Makineko gudua

Makineko gudua
Bigarren Mundu Gerrako zatia
Estatu Batuetako Armadako 2. Batailoiko 165. Infanteriako soldaduak, Butaritari uharteko Yellow Beach itsasertzeko borrokan.
Data	1943ko azaroaren 20tik 23ra
Lekua	Ekialdeko Asia, Hegoaldeko Asia eta Mendebaldeko Ozeano Barea.
Koordenatuak	3°04′12″N 172°47′20″E
Emaitza	Aliatuen garaipena
Gudulariak
Ameriketako Estatu Batuak AEB Japonia Japoniako Inperioa

Makineko gudua Bigarren Mundu Gerrako Pazifikoko kanpainako borroka izan zen, 1943ko azaroaren 20tik 23ra iraun zuena, Gilbert uharteetako Makin atoloian.

Aurrekariak

Inbasio eta gotorleku japoniarra

1941eko abenduaren 10ean, Pearl Harborri eraso egin eta hiru egunera, 300 soldadu japoniar eta Gilberten Inbasioaren Lurreratze Indar Bereziko kideak Makinen atoloira iritsi ziren eta erresistentziarik gabe bereganatu zuten. Makin Marshall uharteen ekialdean dago, eta, base gisa, bikaina zen Japoniako perimetroaren ekialdeko saihetsa aliatuen erasotik babesteko, aliatuen esku zeuden uharteetatik gertuen zeuden Japoniako aireko patruilak handituz: Howland uhartea, Baker uhartea, Tuvalu, Fenix eta Ellice uharteak]].

Aleutiar Uharteen Kanpainaren amaierak eta Salomon Uharteetako aurrerapenak, gizakien eta materialen hornidurak gehitzearekin batera, Estatu Batuetako Itsas Armadari baliabideak eman zizkioten Ozeano Bareko erdialdea inbaditzeko 1943aren amaieran. Inbasio hori Chester Nimitz almiranteak defendatu zuen 1943aren hasieran, baina ez zegoen inbasioa egiteko baliabiderik Cartwheel Operazioarekin batera, Rabaulek Bismarck uharteen inguraketarekin batera, alegia. Plana Japoniaren berezko uharteetara hurbiltzea zen, uhartez uharteko estrategiaren bidez: uharte-talde batean ontzi- eta aire-baseak ezartzea, hurrengoaren erasoari laguntzeko. Gilbert uharteak izan ziren kate horretako lehen pausoa.

Itsas erasoaldia Makinen

1942ko abuztuaren 17an, USS Nautilus eta USS Argonaut itsaspekoetatik 211 marine lehorreratu ziren, Evans Carlson koronelaren eta James Roosevelt kapitainaren agindupean. Japoniako garnizioak 83 eta 160 gizon bitarte bidali zituen ofizialorde baten agindupean. Erasoaldiek 83 soldadu japoniar hil zituzten gutxienez, garnizioa suntsituz, eta instalazioak birrindu zituzten, estatubatuarren 21 hildako (gehienak aireko erasoagatik) eta 9 atxilotuen galerarekin. Japoniarrek Kwajalein atoloira eraman zituzten beren presoak, eta handik gutxira lepo egin zituzten. Sarekadaren helburuetako bat zen Estatu Batuek Ozeano Barean zituzten asmoekin nahastea japoniarrak, baina japoniarrak Gilbert uharteen garrantzi estrategikoaz ohartu ziren, eta are gehiago indartu eta gotortzera eraman zituen.

Carlsonen erasoaren ondoren, japoniarrek Gilbert uharteak indartu zituzten, gutxi zaindu baitzituzten. Oinarri Bereziko 5. Indarraren (700-800 gizon) konpainia bakar batekin defendatu zuten Makin 1942ko abuztuan, eta berriro ekin zioten lanari ur-hegazkinen basean eta atoloiaren kostako defentsetan. 1943ko uztailean, ur-hegazkinen basea amaituta eta prest zegoen Kawanishi H8K "Emily" bonbaketariak, Nakajima A6M2-N "Rufe" borroka-hegazkinak eta Aichi E13A "Jake" aintzatespen-hegazkinak hartzeko. Haren defentsak ere osatu ziren, baina ez ziren Tarawako atoloiaren aireko basean bezain zabalak izan (Gilbert uharteetan Japoniako Itsas Armadaren base nagusia, alegia). Chitose eta 653. Air Corps banandu, eta bertan zabaldu ziren. Japoniarrek beren defentsak Gilbert uharteetan eraikitzen zituzten bitartean, estatubatuar indarrek uharteak berriro bereganatzeko planak egiten zituzten.

Estatu Batuen eraso planak

1943ko ekainean, Estatu Nagusi Bateratuak Chester W. Nimitz almiranteari, Pazifikoko Flotako buru komandanteari (CINCPAC) agindu zion Marshall Uharteak okupatzeko plan bat aurkezteko. Hasieran, Nimitz eta Ernest J. King-ek almiranteak, Ontzigintzako Eragiketen buruak, Japoniako defentsaren kanpo-perimetroaren bihotzari eraso egin nahi zion, baina Pearl Harborretik zuzenean Marshall uharteei erasotzeko edozein planek une hartan Ozeano Bareko Flotak zituen tropa eta garraio gehiago beharko zituen. Eragozpen horiek, eta Estatu Batuetako indarren borroka-esperientzia mugatua kontuan hartuta, King-ek eta Nimitz-ek erabaki zuten Marshall uharteetara Ellice eta Gilbert uharteetan zehar, pausoz pauso, joatea. Hegoaldeko Marshalletik 320 kilometrora zeuden Gilbert uharteak, eta Estatu Batuetako aire armadako B-24 hegazkinen eskura zeuden Ellice uharteetako basetik, zeinak bonbardaketetarako eta irismen handiko ikuskapenerako laguntza eman zezaketen Gilbert uharteen operazioetarako. Abantaila horiek kontuan hartuta, 1943ko uztailaren 20an, Estatu Nagusiko Buruek Gilbert uhartediko Tarawa eta Abdaren atoloiak eskuratzea erabaki zuten, hurbileko Nauru uharteaz gain. Ekimenari, Galvanica Operazioa zeritzon.

Anfibioen Infanteria Dibisioko V. gorputza eta 27. komandoa.

Holland M. Smith, AEBko Marine Dibisio-jenerala

Ralph C. Smith, AEBko Dibisio-Jenerala

Irailaren 4an, Estatu Batuetako 5. Flotako tropa anfibioak 5. Gorputz Anfibioa izena hartu zuten, eta marineen Holland M. Smith-en Dibisioko Jeneralaren agindupean jarri. 5. Gorputz Anfibioak bi dibisio baino ez zituen: Zeelanda Berrian basea zuten marineen 2. Dibisioa eta Estatu Batuetako armadako 27. Infanteria Dibisioa, Hawaiiko basean. 27. Infanteria Dibisioa New Yorkeko Guardia Nazionalaren unitate bat izan zen 1940ko urrian zerbitzu federalera deitu baino lehen. Hawaiira transferitu zuten, eta, han, urte eta erdi egon zen Robert C. Richardson Jr. teniente-jeneralak Gilbert uharteak inbaditzeko hautatu aurretik. James Jones kapitainak (James L. Jones marineen taldeko komandante ohiaren aitak), Araketa Anfibio Konpainiako (VAC) buru zen komandanteak, Gilbert uharteen periskopio-ikuskapena egin zuen USS Nautilus itsaspekotik, eta hondartza-buruen kontu zehatzak atera zituen hurrengo inbasiorako.

Infanteriako 27. Dibisioak erregimentuko borroka-talde bat jarri zuen lehorreratze-indarra laguntzeko, Infanteriako 165. erregimentua, New Yorkeko Guardia Nazionaleko Fighting 69. talde ospetsua. Talde hori 3. Batailoiko lehorreratze-talde batez (Infanteriako 105. Erregimentua, Eremu-artilleriako 105. Batailoiak eta Tankeetako 193. Batailoiak lagunduta) indartu zen. Indarra Ralph C. Smith Dibisioko Jeneralaren (Lehen Mundu Gerrako beteranoa) agindutara jarri zen, zeinak Estatu Batuetako Armadako Aireko Indarraren agintea hartu baitzuen 1942ko azaroan. Garai hartako Estatu Batuetako armadan gehien errespetatzen zen ofizialetako bat zen. 1943ko apirilean, Infanteriako 27. Dibisioa anfibioen operazioetarako prestatzen hasi zen.

Infanteriaren 27. Dibisioak 'Galvanic-en' zuen eginkizuna (Armadaren parteak Kourbash zuen izena) 1943ko abuztuaren hasieran hasi zen planifikatzen, eta Nauru uhartea (Gilbert uharteen mendebaldean) zuen hasierako helburua. Gainerako helburuak ez bezala, Nauru benetako uhartea zen, askoz handiagoa tamainan eta garnizio handiagoarekin.

Hala ere, 1943ko irailean, 27. Dibisioaren helburua aldatu egin zen. Oso zaila zen Tarawan eta Naurun, aldi bereko eragiketetarako, ontzi- eta aire-laguntza egokia ematea, azken hori askoz ere urrunago baitzegoen. Gainera, Nauru (handiena eta indartsuena) hartzeko behar zen dibisio guztia garraiatzeko behar adinako garraiobiderik ez zegoenez, Nimitz almiranteak Naurutik Makin atoloira (Gilbert uharteen ipar-ekialdera) aldatu zuen 27.aren helburua. Infanteriako 27. Dibisioko kideek irailaren 28an izan zuten helburu-aldaketaren berri, eta, beraz, Nauruko jatorrizko plana baztertu, eta Makin atoloiaren harrapaketa planifikatzen hasi ziren.

Hegazkinen galera handiak eta Salomon uharteetan lau gurutzontzi astun erabilezin gelditzeak esan nahi zuen Truk-en —Karolina uharte hurbiletan (Ozeano Bareko Hego Agintea)— basea zuten indar japoniarrek Estatu Batuetako flota inbaditzaileari eraso egiteko jatorrizko plana baztertu egin behar izan zutela. Tarawa eta Makineko garnizioak beren zoriaren mende utzi zituzten.

Atarikoa

Makineko guduaren planoa.

Flota inbaditzailea, Task Force 52 (TF 52), Richmond K. Turnerrek gidatuta, Pearl Harbor utzi zuen 1943ko azaroaren 10ean. Lehorreratze-indarra, Task Force 52.6, Estatu Batuetako 27. Infanteria Dibisioko unitateak ziren, Ralph C. Smith Dibisioko Jeneralaren mendean eta Neville, Leonard Wood eta Calvert itsasontziek eta Pierce karga-ontziak garraiatua. Alcyone, Belle Grove lehorreratze ontzia eta Task Force 52.1-en 31, 78 eta 179 tankeak lehorreratzeko ontziak.

Inbasioaren bezperan, Makin atoloiaren uharte nagusiko garnizio japoniarrak, Butaritari, 806 gizon zituen: 6. Itsas-lurreratze Indar Bereziko 284 lur-lankide, 802. eta 952. Abiazio Unitateetako 108 hegazkin, 111. aitzindarietako 138 lankide, Flota Eraikitzeko Laugarren Saileko eta Base Bereziko 3. Indarreko Makin Tankeen Kuarteleko 276 gizon, 95 Ha-Go motako 3 tanke arinekin, denak J. G. Seizo Ishikawa tenientearen agintepean. Makinen entrenatutako soldaduen kopurua ez zen 300 soldadutik gorakoa.

Butaritariko lurreko defentsak itsasertzaren inguruan zeuden, ur-hegazkinen basetik hurbil, uhartearen erdialdean. Tankeentzako bi hesi zeuden: mendebaldeko tankeen kontrako hesia urmaeletik Butaritariko bidearen bi heren zabaltzen zen; 12-13 oin zabal eta sakon zen, eta hormigoizko bunker batean zegoen tankeen kontrako kanoi batek, sei metrailadore posiziok eta 50 tiratzaile-putzuk babesten zuten. Ekialdeko tankeen kontrako hesia, 14 oin zabal eta sakonekoa, lakutik uhartearen bi herenetan zehar hedatzen zen, eta mendebalderantz tolesten zen, tankeen kontrako enbor barrikadekin mutur bakoitzean, eta txarrantxa-hesi bikoitz batek eta kanoiak eta tiratzaile-putzuak jartzeko sistema nahaspilatu batek babesten zuen.

Butaritariko kostan zehar zenbait indargune ezarri ziren, itsasertzeko artilleriako bateriekin, tankeen kontrako 37 mm-ko hiru kanoi, 10 Metrailadore instalazio eta 85 tiratzaile-putzu. Japoniarrek inbasioa Butaritariko ozeanotik iritsiko zela espero zuten, 1942an Carlsonen erasoaren adibideari jarraituz, eta 3 km-ko defentsak ezarri zituzten, sartzea izan zen lekuan. Hegazkinik, ontzirik edo indarberritze- edo arintze-itxaropenik gabe, defendatzaileek, armamentuan eta kopuruan gaindituta, ahalik eta denborarik luzeenean atzeratzea itxaron zezaketen hurrengo eraso estatubatuarra.

Gudua

Inbasioa

Makin atoloiaren aurkako aire-operazioak azaroaren 13an hasi ziren, Estatu Batuetako Indar Armatuetako Ellice Uharteetako Zazpigarren Aireko Indarraren B-24 hegazkinen bonbardaketekin. Grumman F4F Wildcat ehiza-hegazkinek eskoltatu zituzten USS Liscome Bay, USS Coral Sea eta USS Rejidor hegazkin-ontziko Douglas SBD Dauntless amiltze-bonbardaketariak eta Grumman TBF Avenger torpedo-jaurtitzaileak, ondoren, USS Minneapolis laguntza-ontziak eta beste gerraontzi batzuek jaurtitako 200 mm-ko jaurtigai sail bat zihoalarik. Bonbardaketa garaian, USS Mississippi korazatuan, dorre bat lehertu, eta 43 marinel hil ziren.

Tropak bi hondartzatan hasi ziren lehorreratzen azaroaren 20ko 8:30ean. Hasierako lehorreratzeak «Hondartza Gorrian», tropen planaren arabera egin ziren, berehala mugituz barrurantz, gorabeherarik gabeko bidaia baten ondoren uharteko ozeanoan zehar. Hondartzatik kanpoko aurreratzea soilik oztopatu zuen ustekabeko frankotiratzaile batek eta aireko eta ontzigintzako bonbardaketak utzitako urez betetako obra-hondakinen eta kraterren artean bidea ireki beharra. Bereziki kraterrek oztopatu zuten Hondartza Gorriko indarrek 193. Depositu-batailoiaren tanke arinen laguntza jasotzea; izan ere, M3 tanke arin bat obus-krater batean hondoratu zen partzialki, eta haren atzean zetozen ibilgailu guztien pasabidea blokeatu zuen.

Makin atoloia; M3 Stuart tanke arinak pasabidea oztopatzen du obus-krater batean hondoratuta, Jill lakuaren iparraldeko galtzada estuan.

Lehorreratzeko txalupa 'Yellow Beachera' hurbildu zenean urmaeletik, uharteko defendatzaileen arma arin eta metrailadoreen sua jasotzen hasi ziren. Eraso-tropak ere harrituta geratu ziren ikusi zutenean, nahiz, aurreikusita zegoen bezala, hondartzara itsasgoran hurbiltzen ari ziren, ontzi txikiak hondartu egiten zirela urmaelaren sakoneraren kalkulu akats baten ondorioz, eta azken 250 metroak oinez egitera behartu zituzten gerrialderaino iristen ziren uretan. Ekipoa eta armak galdu edo busti ziren; hala ere hiru gizon baino ez ziren hil hondartzara hurbiltzean, batez ere defendatzaileek beren azken geralekua barrualderantz egitea erabaki zutelako, tankeen hesi-luzeen zehar.

Estatu Batuen inbasio-plana sortu zen japoniarrak beren indar gehienak konprometitzera erakartze asmoz. Asmoa 'Red Beacheko' lehen lehorreratzeei aurka egin ziezaieten zen, eta tropei lehorreratzen eta atzeguardian erasotzen uztea 'Yellow Beachen'. Japoniarrek, ordea, ez zioten 'Red Beacheko' erasoari erantzun, eta 'Yellow Beachetik' erretiratu egin ziren, jazarpen-sute hutsarekin, utsiz 27. Dibisioko tropak gotorleku gotortuak banan-banan eraisteko beste aukerarik gabe. Murrizte-lanak oztopatuak izan ziren, sarritan, euste-arma astunak, tangak barne, erabili ezin izan zirelako, su-gurutzatuaren arriskua zela eta. Infanteriako 165. erregimentuko komandantea, Gardiner Conroy koronela, frankotiratzaile japoniar batek hil zuen borrokan, lehen eguneko arratsaldean, eta Gerard W. Kelley koronelak ordezkatu zuen ondoren.

Makin atoloiaren harrapatzea

Bi eguneko borroka ausartak Japoniako erresistentzia murriztu zuen. Atoloi guztia hustu ondoren, 27. Dibisioko komandanteak, Ralph C. Smith dibisio-jeneralak, azaroaren 23ko goizean informatu zuen: «Makin taken, recommend command pass to commander garrison force» —Makin harrapatuta, agintea garnizio-indarraren komandanteari ematea gomendatzen dut—.

Makin harrapatzeko arazorik zailena bi lehorreratze-indar bereiziren ekintzak koordinatzea izan zen, eta zailagoa izan zen defendatzaileek ez zutelako espero bezala erantzun. Horniduren lehorreratzeetarako hondartza estu desegokiak ere, inbasioaren aurreko azterketak aurkitu ez zituenak, desabantaila larria izan zen.

USS Liscome Bai ontziaren hondoratzea

Azaroaren 24ko goizaldean, I-175 itsaspeko japoniarrak USS Liscome Bay eskolta-ontzia hondoratu zuen, ordu batzuk lehenago iritsia zena Makin-era. I-175 itsaspekoak jaurtitako torpedo bakar batek USS Liscome Bay hegazkin-ontziaren bonba-armategian jo, eta leherketa eragin zuen, ontzi osoa inguratu zuena. Horren ondorioz, berehala hondoratu zen. USS Liscome Bayri egindako erasoak eragin zituen Makin atoloiko guduan Estatu Batuetako baja gehienak. USS Liscome Bayko 916 tripulatzaileetatik, 272 baino ez zituzten erreskatatu, eta 644 hil ziren (53 ofizial eta 591 izen-emanak) Doris Miller Pearl Harborreko heroia eta Itsas Gurutze dominaren irabazlea barne.

USS Liscome Bayren galera zenbait faktorek eragin zuten. Bi destruktorek, USS Hull eta USS Franks, destruktoreak defendatzeko ezkutua utzi, eta hutsune bat gelditu zen. Gainera, Liscome Bay barne hartzen zuen lantaldea ez zen sigi-sagan ari. I-175 itsaspeko japoniarra detektatu gabe hurbildu zen, eta hainbat torpedo jaurti zituen itsaspeko ezkutuaren irekiduran zehar. Horietako batek USS Liscome Bay jo, eta hondoratu zuen.

Ondorioak

Makin atoloiaren eskuratze osoak lau egun iraun zuen, eta askoz itsas galera gehiago izan ziren lehorrekoak baino. Gizon eta armetan nagusitasun handia izan arren, 27. Dibisioak zailtasunak izan zituen atoloiko defentsa-indar txikia menderatzeko. Ha-Go tanke japoniar bat suntsitu zuten borrokaldian, eta gotorleku gisa erabilitako bi tanke utzi zituzten borrokarako erabili gabe.

Operazioan hildako 395 japoniarren aldean, AEBko lurreko bajak 66 hildako eta 152 zauritu izan ziren. Estatu Batuetako armadaren galerak askoz handiagoak izan ziren: 644 heriotza Liscome Bayen, 43 hildako USS Mississippi korazatuaren dorre-su batean, eta 10 hildako itsas kostan edo hegazkinlari gisa borrokatzen; guztira, 697 itsas hildako. Estatu Batuetako 763 hildakoak ia Japoniako garnizio osoan izandakoak parekatu zuten.

Ikus, gainera

• Tarawako gudua

Bibliografía

• Cagney, James. (2005). Invasion of Tarawa and Makin. HistoryAnimated.com.
• Crowl, Philip A.; Edmund G. Love. (1955). Seizure of the Gilberts and Marshalls. Office of the Chief of Military History, Department of the Army.
• George C., Dyer, almiranteordea, USN(RET). (1956). The Amphibians Came to Conquer. Director of Naval History, U.S. Government Printing Office, Washington, D.C. 20402, Library of Congress Catalog Card No. 71-603853.
• Morison, Samuel Eliot. (1961). Aleutians, Gilberts and Marshalls, June 1942 – April 1944, Historia de las operaciones navales de los Estados Unidos en la Segunda Guerra Mundial. Boston: Little, Brown and Company ASIN B0007FBB8I.
• Newell, Lt. Col. Clayton R.. (2003). Central Pacific 1941–1943. United States Army Center of Military History CMH Pub 72-4.
• United States Army Center of Military History. (1946). The Capture of Makin (20–24 November 1943). Office of the Chief of Military History, Department of the Army.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2670873
• Multimedia: Battle of Makin / Q2670873