Malú Gatica
| Malú Gatica | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | María de la Luz Enriqueta Gatica Boisier |
| Jaiotza | Purén, 1922ko urtarrilaren 15a |
| Herrialdea |  Txile |
| Lehen hizkuntza | txiletar gaztelaina |
| Heriotza | Santiago, 1997ko abuztuaren 10a (75 urte) |
| Familia | |
| Aita | Roberto Gatica Rodríguez |
| Ama | Leonie Boisier Besserer |
| Ezkontidea(k) | Eugene Fell (en)  (1948 - 1997) |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Carnegie Hall |
| Hizkuntzak | gaztelania ingelesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | aktorea eta abeslaria |
| Jasotako sariak | ikusi
|
| Izengoitia(k) | Malú Gatica |
| Genero artistikoa | balada erromantikoa herri-musika canción melódica (en) Boleroa tonada (en) |
| Ahots mota | mezzosopranoa |
| Musika instrumentua | ahotsa gitarra |
| Sinesmenak eta ideologia | |
| Erlijioa | katolizismoa |
  | |
.gif){kind=small}
Malú Gatica, jaiotzaz María de la Luz Enriqueta Gatica Boisier (Purén, Txile, 1922ko urtarrilaren 15a – Santiago (Txile), 1997ko abuztuaren 10a) txiletar antzerki, irrati, zinema eta telebistako aktorea izan zen. Txileko aktore ezagunenetako bat izan zen hainbat hamarkadatan, ez bakarrik erakargarritasun fisikoagatik, baita dotoretasunagatik, xarmagatik eta zorroztasunagatik ere. Bere garaiko Hollywoodeko zinemako aktore askorekin lan egin zuen. Txileko kulturaren barruan garrantzitsua da.[1]
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Lehen urteak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Malleco probintzian jaio zen, El Fortín onibarraren Boisier etxean. José Boisier Bourgeaux frantziar kolonoaren familiakoa da, aktorearen amaren aldeko aitona. Leku horretan bizi izan zuen haurtzaroa, aitona-amonen etxean, eta oroitzapen horiek bere Memorias para olvidar liburuan bizi izan zituen, bere jaioterriko usainak, koloreak eta zaporeak aipatuz.
Gurasoak, Roberto Gatica kazetaria eta Leonie Boisier, New Yorkera joan ziren bizitzera. Malú Gaticak han oinarrizko eta erdi mailako irakaskuntza egin zuen, eta gero hizkuntzetan eta musikan ikasten jarraitu zuen. Geroago, Buenos Airesen, antzerkia ikasi zuen Cunill Cabanellas kontserbatorioan.
Bizitza pertsonala[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Estatu Batuetan, 1948an, Eugene Fellekin ezkondu zen, Mexikoko enbaxadan estatubatuar agregatu batekin. Lotura horretatik jaio zen Leon seme bakarra.
Heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Malu Gatika 1997ko abuztuaren 10ean hil zen, minbiziaren ondorioz.[2] Haren azken nahia bere errautsak jaioterriko plazan edo El Fortínen zabaltzea izan zen. Eremu hori aitona-amonena izan zen, eta haurtzaroan han oso zoriontsua izan zela esaten zuen . Leon semeak gotorlekuko muinoetan bete zuen bere nahia.
Edertasun, dotoretasun eta xalotasun handia zuen, eta hura karakterizatu zuten beti, eta azken egunetara arte lagundu zioten, prentsak «ikuskizunaren dama handi»tzat hartzen zuen. Ondasun materialetatik libratuta, bere ondasun gutxi guztiak hainbat erakunderi eman zizkion hil aurretik
Aktore ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
16 urterekin hasi zen, 1938an, New Yorkeko National Broadcasting Companyn kantatuz. Txikitatik artearekiko grina handia izan zuen, eta, amaren laguntzarekin, abeslari eta antzerki- eta zinema-aktore gisa karrera arrakastatsua lortu zuen. Bere herrialdean eta Argentinan, Brasilen, Espainian, Estatu Batuetan, Frantzian, Mexikon eta Perun lan egin zuen. Bere herrialdean eta Argentinan, Mexikon eta Hollywooden parte hartu zuen. Orson Welles, Marlene Dietrich, Gregory Peck eta Zsa Zsa Gabor artistekin harremanak izan zituen, besteak beste.
Garai hartan, Estatu Batuetako egunkariek ziotenez,
«Hego Amerikako sentsazioa txiletarra da; Malú Gatica, zeinaren edertasunak eta ahotsak beti berri ematen baitute arte-eremuan».[2]
Malú Gaticak 51 antzerki-lanetan, 24 telenobeletan, 16 zinema-filmetan parte hartu zuen bere herrialdean eta atzerrian, eta liburu hauek idatzi zituen Memorias para olvidar, Lo que el tiempo se llevó eta argitaratu gabeko beste bat.[2]
1988an Por el amor al amor kasetea grabatu zuen, besteak beste, Canción de septiembre eta Ave María en el morro.
Aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bere ibilbidean sari garrantzitsuak eman zizkioten bere ibilbide arrakastatsuagatik.
- 1987an Irudi Irtenaren Urrezko Laurela jaso zuen eta 1991n APES Ibilbidearen Saria jaso zuen.
- 1993an Munduko Hezkuntza Kontseiluaren Meritu Instituzionalaren Ordena Saria eman zioten.
- 1995ean, Hezkuntza ministro Sergio Molinaren eskutik, "Gabriela Mistral" merituaren ordena jaso zuen, Ofizial Handiaren mailan, zineman, antzerkian eta telebistan egindako ibilbide artistikoagatik, bai Txilen, bai Buenos Airesen, Mexikon eta Hollywooden (AEB). «Maluk aipamen hori merezi du bere lanagatik eta herriari atzerrian eman dion ospeagatik», esan zuen ministroak.
- 2016. urtean Malú Gatica Boisier Udal Antzokia sortu zen Purenen, aktorearen ondarearen omenez.
Filmografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hainbat lanetan parte hartu du:[3][4]
Zinema[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Pelikulak | ||||
|---|---|---|---|---|
| Urtea | Izenburua | Pertsonaia | Zuzendaria | Oharrak |
| 1941 | Verdejo gasta un millón | Eugenio de Liguoro | Txilen egina | |
| 1942 | Verdejo gobierna en Villaflor | Eugenio de Liguoro | Txilen egina | |
| 1944 | Siete mujeres | Benito Perojo | Portugalen egina | |
| 1945 | Se abre el abismo | Pierre Chenal | Argentinan egina | |
| 1946 | Ocho hombres y una mujer | Julián Soler | Mexikon egina | |
| 1946 | Amar es vivir | Silvia | Juan José Ortega | Mexikon egina |
| 1947 | Extraña obsesión | José Díaz | Mexikon egina | |
| 1947 | El príncipe del desierto | Fernando A. Rivero | Mexikon egina | |
| 1947 | Todo un caballero | Alicia Candón | Miguel M. Delgado | Mexikon egina |
| 1948 | Los que volvieron | Lucy Alcázar | Alejandro Galindo | Mexikon egina |
| 1948 | El casado casa quiere | Gilberto Martínez Solares | Mexikon egina | |
| 1951 | Target Unknown (Objetivo desconocido) | French entertainer | George Sherman | Hollywooden egina |
| 1951 | The Lady and the Bandit | Baroness Margaret | Ralph Murphy | Hollywooden egina |
| 1951 | Captain Pirate (Bandera negra) | Amanda | Ralph Murphy | Hollywooden egina |
| 1955 | El gran circo Chamorro | Margarita Mendizábal | José Bohr | Txilen egina |
| 1959 | Sábado Negro | Miguel M. Delgado | Mexikon egina | |
| 1996 | El último cierra la puerta | Marcela Catalán | Txilen egina | |
Telebista[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Teleserieak | ||
|---|---|---|
| Urtea | Teleseriea | Rola |
| 1954 | Cuentos de amor | |
| 1958 | Captain David Grief | Lady Brenda Errington |
| 1959 | El precio del cielo | Daniela |
| 1963 | Ésta es mi familia | Rosario |
| 1966 | Haras La Revoltosa | Isabel |
| 1975 | María José | |
| J.J. Juez | Gilda | |
| 1976 | Sol tardío | Marcela |
| 1978 | El secreto de Isabel | Isabel de la Rioja |
| 1979 | Sonata de violín y piano | |
| Martín Rivas | Francisca Encina | |
| 1981 | Amelia | Irene Monterreal |
| 1982 | La gran mentira | Raquel Echaurren |
| 1984 | La represa | Felisa Echeñique |
| La torre 10 | Malva del Río | |
| 1985 | La trampa | Diana |
| 1986 | La Quintrala | Águeda Flores |
| 1987 | La última cruz | Gloria |
| 1988 | Matilde dedos verdes | Soledad Ariztía |
| Semidiós | Úrsula García | |
| 1990 | Te conté | Ester Valdivieso |
| Crónica de un hombre santo | Gabriela | |
| 1991 | Volver a empezar | Otilia Moreno |
| 1993 | Marrón glacé | Bea |
| 1994 | Top secret | Emilia Ruiz |
| Champaña | Luisa Echaurren | |
| 1995 | Amor a domicilio | Blanca Cousiño |
| 1996 | Marrón Glacé, el regreso | Bea |
| 1997 | Eclipse de luna | Eva Fernández |
Saioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Teatro del humor (1996-1997) (Canal 13)
- Atala: Vamos a contar mentiras (1997)
Antzerkia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Muerte de un viajero
- Los diez indiecitos
- La muerte de un vendedor.
- Brujas de Nueva York
- Matrimonio de amor sin amor
- Mía es la venganza
- La ronda
- Alo alo, número equivocado
- Agnus dei
- El baile
- El hombre de los paraguas
- Life with father
- Tu sabes que no te puedo oír cuando el agua está corriendo
- Ángeles caídos
- La jaula de las locas
- Un tranvía llamado deseo
- Las preciosas ridículas
- Mama Rosa
- Moliere
- 1996 - Después del postre
Aldizkariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1967 - Cinco destinos (fotonovela de revista Marcela)
- 1968 - Domingo de verano (fotonovela de revista Cine Amor)
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Una trágica Alicia en el país de las maravillas[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ a b c «MALÚ GATICA, O EL ADIÓS AL GLAMUR DE LAS ARTES ESCÉNICAS» MALÚ GATICA, O EL ADIÓS AL GLAMUR DE LAS ARTES ESCÉNICAS (Noiz kontsultatua: 2022-11-17).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Malú Gatica» Chilenovelas Wiki (Noiz kontsultatua: 2022-11-17).
- ↑ «Malú Gatica» IMDb (Noiz kontsultatua: 2022-11-17).
Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Soledad Uribe Boisier, "Historia de Purén" Reunion en el Valle Colipi, Reyes eta Boisier.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q5990829
Multimedia: Malú Gatica / Q5990829