Epoxido
Epoxido eter ziklokoei esaten zaie hiru atomotako eraztuna osatzen dutenean[1]. Eraztunak triangelu ekilateroa osatzen du kasik eta horrek atomoen arteko loturak asko tentsionatzen ditu. Hortaz sintesi organikorako oso elektroizale egoki bihurtzen ditu[2]. Ondoriz, gainerako eterrak baino erreaktiboak dira epoiidoak eta lehengai moduan prozesu kimiko askotan baliatzen dira. Normalean, pisu molekular baxuko epoxiak likido kolorge, ez-polar eta sarritan Lurrunkorrak izaten dira.
Sarri karbono-kate baten elkarren ondoko bi atomo oxigeno-atomo bakar batekin lotzen diren funtzioari ere esaten zaio[1].
Hizkeran arruntean epoxi ere esaten zaie, epoxido batzuen polimerizazioz sortutako epoxi erretxinen izenaren isla moduan.
Epoxido ezagunenak etilen oxidoa, propilen oxidoa, epiklorohidrina eta bisfenol A diglizidil eterra dira.
Erreakzioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hidrolisia eta nukleozaleen adizioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Alkoholak, ura, aminak, tiolak eta beste erreaktibo asko erraz izaten dituzten adizio-erreakzioak epoxidoekin. Erreakzio horiek epoxi itsasgarrien eta glikolen produkzioan garrantzia handia dute[3]. Erreakzioa ingurune azido zein basikotan gerta daiteke. Adibidez, epoxidoen hidrolisiak ingurune azidotan grikolak ematen ditu.
Polimezazioak eta oligomerizazioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Epoxidoen polimerizazioak polieterrak sortzen ditu. Adibidez, etilen oxidoa polimerizatzen denean poli(etilen glikol)a ematen du[3].
Etilen oxidoak alkohol edo fenol batekin erreakzionatzen duenean etoxilazioa gertatzen da
- ROH + n C2H4O → R(OC2H4)nOH
Anhidridoekin epoxidoek poliesterrak sortzen dituzte[4].
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b «ZT Hiztegi Berria» zthiztegia.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2021-01-11).
- ↑ Vicario Rodriguez, Jose Luis & Moreno Benitez, Maria Isabel. (2009). Kimika organiko industriala. EHU, 79 or. ISBN 978-84-692-7831-4..
- ↑ a b Ullmann's encyclopedia of industrial chemistry. (Sixth edition. argitaraldia) ISBN 978-3-527-30673-2. PMC 751968805. (Noiz kontsultatua: 2021-01-11).
- ↑ Longo, Julie M.; Sanford, Maria J.; Coates, Geoffrey W.. (2016-12-28). «Ring-Opening Copolymerization of Epoxides and Cyclic Anhydrides with Discrete Metal Complexes: Structure–Property Relationships» Chemical Reviews 116 (24): 15167–15197. doi:. ISSN 0009-2665. (Noiz kontsultatua: 2021-01-11).
