Malú Gatica

Malú Gatica
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	María de la Luz Enriqueta Gatica Boisier
Jaiotza	Purén, 1922ko urtarrilaren 15a
Herrialdea	Txile
Lehen hizkuntza	txiletar gaztelaina
Heriotza	Santiago, 1997ko abuztuaren 10a (75 urte)
Familia
Aita	Roberto Gatica Rodríguez
Ama	Leonie Boisier Besserer
Ezkontidea(k)	Eugene Fell (en) (1948 - 1997)
Hezkuntza
Heziketa	Carnegie Hall
Hizkuntzak	gaztelania; ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	aktorea eta abeslaria
Jasotako sariak	ikusi Orden al Mérito Docente y Cultural Gabriela Mistral (1995) ;
Izengoitia(k)	Malú Gatica
Genero artistikoa	balada erromantikoa; herri-musika; canción melódica (en) ; Boleroa; tonada (en)
Ahots mota	mezzosopranoa
Musika instrumentua	ahotsa; gitarra
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	katolizismoa

Malú Gatica, jaiotzaz María de la Luz Enriqueta Gatica Boisier (Purén, Txile, 1922ko urtarrilaren 15a – Santiago (Txile), 1997ko abuztuaren 10a) txiletar antzerki, irrati, zinema eta telebistako aktorea izan zen. Txileko aktore ezagunenetako bat izan zen hainbat hamarkadatan, ez bakarrik erakargarritasun fisikoagatik, baita dotoretasunagatik, xarmagatik eta zorroztasunagatik ere. Bere garaiko Hollywoodeko zinemako aktore askorekin lan egin zuen. Txileko kulturaren barruan garrantzitsua da.^[1]

Biografia

Lehen urteak

Malleco probintzian jaio zen, El Fortín onibarraren Boisier etxean. José Boisier Bourgeaux frantziar kolonoaren familiakoa da, aktorearen amaren aldeko aitona. Leku horretan bizi izan zuen haurtzaroa, aitona-amonen etxean, eta oroitzapen horiek bere Memorias para olvidar liburuan bizi izan zituen, bere jaioterriko usainak, koloreak eta zaporeak aipatuz.

Gurasoak, Roberto Gatica kazetaria eta Leonie Boisier, New Yorkera joan ziren bizitzera. Malú Gaticak han oinarrizko eta erdi mailako irakaskuntza egin zuen, eta gero hizkuntzetan eta musikan ikasten jarraitu zuen. Geroago, Buenos Airesen, antzerkia ikasi zuen Cunill Cabanellas kontserbatorioan.

Bizitza pertsonala

Estatu Batuetan, 1948an, Eugene Fellekin ezkondu zen, Mexikoko enbaxadan estatubatuar agregatu batekin. Lotura horretatik jaio zen Leon seme bakarra.

Heriotza

Malu Gatika 1997ko abuztuaren 10ean hil zen, minbiziaren ondorioz.^[2] Haren azken nahia bere errautsak jaioterriko plazan edo El Fortínen zabaltzea izan zen. Eremu hori aitona-amonena izan zen, eta haurtzaroan han oso zoriontsua izan zela esaten zuen . Leon semeak gotorlekuko muinoetan bete zuen bere nahia.

Edertasun, dotoretasun eta xalotasun handia zuen, eta hura karakterizatu zuten beti, eta azken egunetara arte lagundu zioten, prentsak «ikuskizunaren dama handi»tzat hartzen zuen. Ondasun materialetatik libratuta, bere ondasun gutxi guztiak hainbat erakunderi eman zizkion hil aurretik

Aktore ibilbidea

16 urterekin hasi zen, 1938an, New Yorkeko National Broadcasting Companyn kantatuz. Txikitatik artearekiko grina handia izan zuen, eta, amaren laguntzarekin, abeslari eta antzerki- eta zinema-aktore gisa karrera arrakastatsua lortu zuen. Bere herrialdean eta Argentinan, Brasilen, Espainian, Estatu Batuetan, Frantzian, Mexikon eta Perun lan egin zuen. Bere herrialdean eta Argentinan, Mexikon eta Hollywooden parte hartu zuen. Orson Welles, Marlene Dietrich, Gregory Peck eta Zsa Zsa Gabor artistekin harremanak izan zituen, besteak beste.

Garai hartan, Estatu Batuetako egunkariek ziotenez,

«Hego Amerikako sentsazioa txiletarra da; Malú Gatica, zeinaren edertasunak eta ahotsak beti berri ematen baitute arte-eremuan».^[2]

Malú Gaticak 51 antzerki-lanetan, 24 telenobeletan, 16 zinema-filmetan parte hartu zuen bere herrialdean eta atzerrian, eta liburu hauek idatzi zituen Memorias para olvidar, Lo que el tiempo se llevó eta argitaratu gabeko beste bat.^[2]

1988an Por el amor al amor kasetea grabatu zuen, besteak beste, Canción de septiembre eta Ave María en el morro.

Aintzatespenak

Bere ibilbidean sari garrantzitsuak eman zizkioten bere ibilbide arrakastatsuagatik.

1987an Irudi Irtenaren Urrezko Laurela jaso zuen eta 1991n APES Ibilbidearen Saria jaso zuen.
1993an Munduko Hezkuntza Kontseiluaren Meritu Instituzionalaren Ordena Saria eman zioten.
1995ean, Hezkuntza ministro Sergio Molinaren eskutik, "Gabriela Mistral" merituaren ordena jaso zuen, Ofizial Handiaren mailan, zineman, antzerkian eta telebistan egindako ibilbide artistikoagatik, bai Txilen, bai Buenos Airesen, Mexikon eta Hollywooden (AEB). «Maluk aipamen hori merezi du bere lanagatik eta herriari atzerrian eman dion ospeagatik», esan zuen ministroak.
2016. urtean Malú Gatica Boisier Udal Antzokia sortu zen Purenen, aktorearen ondarearen omenez.

Filmografia

Hainbat lanetan parte hartu du:^[3]^[4]

Zinema

Pelikulak
Urtea	Izenburua	Pertsonaia	Zuzendaria	Oharrak
1941	Verdejo gasta un millón		Eugenio de Liguoro	Txilen egina
1942	Verdejo gobierna en Villaflor		Eugenio de Liguoro	Txilen egina
1944	Siete mujeres		Benito Perojo	Portugalen egina
1945	Se abre el abismo		Pierre Chenal	Argentinan egina
1946	Ocho hombres y una mujer		Julián Soler	Mexikon egina
1946	Amar es vivir	Silvia	Juan José Ortega	Mexikon egina
1947	Extraña obsesión		José Díaz	Mexikon egina
1947	El príncipe del desierto		Fernando A. Rivero	Mexikon egina
1947	Todo un caballero	Alicia Candón	Miguel M. Delgado	Mexikon egina
1948	Los que volvieron	Lucy Alcázar	Alejandro Galindo	Mexikon egina
1948	El casado casa quiere		Gilberto Martínez Solares	Mexikon egina
1951	Target Unknown (Objetivo desconocido)	French entertainer	George Sherman	Hollywooden egina
1951	The Lady and the Bandit	Baroness Margaret	Ralph Murphy	Hollywooden egina
1951	Captain Pirate (Bandera negra)	Amanda	Ralph Murphy	Hollywooden egina
1955	El gran circo Chamorro	Margarita Mendizábal	José Bohr	Txilen egina
1959	Sábado Negro		Miguel M. Delgado	Mexikon egina
1996	El último cierra la puerta		Marcela Catalán	Txilen egina

Telebista

Teleserieak
Urtea	Teleseriea	Rola
1954	Cuentos de amor
1958	Captain David Grief	Lady Brenda Errington
1959	El precio del cielo	Daniela
1963	Ésta es mi familia	Rosario
1966	Haras La Revoltosa	Isabel
1975	María José
1975	J.J. Juez	Gilda
1976	Sol tardío	Marcela
1978	El secreto de Isabel	Isabel de la Rioja
1979	Sonata de violín y piano
1979	Martín Rivas	Francisca Encina
1981	Amelia	Irene Monterreal
1982	La gran mentira	Raquel Echaurren
1984	La represa	Felisa Echeñique
1984	La torre 10	Malva del Río
1985	La trampa	Diana
1986	La Quintrala	Águeda Flores
1987	La última cruz	Gloria
1988	Matilde dedos verdes	Soledad Ariztía
1988	Semidiós	Úrsula García
1990	Te conté	Ester Valdivieso
1990	Crónica de un hombre santo	Gabriela
1991	Volver a empezar	Otilia Moreno
1993	Marrón glacé	Bea
1994	Top secret	Emilia Ruiz
1994	Champaña	Luisa Echaurren
1995	Amor a domicilio	Blanca Cousiño
1996	Marrón Glacé, el regreso	Bea
1997	Eclipse de luna	Eva Fernández

Saioak

Teatro del humor (1996-1997) (Canal 13)
- Atala: Vamos a contar mentiras (1997)

Antzerkia

Muerte de un viajero
Los diez indiecitos
La muerte de un vendedor.
Brujas de Nueva York
Matrimonio de amor sin amor
Mía es la venganza
La ronda
Alo alo, número equivocado
Agnus dei
El baile
El hombre de los paraguas
Life with father
Tu sabes que no te puedo oír cuando el agua está corriendo
Ángeles caídos
La jaula de las locas
Un tranvía llamado deseo
Las preciosas ridículas
Mama Rosa
Moliere
1996 - Después del postre

Aldizkariak

1967 - Cinco destinos (fotonovela de revista Marcela)
1968 - Domingo de verano (fotonovela de revista Cine Amor)

Erreferentziak

↑ Una trágica Alicia en el país de las maravillas^{[Betiko hautsitako esteka]}
↑ ^a ^b ^c «MALÚ GATICA, O EL ADIÓS AL GLAMUR DE LAS ARTES ESCÉNICAS» MALÚ GATICA, O EL ADIÓS AL GLAMUR DE LAS ARTES ESCÉNICAS (Noiz kontsultatua: 2022-11-17).
↑ (Gaztelaniaz) «Malú Gatica» Chilenovelas Wiki (Noiz kontsultatua: 2022-11-17).
↑ «Malú Gatica» IMDb (Noiz kontsultatua: 2022-11-17).

Bibliografia

Soledad Uribe Boisier, "Historia de Purén" Reunion en el Valle Colipi, Reyes eta Boisier.

Kanpo estekak

Malú Gatica en Musicapopt.cl
Malu Gatika Cinech.cl-en
Erreportajea www-n.Los paños. artxibatu zen.

Datuak: Q5990829
Multimedia: Malú Gatica / Q5990829

[1] Una trágica Alicia en el país de las maravillas^{[Betiko hautsitako esteka]}

[:0-2] «MALÚ GATICA, O EL ADIÓS AL GLAMUR DE LAS ARTES ESCÉNICAS» MALÚ GATICA, O EL ADIÓS AL GLAMUR DE LAS ARTES ESCÉNICAS (Noiz kontsultatua: 2022-11-17).

[3] (Gaztelaniaz) «Malú Gatica» Chilenovelas Wiki (Noiz kontsultatua: 2022-11-17).

[4] «Malú Gatica» IMDb (Noiz kontsultatua: 2022-11-17).

[1]

[2]

[3]

[4]