Raymonde de Laroche

Raymonde de Laroche
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Élise Léontine Deroche
Jaiotza	Parisko 4. barrutia, 1882ko abuztuaren 22a
Herrialdea	Frantzia
Heriotza	Le Crotoy, 1919ko uztailaren 18a (36 urte)
Hobiratze lekua	Père Lachaise hilerria; Grave of Laroche (en)
Heriotza modua	istripuzko heriotza: hegazkin-istripua
Familia
Ezkontidea(k)	Jacques Vial (en) (1915 - 1917)
Hezkuntza
Hizkuntzak	frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	hegazkinlaria
Jasotako sariak	ikusi officier d'académie (1911) ;

Raymonde de Laroche (Paris, Frantzia, 1882ko abuztuaren 22a – Le Crotoy, Frantzia, 1919ko uztailaren 18a). Benetako izena Élise Léontine Deroche zen, hegazkinlari frantses aitzindaria eta pilotu-lizentzia jaso zuen lehen emakumea.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Iturgin baten alaba izan zen. Gaztetan aktore egin zen eta horretarako "Raymonde de Laroche" izen artistikoa erabiltzen zuen. Flight aldizkariak, oker, baronesa-titulua gehitu zuen bere lehen hegaldiari buruz idatzi zuenean, eta azkenean izenburu faltsua mantendu egin zen. Beraz, Larotxeko Baronesa deitzen zaio. Seme bat ere izan zuen, André, Léon Delagrange hegazkinlariarekin.^[1]

Hegazkinlari ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Raymonde de Larochek bazuen esperientzia aerostatoen pilotu gisa 1909ko urrian Charles Voisin hegazkinlariak hegal finkoko aireontzi bat pilotatzen ikastea proposatu zionean.

1909ko urriaren 22an, 270 m egin zuen hegan De Larochek Chalonsen, Paristik 140 km ekialdera, hain zuen Voisin anaiek maniobrak egiten zituzten tokian. De Larocheren hegaldi hori, askotan, aireak baino astunago propultsatutako aireontzi baten bolantean dagoen emakume batek egindako lehen hegaldi gisa aipatzen da. Hala ere, froga batzuek diote Thérèse Peltierrek aurreko urtean egin zuela hegan.^[2]

1910eko martxoaren 8an, Frantziako Aero-Klubak Fédération Aéronautique Internationaleko 36. zenbakiko lizentzia eman zion; beraz, Raymonde de Laroche pilotu-lizentzia jaso zuen munduko lehen emakumea izan zen.^[3]

Hamarkada batzuk geroago, Harry Harper kazetariak idatzi zuen Voisinen hegazkinarekin hegan egin zuen arte ez zuela inoiz hegan egin Raymondek, bidaiari gisa behin egindako hegaldia salbu. Lehen aldiz aginteak hartu zituenean, Charles Voisinek debekatu egin zion hegan egiten saiatzea, baina, hegaldi-eremuan buelta pare bat eman ondoren, aireratu egin zen, "hamar edo hamabost oineko" altuerara igo eta aparatua «zehaztasunez» erabiliz.^[4]

Nahiz eta Gabriel Voisinek «[...] nire anaiak hura kontrolpean zeukan erabat» idatzi, De Larocheren istorioa, prestakuntza eskasaren ondoren eta Charles Voisinen aginduen aurka hegaldia egin zuen emakume burugabe gisa, gertatu zenaren irudikapen erromantikoa da ia seguru.^[5] Flight aldizkariak, hegaldia amaitu eta astebetera, hauxe argitaratu zuen: «Denbora batez, baronesak M. Chateauren irakaspenak jaso, Voisinen instruktorea, Chalonsen, eta lehengo asteko ostiralean aginteak lehen aldiz hartzeko gai izan zen. Aireko hasierako zeharbide hori oso hegaldi laburra besterik ez zen izan, eta lur finkora itzuli zen 270 m-ren ondoren».^[6] Eileen Lebow-ek, halaber, hau dio: «Voisin-en arloan, Chalonsen, M. Chateau, pilotu berriak entrenatzeaz arduratzen den konpainiako ingeniaria, De Laroche hartu zuen bere gain, Charles Voisinek gainbegiratuta, eta hura liluratuta geratu zen haren xarmaz. [..] Bere lehenengo saiakerek gaitasuna erakusten zuten: aparatua lerro zuzeneko hegaldi-eremutik gida zezakeen, mekanikari batek biratu eta bere abiapuntura itzul zitekeen. Handik aurrera, pote txikiak egiten hasi zen. Lehen saiakeran, 50 zp-ko motorra irauli eta mendian zehar gidatu zuen, haizerantz biratu zuen, eta potentzia handienarekin bizkor itzuli zen mendian zehar. Bat-batean, gurpilak lurretik aireratu ziren, eta airean jarraitu zuen berriz ere lurrean pausatu baino hirurehun metro lehenago. Lehorrean lan asko egin zuen taldeak, eta M. Chateauk onespena eman zion ikasleari».^[1]

De Larochek Heliópolis (Kairo), San Petersburgo, Budapest eta Ruan hirietan aireko erakustaldietan parte hartu zuen.

1910eko uztailean, De Laroche aireko erakusketa batean parte hartzen ari zen Reimsen. Zoritxarrez, uztailaren 8an haren hegazkina erori egin zen, eta horrek lesio larriak eragin zizkion. Bi urte geroago, ordea, indarberritu egin zen, eta berriro hegan egin ahal izan zuen. 1912ko irailaren 26an berriro lesionatu zen, Charles Voisin hil zen auto-istripuaren ondorioz.^[7]

1913ko azaroaren 25ean, Frantziako Aerro-Klubeko Coupe Femina irabazi zuen, lau ordutik gorako geldialdirik gabeko distantzia luzeko hegaldi batengatik.

Lehen Mundu Gerran, hegan egitea emakume batentzat arriskutsutzat jotzen zenean, gidari militar gisa aritu zen, eta ofizialak eraman zituen atzaguardiatik borroka-fronteraino.^[1]

1919ko ekainean, Raymonde de Larochek emakumezkoen bi hegazkin-marka lortu zituen: bata 4.800 m-ko altitudean eta bestea 323 km-ko distantzian.^[8]^[1]

Istripua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Handik hilabetera, 1919ko uztailaren 18an, De Laroche Le Crotoy aerodromora joan zen, proba profesionaletan pilotu izan zen lehen emakumea izateko planaren barne. Hegazkin-prototipo bat gidatu zuen, baina lurreratzeko maniobra egiten ari zirela, hegazkina galdu egin zen, eta talka egin eta bi bidaiariak hil ziren. Raymonde Larochek 36 urte zituen.

Aitortzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Frantziako Le Bourgeteko aireportuan, Larotxeko Raymonde baronesari eskainitako estatua bat ikus daiteke.
Parisko Rue de la Verrerie kaleko 61. zenbakiko jaioterrian plaka bat dago bere omenez.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ ^a ^b ^c ^d Lebow, E.: Before Amelia, páginas 9, 13, 20, 21. Brassey’s, Inc., 2002. ISBN 1-57488-482-4.
↑ Early Aviators - Biografía de Thérèse Peltier. .
↑ Calendario 2010 del Museo de Aeronáutica y Astronáutica del Museo del Aire de España.
↑ Air Trails, julio de 1953. "The Brave Baroness — First Licensed Ladybird" por Harry Harper.
↑ Voisin, G.: Mes 10000 Cerfs-Volants. Editions Table Ronde, 1960. ISBN 2-71032-012-6.
↑ Flight, página 695, 30 de octubre de 1909.
↑ Early Aviators - Biografía de Charles Voisin. .
↑ University of Houson, "Engines of our Ingenuity, No. 1813: Raymonde de Laroche", artículo sin fecha de John H. Lienhard, visto el 27 de marzo de 2008.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Les Français du Ciel, hiztegi historikoa, Lucien Robineau-ren zuzendaritzapean, Académie Nationale de l'Air et de l'Espace, Cherche Midiren argitalpenak, 2005. ISBN 2-74910-415-7
"Aviatrices - Un siècle d'aviation féminine française" (Musée de l'Air et de l'Espace) Editions Altipresse ; 2004ko iraila.
Grassani Enrico, Elisa Deroche alias Raymonde de Laroche. La presenza femminile negli anni pionieristici dell'aviazione Editoriale Delfino, Milano 2015 ISBN ά88-97323-46-4

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Raymonde de Laroche

Datuak: Q255315
Multimedia: Raymonde de Laroche / Q255315

[Lebow-1] Lebow, E.: Before Amelia, páginas 9, 13, 20, 21. Brassey’s, Inc., 2002. ISBN 1-57488-482-4.

[Peltier-2] Early Aviators - Biografía de Thérèse Peltier. .

[calendario-3] Calendario 2010 del Museo de Aeronáutica y Astronáutica del Museo del Aire de España.

[4] Air Trails, julio de 1953. "The Brave Baroness — First Licensed Ladybird" por Harry Harper.

[5] Voisin, G.: Mes 10000 Cerfs-Volants. Editions Table Ronde, 1960. ISBN 2-71032-012-6.

[Flight-6] Flight, página 695, 30 de octubre de 1909.

[CharlesVoisin-7] Early Aviators - Biografía de Charles Voisin. .

[Lienhard-8] University of Houson, "Engines of our Ingenuity, No. 1813: Raymonde de Laroche", artículo sin fecha de John H. Lienhard, visto el 27 de marzo de 2008.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]