Eztabaida:Euskararen jatorria

Gaiak antolatu

Ea gai honen inguruan dakizuenek lagundu dezakezuen artikuluan. Bururatzen zait Luistxo edo Iñaki LL baduzuela zer esana. Ea lortzen dugun 300.000. artikulua denean, gutxieneko kalitate batekin heltzea. -Theklan · · 16:02, 11 uztaila 2018 (UTC)

Ados, paleogenetikaz idatziko dut (bastante irakurria nago), nahiz eta uste dudan "bertako sorreraren hipotesitik" kanpo geratzen zaigula euskara, azken datu genetikoen arabera, prezisamente. Edozein modutan, lehenbizi bete, eta gero ber-ordenatu daiteke. Beste alor batzuetan ere utziko ditut puntu erreferentziatuak. Zeharka, Veleiako ostrakak ere aipatu beharko dira, baskoiekin lotuta edo Erromatarren garaiarekin, nolabait, eta hor uste dut Veleia artikulua banatzea komeni dela, Veleia aztarnategia eta Ostraken polemika artikulu bitan (gazteleraz dagoen bezala, nire ustez, egokiago), bueno hau igual beste eztabaida bat da, baina aipatzen dut hemen ere. Bestalde @Theklan: lagun, egutegi aurreikuspenik bai noiz izan daitekeen 300.000.aren eguna? - Luistxo

Paleogenetikaren atalarako espreski jarri dut "baskoi, euskaldun..." bereizketarena. Ze gauza bat da hizkuntza, bestea hiztunak. Ingelesez artikulu bera da euskara eta euskaldunen etniaren jatorriarena, eta nik uste azalpen bat eman behar dela.

Egutegiarena... erritmo honetan astebete edo beharko dugula uste dut 300.000 artikulura iristeko. -Theklan · · 11:23, 12 uztaila 2018 (UTC)

@Luistxo: Ikusi dut paleogenetikan badagoela material nahikoa beste hizkuntza batzuetan, baina agian hobeto ordenatu behar da. Zuk gai honen inguruan ondo kontrolatzen duzu? Ze bestela itzulpen literalekin hasi gaitezke. -Theklan · · 11:07, 15 uztaila 2018 (UTC)

@Theklan: Eskerrik asko deitzearren. Ingelesezkotik zerbait aprobetxa daiteke; neronek, une honetan, ez dakit asko gaiaren inguruan, baina begiratuko ea zerbait txukundu dezakedan. -Iñaki LL (eztabaida) 21:32, 15 uztaila 2018 (UTC)

@Theklan: @Iñaki LL: astindu on bat emango diot genetikari, lasai, ondo dokumentatua ref-ekin. Kanpo irudiak linkatzerik ba ote dagoen jakin nahi nuke, hori bai, hala nola External Images artikulu honetan Bada halako euskarazko taulatxo adibiderik? mertxi -Luistxo (eztabaida) 05:18, 17 uztaila 2018 (UTC)

Bertako versus bertoko

Egunon, bizkaieraz era argi batean "bertako", "hango" esan nahia dauka eta "bertoko" aldiz, "hemengo". Nire ustez "bertako" hitza txarto erabiltzen da eta Bizkaiko era erabili beharko genuke, hau da, "bertako" "hango" sinonimo moduan bezela erabili. Ez dakit zer dioen Euskaltzaindiak. Zer diñozue zuek?-Oraina (eztabaida) 11:17, 12 uztaila 2018 (UTC)

Kaixo Oraina! Nik eztabaida Txokora eramango nuke hemen beharrean. Gipuzkeraz "bertako" erabiltzen da bietarako, eta hori nagusitu da. Nolanahi ere, Txokoan jarriko nuke. -Iñaki LL (eztabaida) 21:36, 15 uztaila 2018 (UTC)

Hala ere artikuluan jada ez da agertzen izenburu hori. -Theklan · · 21:41, 15 uztaila 2018 (UTC)

Osagaiak baditugu, beste ordena bat agian...

indizea, uzt-14

Uste dut osagai nagusiak baditugula (eta akaso beste batzuk gehi daitezke saltsara), baina antolakuntza/ordenaren aldetik hobekuntza gisa ikusten dudan aldaketa bat proposatu nahi nuke. Oraingoa, uzt-14 datarekin, irudiz kopiatzen dut alboan. Proposamen berria, behean idatziz.

Uste dut inportanteena dela, sarreran edo 1. puntu batean, finkaturik uztea euskara hizkuntza isolatua dela. Hortik aurrera... proposatuko nuke, egungo atalak ber-kokatuz gehienbat, egindako lana ez zapuzteko:

* Egungo euskararen jatorria
  - Euskaldunak, baskoiak eta euskararen arteko harremana
  - aitzineuskara
  - akitaniera
  - euskalkien jatorria
* Huts egindako ahaidetza hipotesiak
   .1 Euskoiberismoa
   .2 Jatorri kaukasoarra
   .3 Dené-Kaukasoar hizkuntzak
   .4 Euskal substratuaren teoria
   .5 Beste hizkuntza batzuekin balizko loturak
       .5.1 Berbereekiko loturak
       .5.2 Piktoekiko loturak
       .5.3 Dogon hizkuntzarekin loturak
       x.x. guantxeak (Krutwig)
       x.x. armeniera
* azalpen paleogenetikoak
  - paleolitoko aterbe franko-kantabriarreko hizkuntza
 - Europako lehen nekazarien hizkuntzen multzokoa
* azalpen historikoak > mitikoak (berrizendatuko nuke)
   - aizkora hitzaren eztabaida
   - tubalismoa
   - Euskokantabrismoa
   - Euskaldunen izaera mitikoaren eraikuntza

Ea zer deritzozuen orain artean aportatu duzuen @Xabi22: @Theklan: @Oraina: @Marklar2007: ---Luistxo (eztabaida) 10:51, 14 uztaila 2018 (UTC)

Ordena koherenteagoa dirudi, nik  Alde--Marklar (eztabaida) 11:04, 14 uztaila 2018 (UTC)

@Luistxo: Niri gustatzen zait proposatzen duzuna, baina "huts egindako" ez zait guztiz neutrala iruditzen, ez dakit zein punturaino huts egin dutela demostragarria ote den. -Theklan · · 20:51, 14 uztaila 2018 (UTC)7

arrazoia duzu, Ahaidetza Hipotesiak utzita, hobeto. -Luistxo (eztabaida) 05:38, 15 uztaila 2018 (UTC)

Zure proposamenaren  Alde--Xabi22 (eztabaida) 13:58, 15 uztaila 2018 (UTC)

Ilustrazio batekin laguntza

Berriz laguntza eskea maisuei, @Theklan: @Iñaki LL:, edo zuek ezagutzen duzuen irudigile onei. 1. atalerako nahi nuke halako diagrama kronologiko bat... aitzineuskara eta besteak kokatzeko. Mendeen hurrenkera adierazten saiatu naiz. Eskuma aldean ez zait oso txukun geratu, kontua litzateke euskaratik geziak jarraitzen du, euskalkien banaketa dioen alor batekin.

Grafikoaren bertsio konplexuago bat litzateke bat egingo bagenu mapa batekin, non akitaniera lotzen den kolorez eta geziz Bigorra inguruko zonalde ahal bada difuso batekin eta euskara dioen alorra, berriz, Iruñea inguruko zonalde difuso batekin. Baina bueno, hau deribatibo bat litzateke, eta konplexuagoa... norbait gauza bada 1. mapa egiteko, perfekto, eta 2.a, ba perfekto baino perfektuago. -Luistxo (eztabaida) 05:36, 17 uztaila 2018 (UTC)

Saiatuko naiz ni zeozer egiten. Lehenengoa gutxienez egin ahalko dudala uste dut, @Luistxo:. Supro23 (eztabaida) 06:48, 17 uztaila 2018 (UTC)

Hemen duzu lehenengo saiakaera @Luistxo:, esango didazu ea zeozer aldatu behar den. Ea maparena egitea lortzen dudan. Supro23 (eztabaida) 07:18, 17 uztaila 2018 (UTC)

Euskararen jatorria azaltzen duen grafikoa

eskerrik asko @Supro23:, ondo eta zehatz egin duzu nire zirriborroa, eta orain konturatzen naiz zirriborroa dela hobetzekoa!! Ea ñabardurak: izenburua hobeto akaso Euskararen jatorria eta Erroma. Marra gorrian Erroma-latinaren eragina barik, Latinaren eragina. Eta gezi gorri hori, nik uste hasi behar dela gehiago -2-aren inguruan, eta akaso gradiente batekin hasia edo (hau da, zurixka-gorrixka hasieran, eta akitanieraren posiziorako jada gorri-gorri, orain bezala). Mendeak zenbakituta ondo ulertzen dira? Igual horretarako beste sujerentziaren bat egiten digu beste norbaitek. -Luistxo (eztabaida) 07:41, 17 uztaila 2018 (UTC)

Beste ñabarduraren bat litzateke Euskara alor urdina barik, akaso hori definitu behar dela beste modu batean: Euskalkien aurreko euskara bateratua zehatzagoa litzateke. Ez dakit hizkuntzalariek ere ba ote duten terminorik horretarako: Euskara batua ezingo diogu esan, baina... euskara bateratua? euskara nuklearra? (!) -Luistxo (eztabaida) 07:44, 17 uztaila 2018 (UTC)

Hemen beste bertsio bat @Luistxo:, aipatu dituzun aldaketekin eta hasieran esandako mapa ere txertatua. Ez dizkiot geziak jarri, uste dudalako koloreekin ondo ulertzen dela. Uste baldin baduzu(e) hobeto ulertzen dela geziekin, jarri ahal dizkiot. Supro23 (eztabaida) 08:05, 17 uztaila 2018 (UTC)

Eskerrik asko berriro @Supro23:. Mendeetan VII.a bi aldiz dago, azkenak VIII. behar du. Mapa gezirik gabe ondo dago koloreekin, baina estiloaren aldetik, ez dakit, ni ez naiz diseinatzailea eta lanean zu ari zara, baina mantel koadraduna ez zait gustatzen (barkatu). Gehiago molatzen dit estilo honek, erdigune gori bat, inguru difusoagoa, pixkat heat-map eran. Eta Akitanieran posizioaz ere... igual zehaztu dezaket gehiago beste zirriborro batean mapaz. Konformatuko naiz oraingoz goiko barraren aldearekin, zuzenduta mendearena. Utzidazu apur bat gehiago maparena hobeto pentsatzen.-Luistxo (eztabaida) 08:36, 17 uztaila 2018 (UTC)

Ados @Luistxo:. Hemen dituzu bi bertsio, bata soilik denbora lerroarekin (mendearena konpondua) eta beste bat mapako mantel koadroduna aldatua. Lehengo irudian duzu berritua. Txukunagoa geratzen da horrela, dudarik gabe. Dena den, jatorria gehiago zehaztu behar bada esango didazu. Supro23 (eztabaida) 08:58, 17 uztaila 2018 (UTC)

Ba pegatu dut hori, halapues! @Supro23:. -Luistxo (eztabaida) 09:37, 17 uztaila 2018 (UTC)

Garbizaletasuna

Kaixo @Eniisi Lisika. Zertara dator ondo idatzitako artikulu batean aldaketak egitea esamolde pobreagoak jartzeko, garbizaletasunaren izenean? Zer du "maiz" esamoldeak "ez garbitik"? Theklan (eztabaida) 16:25, 26 maiatza 2024 (CEST)

Egunon, Theklan. «maiz» hitza latinatik eratorri zen eta «sarritan» hitza, berriz, euskal jatorria duen hitz bat da. Kezkatuta nago mailegu gehiegi erabiltzen baititugu artikuluetan eta, nire ustez, euskarari buruzko artikuluetan (gutxienez) euskarazko jatorria duten hitzak egon behar dira ahal den neurrian. Onartzekoa ez bada, ez dut gehiago horrelakorik egingo. Barkaidazu eta ondo izan. Eniisi Lisika (eztabaida) 17:21, 26 maiatza 2024 (CEST)

XIX. mendearen amaieran eman zen jada eztabaida hori. "Maiz" hitza euskaraz da, "sarritan" bezainbeste. Theklan (eztabaida) 21:42, 26 maiatza 2024 (CEST)

«Maiz» latinatik eratorri zela esaten du hiztegi batek. Ondo ulertzen dut ez dugula behar euskarazko Wikipedia ulergaitza egin, baina euskararen garbitasuna euskarritzea nire iritziz nahiko garrantzitsua da, bestela gure hizkuntza maileguetan murgilduko da osorik. Eniisi Lisika (eztabaida) 17:47, 27 maiatza 2024 (CEST)

Garbitasuna kontzeptua guztiz okerra da testuinguru honetan. Maiz hitza ez da neologismo bat, euskarazko lehen testuetan agertzen da. Latinetik eratorritako hitzik ezin badugu erabili, ezin dugu idatzi. Theklan (eztabaida) 17:51, 27 maiatza 2024 (CEST)