Luddismo

Ludistak makinak puskarzen, Ingalaterrako 19. mende hasierako ilustrazio batean.

Ludismoa industrializazioaren aurkako langile mugimendu bat izan zen, Ingalaterran bereziki 1811-1812 urte bitartean garatu zena. Ehungintzako langileak ziren bereziki, euren lanpostuak kolokan jartzen zituztelakoan makina berrien erabileraren aurkakoak. Makina horiek apurtzeagatik nabarmendu ziren burutu zituzten protestetan. Luddismo hitza mugimenduaren buruzagia izan zen Ned Ludd pertsonaiarengandik dator; mugimenduaren jarraitzaileei luddita deritze.

Luddismoa Europan

Europako gobernu guztiek zigor gogorrak ezarri zituzten makinak apurtzen zituztenen kontra, baita heriotza zigorra ere. Ingalaterran ez ezik (1790-1917), Frantzian (1817-1923), Belgikan (1821-1830) eta Alemanian ere (1830-1842) zabaldu ziren.Lyoneko (1831) eta Saxoniako (1844) ehungileen matxinada handietan ere aurrekoetako ezaugarri asko ageri ziren.

Espainian lehenengo ekintza luddita Alcoin gertatu zen (1821) 1200 langilek makina jarri berriak desegin zituztenean.

Makinen aurka: Ludditen bi ekintza

Britania Handiko kasu bat:

«	Ostiral arratsaldean, laurak inguruan, matxinatu talde batek Wroe eta Duncroft jaunen oihal fabrikari eraso zioten, West Houghtonen... eta babesik gabe zegoenez, bertako jabe egin ziren. Berehala su eman zioten eta eraikin osoa, makina baliotsuak, oihalak et guzti deseginda geratu ziren. Kalteak handiak dira, fabrikak berak bakarrik 6.000 libra balio zuen eta. Halako ekintza ankerra justifikatzeko erabili duten aitzakia "lurrun ehuna" da, Middletonen bezala. Gertaera higuingarri horrengatik, bi sendi ohoretsuk kalte handia eta konponezina jasan dute eta behartsu asko lanik gabe geratu dira. Matxinatuak makinetan aurrerakuntzak egitearen aurka ari omen dira. Zein oker dauden! Zer gertatuko zen herri honetan halako aurrerapenik gabe.	»
—Annual Register, 1812ko apirilak 26

Espainiako kasu bat:

«	Martxoaren 2an, 1.200 gizonetik gora Alcoi hiriaren kanpoaldean dauden fabriketara joan eta hango makinak apurtu zituzten (ez zier lurrunezkoak). Martxoaren 8an, Gisbert Jaunak, Alcoiko diputatuak Gorteetan azaldu zituen matxinada luditaren arrazoiak: "Makinak asmatzeak hainbat esku gutxiago behar izatea dakar, beraz ez da harritzekoa, lehen lanean ari zirenek, lanik gabe geratzean, goseak eta beharrizanak jota, halako gehiegikeriak egitea."	»
—Batzarren egunkaria, 1821eko martxoak 9

«	Iruteko makina gorrotagarri horien jabea zarela jakin dugu, eta esan behar dizut birrindu egin behar dituzula, nire gizonek hala eskatu didatelako. Hurrengo astea amaitu baino lehenago ez badituzu birrintzen, berrehun gizon bidaliko ditut, gutxienez, makinak suntsitzera. Haien aurka tiro egiten baduzu, zu zeu akabatu eta zure ondasunak erretzeko agindua eman diet. Esan auzokoei, eta jakinarazi gauza bera gertatuko zaiela, ez badituzte beren makinak birrintzen.	»
—1812an, Huddersfield-eko fabrikatzaile bati igorritako gutun anonimoa. Ned Ludd jeneralak sinatua.

Kanpo estekak

• Datuak: Q1159675
• Multimedia: Luddism