Orson Welles

Orson Welles
	; (1937) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	George Orson Welles
Jaiotza	Kenosha (Wisconsin), 1915eko maiatzaren 6a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Los Angeles, 1985eko urriaren 10a (70 urte)
Hobiratze lekua	Ronda
Heriotza modua	berezko heriotza: miokardio infartu akutua
Familia
Aita	Richard Head Welles
Ama	Beatrice Ives Welles
Ezkontidea(k)	Virginia Nicolson (1934 - 1940); Rita Hayworth (1943ko irailaren 7a - 1948ko abenduaren 1a); Paola Mori (1955eko maiatzaren 8a - 1985eko urriaren 10a)
Bikotekidea(k)	ikusi Oja Kodar; Dolores del Río;
Seme-alabak	ikusi Beatrice Welles; Rebecca Welles (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Todd Seminary for Boys (en) ; School of the Art Institute of Chicago (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Irakaslea(k)	Boris Anisfeld (en)
Jarduerak
Jarduerak	zinema aktorea, antzerki zuzendaria, film-zuzendaria, zinema ekoizlea, film-muntatzailea, gidoilaria, libretista, karaktere aktorea, antzerkigilea, irrati-esataria, magialaria, antzerki aktorea, antzerki ekoizlea, telebista-aktorea, ahots-aktorea, aktorea eta errealizadorea
Altuera	1,92 metro
Jasotako sariak	ikusi Jatorrizko gidoi onenaren Oscar Saria (1940) : Citizen Kane; AFI Life Achievement Award (1975) ; Ohorezko Oscar Saria (1970) ; Urrezko Palma (1952) ; Urrezko Lehoia (1970) ; National Board of Review Award for Best Film ; Izarra Hollywoodeko Ospearen pasealekuan ; Ohorezko Legioko komandantea (1982ko otsailaren 23a) ;
Kidetza	Arte Ederren Akademia (Frantzia)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	kristautasuna; ateismoa

George Orson Welles (Kenosha, Wisconsin, AEB, 1915eko maiatzaren 6a – Los Angeles, Kalifornia, AEB, 1985eko urriaren 10a) film zein antzerki zuzendaria, aktorea eta ekoizlea izan zen. Inoizko zinema zuzendari hoberenetakoa da. Izan ere, 1941eko Citizen Kane nahiz 1958ko Touch of Evil filmak zinemako historiako aurrerapauso garrantzitsutzat jotzen dira aho batez, eta inoizko film hoberenen zerrendetan agertzen dira beti.

Zuzendutako filmak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Citizen Kane (1941)
The Magnificent Ambersons (1942)
The Stranger (1946)
The Lady from Shanghai (1947)
Macbeth (1948)
Othello (1952)
Mr. Arkadin (edo Confidential Report) (1955)
Touch of Evil (1958)
The Trial (1962)
Chimes at Midnight (1965)
The Immortal Story (1968)
The Deep (1970) - amaitu gabea
The Other Side of the Wind (1970-76) - erakutsi gabe
F for Fake (edo Vérités et mensonges) (1974)

Antzeztutako filmak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Welles eta Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1955ean Wellesek bi dokumental sorta zuzendu zituen ITV telebistarako . Bigarrenean, Around the World with Orson Welles izenburukoan, The Land Of The Basques dokumentalean garai hartako Euskal Herriari buruzko lana egin zuen. Bigarren dokumental batean, bestetik, euskal pilotari buruz aritu zen.^[1]^[2]

Euskarari buruz «Edeneko hizkuntza, edo beharbada deabruarena» dela esan zuen.^[3]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Gandariasbeitia, Maria Jesus. (2015ko maiatza). «Un gigante fascinado por el cine» Bilbao in: Pérgola.: 20..
↑ http://www.puntodevistafestival.com/es/ficha_pelicula.asp?IdPeli=369
↑ Laxalt, Txomin. (2008). Brèves de Pays basque. , 139 or..

Kanpo loturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wikiesanetan badira aipuak, gai hau dutenak: Orson Welles

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Orson Welles

Nagore Irazustabarrena: «Zer munduren gerra?», Argia, 2009ko urriaren 18a.

Datuak: Q24829
Multimedia: Orson Welles
Aipu famatuak: Orson Welles

[1] Gandariasbeitia, Maria Jesus. (2015ko maiatza). «Un gigante fascinado por el cine» Bilbao in: Pérgola.: 20..

[2] ttp://www.puntodevistafestival.com/es/ficha_pelicula.asp?IdPeli=369

[3] Laxalt, Txomin. (2008). Brèves de Pays basque. , 139 or..

[1]

[2]

[3]

i e a Jatorrizko gidoi onenaren Oscar Saria
1940–1975	Preston Sturges (1940) Herman J. Mankiewicz eta Orson Welles (1941) Michael Kanin eta Ring Lardner Jr. (1942) Norman Krasna (1943) Lamar Trotti (1944) Richard Schweizer (1945) Muriel Box eta Sydney Box (1946) Sidney Sheldon (1947) Ez zuten eman (1948) Robert Pirosh (1949) Charles Brackett, D. M. Marshman Jr. eta Billy Wilder (1950) Alan Jay Lerner (1951) T. E. B. Clarke (1952) Charles Brackett, Richard L. Breen eta Walter Reisch (1953) Budd Schulberg (1954) Sonya Levien eta William Ludwig (1955) Albert Lamorisse (1956) George Wells (1957) Nathan E. Douglas eta Harold Jacob Smith (1958) Clarence Greene, Maurice Richlin, Russell Rouse eta Stanley Shapiro (1959) I. A. L. Diamond eta Billy Wilder (1960) William Inge (1961) Ennio de Concini, Pietro Germi eta Alfredo Giannetti (1962) James Webb (1963) Peter Stone eta Frank Tarloff (1964) Frederic Raphael (1965) Claude Lelouch eta Pierre Uytterhoeven (1966) William Rose (1967) Mel Brooks (1968) William Goldman (1969) Francis Ford Coppola eta Edmund H. North (1970) Paddy Chayefsky (1971) Jeremy Larner (1972) David S. Ward (1973) Robert Towne (1974) Frank Pierson (1975)
1976–2000	Paddy Chayefsky (1976) Woody Allen eta Marshall Brickman (1977) Robert C. Jones, Waldo Salt eta Nancy Dowd (1978) Steve Tesich (1979) Bo Goldman (1980) Colin Welland (1981) John Briley (1982) Horton Foote (1983) Robert Benton (1984) William Kelley, Pamela Wallace eta Earl W. Wallace (1985) Woody Allen (1986) John Patrick Shanley (1987) Ronald Bass eta Barry Morrow (1988) Tom Schulman (1989) Bruce Joel Rubin (1990) Callie Khouri (1991) Neil Jordan (1992) Jane Campion (1993) Quentin Tarantino eta Roger Avary (1994) Christopher McQuarrie (1995) Joel Coen eta Ethan Coen (1996) Ben Affleck eta Matt Damon (1997) Marc Norman eta Tom Stoppard (1998) Alan Ball (1999) Cameron Crowe (2000)
2001–gaur	Julian Fellowes (2001) Pedro Almodóvar (2002) Sofia Coppola (2003) Pierre Bismuth, Michel Gondry eta Charlie Kaufman (2004) Paul Haggis eta Bobby Moresco (2005) Michael Arndt (2006) Diablo Cody (2007) Dustin Lance Black (2008) Mark Boal (2009) David Seidler (2010) Woody Allen (2011) Quentin Tarantino (2012) Spike Jonze (2013) Alejandro G. Iñárritu, Nicolás Giacobone, Alexander Dinelaris Jr. eta Armando Bo (2014) Tom McCarthy eta Josh Singer (2015) Kenneth Lonergan (2016) Jordan Peele (2017) Nick Vallelonga, Brian Currie eta Peter Farrelly (2018) Bong Joon-ho eta Han Jin-won (2019) Emerald Fennell (2020/21) Kenneth Branagh (2021) Daniel Kwan eta Daniel Scheinert (2022)