Quart dorreak

Quart dorreak
	Kultura ondasuna
	Irudi gehiago
Kokapena
Estatu burujabe	Espainia
Autonomia	Valentziako Erkidegoa
Probintzia	Valentziako probintzia
Valentziar Herrialdeko eskualdeak	Valentziako eskualdea
Udalerria	Valentzia
District of Valencia	Ciutat Vella
Koordenatuak	39°28′33″N 0°23′02″W / 39.4757°N 0.384°W
Historia eta erabilera
Erabilera	military prison (en) ; prison for women (en)
Arkitektura
Arkitektoa	Pere Compte (en) ; Francesc Baldomar (en)
Estiloa	Valencian Gothic (en)
Ondarea
BIC	RI-51-0000970

Quart dorreak edo Quart atea Valentziako Erdi Aroko harresiaren bi ate gotortuetako bat dira, oraindik zutik mantentzen direnak. Multzoa erdiko gorputz batez elkarturiko bi dorre erdi-zilindrikok osatzen dute, non atea bera irekitzen den, erdi puntuko arku baten forman. Guillén de Castro kalearen eta Quart kalearen elkargunean daude .

Izenaren jatorria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Quart Dorreek hiriaren erdialdetik, Valentziako katedrala dagoen Andre Mariaren plazatik Quart de Poblet herrira doan errepidean kokatuta egoteari zor diote. Dorreak Gaztelatik zetorren trafikorako mendebaldeko sarbidea ziren. Quart dorrak Cuarteko atea edo ataria eta Cal atea ere deitu izan dira.

Quart dorreen historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Quart Dorreak Pere Bonfillek eraiki zituen, eta Francesc Baldomar eta Pere Compte harriaren arte nobleko maisuekin batera lan egin zuen XV. mendean, 1441 eta 1460 urteen artean. Tomás Ollerrek eta Jaume Pérezek ere parte hartu zuten lanetan. Dorreen estiloa berantiar gotiko militar valentziarra da, Napoliko Castel Nuovoko dorreak edo Garaipen Arkua imitatuz, Guillem Sagrera arkitekto mallorkatarrak diseinatua eta non Aragoiko Koroaren beste maisu batzuek esku hartu zuten Napoli Alfontso V.a Bihotz-handiaren tropek konkistatu zutenean.

Harresidun dorre hauek Espainiako Independentzia Gerra, Espainiako Ondorengotza Gerra, Kantoien matxinada eta Espainiako Gerra Zibila jasan dituzte. Espainiako Independentzia Gerrako kanoi-tiroek eragindako inpaktuen aztarnak ikusten dira oraindik bere horma lodietan, jende askok denboraren joan-etorriaren narriaduraren ondorioz sortutakoak direla pentsatu arren.

1931n Monumentu nazional izendatu zuten, Espainiako Ondare Historikoari buruzko 16/1985 Legean aipamena eginez.

Quart dorreak Valentziako Erdi Aroko harresi zaharretik gaur egunera arte iraun duten aztarnak dira, Serranos dorreekin batera, iparraldera irekita. Valentziako hirira sartzeko beste ate batzuk falta diren San Bizente ateak hegoaldean eta Puerta del Mar ekialdean edo porturantz zeuden. XIX. mendean desagertu ziren ate horiek, ciutat vella (hiri zaharra) inguratzen zuen gainerako harresiarekin batera, Cirilo Amorós behin-behineko gobernadore zibilaren aginduz, langabezian zeuden langileei lana emateko, hiria handitzeko eta osasuna hobetzeko aitzakia hartuta.

XX. mendearen azken hamarkadaz geroztik, loroek eta beste hegazti exotiko batzuek, euren jabeengandik ihesi, habia egin eta ugaldu dira artilleriak eragindako zuloetan bere kanpoko fatxadan. XXI. mendean jada, Cuart dorreek zutik diraute, kanpoaldeko fatxadan zaharberritze prozesu bat egin ostean, Quart kaletik eta Guillem de Castro kaletik etengabe dabilen errepideko trafikoaren kedarrez belztuta.

Egitura eta estiloa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Quart dorreak kare eta harrizko harlanduz eraikitzen dira kutxa sistema erabiliz. Harlanduzko harriak angeluetan, arkuetan eta eraikinaren goiko hegalean erabili ziren. Bi dorreen artean hirira sartzeko eta irteteko ate bat dago erdi puntuko arku batez errematatua eta harlanduz inguratua, garai hartan aingeru guardakoa zegoen eta gero Valentziako armarria jaso duena.

Dorreek oinplano zilindrikoa dute hiriaren kanpoalderantz eta harresiaren barrualderantz alakatuak edo lautuak daude, poligonalak diren Serranos Dorreak ez bezala. Dorreak goiko aldean almenadunak dira, harlanduzko terrazarekin. Defentsa-dorre hauek apenas dute dekoraziorik. Beheko partean, malda inklinatu moduan horma bertikal batean lurrerantz bukatzen den moldura bat dute. Kanpoaldeko zati zilindrikoa leuna da, haietara sarbidea zailtzeko.

Hiriaren barnealdera ematen duen zatian gela ireki batzuk daude, nerbiodun gurutzeria-gangez estalita. Dorreen erdian, atearen arkuaren gainean, ganga-zulo bat dago, zeinetatik eraitsi nahi zutenak erasotzen zituzten.

Harresi zaharrarekin duen antolamendua apur bat zeiharra edo diagonala da, Quart kalearen trazadurara egokitzeko helburuarekin, harresiarekiko perpendikularra ez baitzen, diagonalean baizik.

Quart dorreen estiloa, gotiko berantiarra, Italiako hainbat hiritan errepikatzen da, Genovan esaterako.