Luopan
| Luopan | |
|---|---|
| iparrorratza | |
 | |
Luopana iparrorratz magnetiko txinatarra da, Feng Shui iparrorratza ere deitzen zaio. Iparrorratzaren eskolako Feng Shuiko aholkulariek egitura baten edo beste elementu baten helbide zehatza zehazteko erabiltzen duten tresna da. Iparrorratza asmatu zenetik, haren erabilera tradizionala izan da Feng Shuin.[1]
Forma eta funtzioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ohiko iparrorratza bezala, luopana norabide bilatzailea da. Hala ere, luopana iparrorratz batetik desberdintzen da hainbat alderdi garrantzitsutan. [2] Desberdintasunik nabarmenena Feng Shui-n azaleko eraztun zentrokideetan txertatutako formulak daudela da. Hau zeruko marka bezala ezagutzen den metalezko plaka da. Metalezko plaka egurrezko oinarri baten gainean egon ohi da, Lurraren plaka bezala ezagutzen dena. Zeruko eraztuna aske biratzen du Lurraren plakan.
Alanbre edo hari gorri batek Lurraren plaka zeharkatzen du, eta 90 graduko angelua osatzen du zeruaren lerroarekin, zerua gurutzatzeko lerroa edo gurutze lerro gorria sortuz. Norabidearen kokapena eta eraztunen gaineko oharra aurkitzeko erabiltzen da lerro hau. Lurreko plakaren, zeruko plakaren eta sareko lerroen eskema bi soken eta lau kakoen diagrama geometrikoaren zati da, eta Erresuma Borrokalarien garaitik erabiltzen da gutxienez.[3]
Ohiko iparrorratza batek lau edo zortzi norabidetako markak ditu, luopan batek, berriz, 24 norabidetarako markak izaten ditu. Horrek 15 gradu esan du norabide bakoitzean. hain zuzen, Eguzkiak gutxi gorabehera 15,2 egun behar ditu puntu batetik igarotzeko. Ekliptikan 24 puntuko serie bat markatzeak 365,25 eguneko zikloa sortzen du, hau da, luopan batean gradu bakoitza Lurreko egun batekoa da.
Luopan batek ez du Lurreko ipar polora begiratzen. Luopan baten orratza hego polo geografikora begira dago. Txinako iparrorratza hitzak "orratza hegoalderantz" esan nahi du.
Luopan motak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ming eta Qing dinastietatik, hiru luopan motak erabili ohi dira. Formula eraztun batzuk dituzte haientzat komunak, hala nola 24 norabideak eta zeruko kokapenak.
San He[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Luopan mota hau Tang dinastian erabili zen.[4] San Hek hiru oinarri-eraztun ditu 24 norabiderekin. Eraztun bakoitzak metodo eta formula ezberdin bati egiten dio erreferentzia («Hiru harmonia» izenpean bildutako teknikak San He metodoak dira).
San Yuan[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Luopan honek, jiang pan (Jiang Da Hong-en arabera) edo Yi Pan ( I Ching trigramen presentzia dela eta) izenez ere ezagutzen denak, [4] San Yuan (hiru ziklo) erabiltzen diren formula asko biltzen ditu. 24 norabideko eraztun bat dauka, horma-irudiaren Lurra eta 64 hexagramen eraztuna, besteak beste. ("Izar Hegalariak" izenarekin bildutako teknikak Saint Yuan-en metodoen adibide dira.)
Zong-a[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Luopan honek San He eta San Yuan eraztunak konbinatzen ditu. 24 norabideko hiru eraztun eta 64 hexagramako eraztun batek osatzen dute.
Beste mota batzuk[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Feng Shui-ko maisu bakoitzak bere lehentasunetara egokitutako luopan bat diseina dezake eta metodo berriak eskain ditzake ikasleei. Diseinu batzuek gua zenbakiak (trigrama) eta Zortzi Jauregien (Ba Zhai) jarraibideak biltzen dituzte.
Historia eta garapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Luopana kosmosaren (munduaren eredua) irudi bat da, dortoken plastroietan oinarrituta, igarkizunean erabiltzen direnak. [5] Markak liubo taula baten antzekoak dira.
Luopanaren aitzindarietatik zaharrenak shi-ak dira (txineraz astrolabio-taula edo aurresan-taula), liuren astrolabioak ere deituak [6] K.a. 278 eta 209 artean datatutako hilobietatik ateratakoak. Astrolabio horiek alde biko astronomia-lerroak dituen ohol lakatu batez osatuta daude. Da Liu Ren -en aurresanarekin batera, taulak erabili ohi ziren Taijiren mugimendua bederatzi jauregietan zehar. [7] Markak ia berdinak dira shitik lehen iparrorratz magnetikoraino. [8]
Zhinan zhen edo hegoalderantz seinalatzen duen orratza, jatorrizko iparrorratz magnetikoa da eta Feng Shuirako garatu zen. [1] Hasieran, bi soka eta lau kakoren eskema, norabide-markatzaileak eta erdian koilara magnetiko bat zituen.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b Wallace H. Campbell. Earth Magnetism: A Guided Tour Through Magnetic Fields. Academic Press, 2001.
- ↑ Cheng Jian Jun and Adriana Fernandes-Gonçalves. Chinese Feng Shui Compass: Step by Step Guide. 1998:25
- ↑ Mark Kalinowski. The "Xingde" Texts from Mawangdui. "Early China" 23-24. 1998-99:125-202
- ↑ a b Cheng Jian Jun and Adriana Fernandes-Gonçalves. Chinese Feng Shui Compass: Step by Step Guide. 1998:21
- ↑ Mark Edward Lewis (2006). The Construction of Space in Early China. pp. 248, 251, 274
- ↑ Mark Kalinowski. The "Xingde" Texts from Mawangdui. "Early China" 23-24. 1998-99:194
- ↑ Yin Difei. "Xi-Han Ruyinhou mu chutu de zhanpan he tianwen yiqi." Kaogu 1978.5, 338-43; Yan Dunjie, "Guanyu Xi-Han chuqi de shipan he zhanpan." Kaogu 1978.5, 334-37.
- ↑ Marc Kalinowski. 'The Xingde Texts from Mawangdui.' Early China. 23-24 (1998-99):125-202.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, {{{hizkuntza}}} Wikipediako «Luopan» artikulutik itzuli da. Izan ere, artikulu horretan aritu diren wikilariek GFDL edo CC-BY-SA 3.0 lizentziekin argitaratu dute beren lana.
