneko ez izatea,
  • etekin handia izatea,
  • albo-produktu kalteberak sortzea,
  • urarekiko eta oxigenoarekiko inerteak izatea,
  • erregioselektiboak eta estereoespezifikoak izatea,
  • atomo-ekonomia izatea,
  • eta erreakzioan askatzen den energia 84 kJ/mol baino handiagoa izatea horrek erreakzio-produktu bakarra eratzea faboratzen baitu.

Prozesuak, halaber, propietate hauek izan beharko lituzke:

Klik kimikaren kontzeptu asko subjektiboak dira eta nekeza izango da erreakzio batek guztiak betetzea.

Hainbat adibide

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Klik kimikaren erreakzio-mota tipiko batzuk zehazten dira segidan.

Klik kimikaren erabilera tipikoetako batzuk segidan zerrendatzen dira:

Klik kimika biomolekulak selektiboki etiketatzeko erabili izan da. Erreakzioa organismo bizidun batean egingo denez irizpide are zorrotzagoak bete beharko ditu: bioortogonala izan behar du, hots, usatutako erreaktiboek ezin dute sistema biologikoarekin elkarrekin eta ez dira toxikoak. Halaber, pHak neutroa izan behar dut eta erreakzio-tenperaturak gorputz-tenperaturaren parekoa behar du izan.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. (Ingelesez) Kolb, H. C., Finn, M. G. &Sharpless, K. B.. (2001). Click Chemistry: Diverse Chemical Function from a Few Good Reactions. Angewandte Chemie International Edition 40 (11), 2004-2021 or..
  2. (Ingelesez) Evans,, R. A.. (2007). The Rise of Azide–Alkyne 1,3-Dipolar 'Click' Cycloaddition and its Application to Polymer Science and Surface Modification. Australian Journal of Chemistry 60 (6), 384-395 or..
  3. Jaurena, Isabel. «Carolyn R. Bertozzi, Morten Meldal eta K. Barry Sharpless ikerlariei eman diete Kimikako Nobel saria» Berria (Noiz kontsultatua: 2022-10-06).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]