Tartariar Inperioa
Tartaria Erdialdeko Asiaren eta Siberiaren izen historiko bat da Tartaria leku-izen gisa sortzen duen ezjakintasunak konspirazio-teoria sasihistorikoak sortu ditu, "iragan ezkutuaren" eta "lokatz-uholdeen" ideiak biltzen dituztenak. Teoria horien arabera, Tartaria (edo Tartariar Inperioa) teknologia eta kultura aurreratua zituen zibilizazio galdua izan zen. Asiako historia ondo dokumentatua dago, eta horrelakorik ez da jasotzen inon ere[1] Eskualdeak Afganistango erdigunetik Kazakhstango iparralderaino, Mongolia, Txina eta Errusiako Ekialde Urruna zein "Txinatar Tartaria" hartuko lituzke.
Aurrekariak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Tartaria Handiaren teoriaren arabera, desagerrarazitako edo galdutako lur edo zibilizazioa izan zen, Errusian sortua. Anatoly Fomenkoren Kronologia Berrian lehen aldiz agertu zen kondaira , eta gero Nikolai Levashoven arrazaren historia ezkutu gisa azaldu zuen. Pseudozientzia errusiarrean, bere nazionalismoagatik ezaguna, Tartaria Errusiaren izen "erreala" da, eta Mendebaldeak maltzurki "ahaztu arazi" zuena[2]. Errusiako Elkarte Geografikoak baztertu egin du konspirazioaren teoria muturreko fantasia gisa, eta terminoa ukatzetik urrun, aukera aprobetxatu du bere bildumako "Tartaria"ren mapa ugari partekatzeko[3]. 2016. urtetik, gutxi gorabehera, "Tartaria"ren ustezko inperio galduari buruzko konspirazio-teoriek ospea irabazi dute Interneten, jatorrizko marko nazionalista errusiarretik kanpo[4].
Konspirazio teoria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Konspirazioaren teoriaren bertsio globalizatua arkitekturaren historiaren ikuspegi alternatibo batean oinarritzen da. Jarraitzaileen arabera, Singer Building, New Yorkeko Penn estazio originala edo 1915eko Erakusketa Unibertsalaren aldi baterako esparrua bezalako eraikin eraitsiak, berez, Tartarian egoitza duen inperio handi baten eraikinak ziren, historiatik ezabatu dena. Maiz esaten da Urre Aroko eraikin ederrak ustezko Tartariak eraiki zituela. Beste eraikin batzuk, hala nola Piramide Handiak eta Etxe Zuria, eraikin tartariar gisa aurkezten dira. Konspirazioaren teoriak ez du azaltzen ustez hain aurreratua zen eta ustez munduko bakea lortu zuen zibilizazio bat nola erori zen eta nola ahaztu zen bere existentzia[4][5].
Konspirazioaren teorian, ideia arrunta da "luizi" batek munduaren zati handi bat despopulatu zuela eta bere eraikinak suntsitu. Horregatik, mundu osoko eraikin askok elementu arkitektoniko altxatuak dituzte, hala nola ateak, leihoak eta arkuak, "lurzoruaren mailatik" metro askotara. Bai Lehen Mundu Gerra bai Bigarren Mundu Gerra Tartaria suntsitu eta ezkutatzeko modu gisa aipatzen dira, eta Bigarren Mundu Gerrako bonbardaketa-kanpaina handiek eraikin historiko asko suntsitu zituztela froga gisa aurkezten da. Teoriaren froga orokorra da mundu osoan antzeko eraikuntza-estiloak daudela, hala nola kupuladun gobernu-eraikinak edo izar formako gotorlekuak. Gainera, XX. mendearen hasierako argazki askok kale hutsak erakusten dituzte mundu osoko hiriburu askotan. Jendea argazkietan agertzen hasten denean, kontraste harrigarria dago gurdi eta zaldietan bizi diren lokatzetako kaleetako biztanleen eta oso apainduta dauden harrizko egitura landuen artean, hirietako biztanleen gainetik hazten direnak. Hiri modernoetan ere ikusten da hori, non muturreko pobreziak eta etxe orratzek kontrastea egiten baitute[4][5].
Zach Mortice Bloombergeko idazleak uste du teoriak kultur desadostasuna islatzen duela modernismoarekin eta estilo tradizionalak berez onak eta modernoak txarrak direlako ustearekin. Teoria "arkitekturaren QAnon" gisa deskribatzen du.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Dunning, Brian. (February 2021). «Skeptoid #765: Tartaria and the Mud Flood» Skeptoid.
- ↑ Goršenina, Svetlana. (2014). L'invention de l'Asie centrale: histoire du concept de la Tartarie à l'Eurasie. Droz ISBN 9782600017886. (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
- ↑ (Errusieraz) «Вся правда о Тартарии» Русское географическое общество (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
- ↑ a b c (Ingelesez) Adams, Josie. (2022-01-14). «Inside the wild architecture conspiracy theory gaining traction online» The Spinoff (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).
- ↑ a b (Ingelesez) «Inside the ‘Tartarian Empire,’ the QAnon of Architecture» Bloomberg.com 2021-04-27 (Noiz kontsultatua: 2024-01-26).