Tupustarri

Bideo honek Ikusgela proiektuko bideo bat barneratzen du
Wikipedia, Entziklopedia askea
Bideo hau Ikusgela proiektuaren parte da.
Bideo hau Ikusgela proiektuaren parte da. Bideoak dituzten artikulu guztiak ikus ditzakezu hemen klik eginez gero.
Tupustarrien gaineko zortzi datu.

Tupustarria galtzada-harri tamaina duen eta Nafarroako zenbait kaletan aurki dezakegun memoria historikoko oroigarri bat da. Gaztelaniaz, "adoquín tropezón" bezala ezagutzen da.

Tupustarri ekimena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Europako Stolpersteine (Stolperstein, singularrean) proiektuan du oinarri ekimenak. Stolperstein, ibiltariak bidean estropezu egin dezakeen harria izendatzen duen alemaniar hitza. Alemanian, Austrian, Herbehereetan, Frantzian, Italian eta Europako beste herrialde batzuetan nazismoaren biktimak bizi izan ziren tokiak adierazten ari diren bezala, Iruñeko eta Nafarroako beste herri batzuetako espaloiak 3.452 letoizko plakaz beteta egon daitezke, herrialde horietan ikusten diren bezalakoak, Frankismoaren biktimak bizi izan ziren etxebizitzak seinalatzen[1].

Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak (AFFNA36) koordinatutako eta 2015an abian jarritako ekimena da eta norbanako zein eragile ezberdinen borondatezko ekarpenekin finantzatua dago[1].

10x10x10 zentimetro neurtzen duten[2] letoizko plakak dira eta “Hemen bizi zen” (edo hemen irakasten zuen, hemen lan egin zuen, etab.) adierazten dute oroigarri hauek, gerra zibilaren biktimaren izena, jaioturtea, desagertze data, nafar horien azken helmuga eta erailketa datarekin batera. Plaka espaloian edo kalean jarriko litzateke, biktimaren azken bizilekuko atearen aurrean.

Kaleetan ikusterakoan, bere urre-koloreko distiraren eraginez, edo lurrazaletik pixka bat irteten delako, konturatu gabe burua makurtu eta galtzada-harrian grabatutakoa irakurtzera eramaten du, sinbolikoki biktimen aurrean makurtuz[1][3].

Sabotaje ekintza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2018ko martxoaren 23an Iruñeko alde zaharreko kale ezberdinetan hamaika tupustarri jarri ziren eta handik egun gutxira, Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak, San Nikolas kaleko 2, 4 eta 9 zenbakietan jarritakoek jasandako boikoita salatu zuen[4]

Jarritako Tupustarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2015ean[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2015eko ekainaren 30ean[1][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Merced kalea, 5 Ángel Martínez Larrayoz
Iruñea Merced kalea, 5 Corpus Dorronsoro Arteta
Iruñea Merced kalea, 5 Félix Martínez Castillo
Iruñea Merced kalea, 5 Ignacio San Pedro (Sampedro) Chocolonea
Iruñea Merced kalea, 5 Jesús Dorronsoro Arteta
Iruñea Merced kalea, 5 Jesús Dorronsoro Tercero
Iruñea Merced kalea, 5 Jesús Irigaray Santos
Iruñea Merced kalea, 5 Pedro Belloso García
Iruñea Merced kalea, 7 Román Ibero Hualde
Iruñea Merced kalea, 10 José Robledo Gonzalez
Iruñea Merced kalea, 18 Dámaso Arbizu Saralegui
Iruñea Merced kalea, 21 Constantino Eguia Olaechea
Iruñea Merced kalea, 25 Francisco Escudero Berdoncés
Iruñea Merced kalea, 28 Manuel Ayesa
Iruñea Merced kalea, 29 Antonio Méndez Vela
Iruñea Merced kalea, 29 Basilio López Cárcar
Iruñea Merced kalea, 29 Pedro Alfaro Hernández

2016an[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2016ko maiatza[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Larraga Maravillas Lamberto kalea, 3 Maravillas Lamberto Yoldi
Larraga Maravillas Lamberto kalea, 3 Vicente Lamberto Martinez

2016ko ekaina[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Eslava kalea, 9 Antonio Pidal Hualde
Iruñea Eslava kalea, 9 Isidro Pidal Hualde
Iruñea Eslava kalea, 11 Serafín Goicoechea Guinda
Iruñea Eslava kalea, 11 José Goicoechea Guinda
Iruñea Eslava kalea, 20 José Roa García
Iruñea Gaztelu plaza, 29 Luis Goikoetxea Ginda
Iruñea Jarauta kalea José Belzunegui Goicoecheandia
Iruñea Jarauta kalea, 6 Armando Grávalos Armendariz
Iruñea Jarauta kalea, 14 Miguel Sola Goñi
Iruñea Jarauta kalea, 15 José Zapatero Barea
Iruñea Jarauta kalea, 29 Cipriano Daroca Lizarraga
Iruñea Jarauta kalea, 40 Francisco Fernandino Urdaniz
Iruñea Jarauta kalea, 40 Romualdo Castillo Oger
Iruñea Jarauta kalea, 52 Benito Vergara Martinez
Iruñea Jarauta kalea, 56 Jose Mª Amadoz Aguinaga
Iruñea Jarauta kalea, 67 Juan Aldave Beorlegui
Iruñea Jarauta kalea, 69 Rafael Zalacain Ugalde
Iruñea Jarauta kalea, 77 Jaime Lluch Quillide
Iruñea Jarauta kalea, 82 Miguel Gonzalez Iglesias
Iruñea Jarauta kalea, 90 Eduardo Alonso Fuster
Iruñea Jarauta kalea, 96 Pedro Soriano Gonzalez
Iruñea Mercaderes kalea, 4 Juan Larreta Larrea

2017an[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2017ko apirila[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Kale Nagusia, 10 Pascual Esteban Masip
Iruñea Kale Nagusia, 11 Juan Arrastia Redrado
Iruñea Kale Nagusia, 16 Narciso Larraz Gil
Iruñea Kale Nagusia, 16 Victor Pascual Catalá
Iruñea Kale Nagusia, 21 Juan Echepare Aramendia
Iruñea Kale Nagusia, 44 Ramón Bengaray Zabalza
Iruñea Kale Nagusia, 45 Jose Luis Menaya Marco
Iruñea Kale Nagusia, 51 Eladio Cilveti Azparren
Iruñea Kale Nagusia, 57 Tomas Aríz Oteiza
Iruñea Kale Nagusia, 57 Enrique Ignacio Astiz Aranguren
Iruñea Kuria kalea, 47 Gabriel Iziz Bueno
Iruñea San Anton kalea, 13 Manuel Quirós Cívicos
Iruñea San Anton kalea, 48 Rodolfo Muerza Saraldi
Iruñea San Anton kalea, 56 Miguel Uriz Ichaso
Iruñea San Anton kalea, 56 Agustin Uriz Ichaso
Iruñea San Anton kalea, 57 Pablo Oroz Bidaurreta
Iruñea San Anton kalea, 58 Vicente Michel Díaz
Iruñea San Anton kalea, 63 Isidoro Eguia Olaechea
Iruñea San Anton kalea, 63 Bautista Eguia Olaechea

2017ko ekaina[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Compañia kalea, 15 Virgilio Leret Ruiz
Iruñea Compañia kalea, 17 Gregorio Angulo Martinena
Iruñea Navarro Villoslada kalea, 2 Ramón Ramos García
Iruñea Paulino Caballero kalea, 10 Luciano Eguia Olaechea
Iruñea Paulino Caballero kalea, 14 Luis Guilló Guilló
Iruñea Paulino Caballero kalea, 17 Filomeno Urdiroz Apezarena
Iruñea San Inazio etorbidea, 7 Santiago Cayuela Medina
Iruñea San Inazio etorbidea, 7 Natalio Cayuela Medina

2017ko abuztuaren 6an[6][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Oronoz Mugairi Francisco Mula Castro

2017ko urrian[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Telleria kalea, 9 Eusebio Ijurra Astrain
Iruñea Telleria kalea, 17 Carlos Mendiondo Blanco
Iruñea Telleria kalea, 17 Jose Belloz Crespan
Iruñea Telleria kalea, 17 Santos Alfaro Hernandez
Iruñea Telleria kalea, 17 Bienvenido Martínez Atienza
Iruñea Telleria kalea, 23 Julian Idoate Oyaga
Iruñea Telleria kalea, 35 Moises Garjon Arostegui
Iruñea Telleria kalea, 37 Eucario Redin Idoate

2018an[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2018ko martxoaren 23an[7][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Lindatxikia Kalea, 4 Isidro Mencos Rosain
Iruñea San Nikolas Kalea, 2 Ildefonso Zabalardo López
Iruñea San Nikolas Kalea, 4 Gerónimo Julián Ruiz Lara
Iruñea San Nikolas Kalea, 9 César Burguete Díaz
Iruñea San Nikolas Kalea, 29 Juan Perez Marturet
Iruñea San Nikolas Kalea, 34 Benito Vallejo Hernández
Iruñea San Nikolas Kalea, 34 José María Goñi Villanueva
Iruñea San Nikolas Kalea, 34 Manuel Goñi Villanueva
Iruñea San Grogorio Kalea, 14 Emilio Caballero Alonso
Iruñea San Grogorio Kalea, 24 Antonio García del Olmo
Iruñea San Grogorio Kalea, 44 Lorenzo Yoldi Lacunza

2018ko apirila[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Estafeta kalea, 29 José Ramos Martinez
Iruñea Estafeta kalea, 29 Antonio Espila Divason
Iruñea Estafeta kalea, 29 Calixto Aniceto Pajares Martinez
Iruñea Estafeta kalea, 53 Dionisio Espoz Inchauspe
Iruñea Estafeta kalea, 67 Inocente Hualde Hualde
Iruñea Estafeta kalea, 71 Pedro Perez Ruiz
Iruñea Merced kalea, 21 Miguel Iribarren Goñi

2018ko apirilaren 21ean[8][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Mués Kale Nagusia, 12 Ramón Pinillos
Mués Kale Nagusia, 38 Corpus PInillos
Mués Murillo kalea, 15 Lucas Ortega

2018ko ekainaren 22an[9][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Estafeta kalea Inocente Hualde Hualde
Iruñea Estafeta kalea, 35 Anselmo Navarro Bujanda
Iruñea Estafeta kalea, 35 José Andrés González

2018ko ekainaren 23an[9][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Merced kalea, 21 Miguel Iribarren Goñi
Iruñea Santo Domingo kalea, 19 Camino Oscoz Urriza

2019an[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2019ko maiatza[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Nabarreria kalea, 22 Justo Preciado Trevijano
Iruñea Pozo Blanco kalea, 19 Juan Urrizalqui Andueza
Iruñea San Jose Plaza, 1 Constantino Preciado Trevijano
Iruñea Xabier kalea, 2 Enrique Melchor Irure
Iruñea Xabier kalea, 2bis Conrado Garcia Ollo
Iruñea Xabier kalea, 2bis Jose Cayo Cascante
Iruñea Xabier kalea, 2bis Ricardo Rebolledo Antolin
Iruñea Xabier kalea, 44 Francisco Sola Heredia

2019ko ekainaren 13an[10][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Carmen kalea, 14 Jesús Cepero Barbería
Iruñea Carmen kalea, 22 Jesús Jiménez Pernaute
Iruñea Carmen kalea, 25 Dionisio Gutiérrez Ijalba
Iruñea Carmen kalea, 26 Simón Betelu Arrivillaga
Iruñea Carmen kalea, 28 Fermín Orcoyen Recio
Iruñea Carmen kalea, 30 José María Peralta Amigot
Iruñea Estafeta Kalea, 63 Casildo Ojeta Irigoyen
Iruñea Estafeta Kalea, 63 Lino Ojeta Irigoyen
Iruñea Juan de Tarazona, 115 Matias Tabar Ilintxeta
Iruñea Juan de Tarazona, 115 Isidro Tabar Ilintxeta
Iruñea Maiatzeren biko kalea, 1 Ángel Hurtado Novallas
Iruñea Maiatzeren biko kalea, 7 Pablo Calvete Ezcuer
Iruñea Maiatzeren biko kalea, 7 Tiburcio Osacar Echalecu
Iruñea Xabier Kalea José Cayo Cascante

2020an[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2020ko otsaila[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Leire kalea, 5 Agustin Arroyo Alfaro
Iruñea Leire kalea, 5 Jose Maria Arroyo Alfaro

2020ko azaroa[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Descalzos kalea, 82 Jose Nespereira Gonzalez

2020ko abendua[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Gares Arrieta kalea, 13 Sixto Zugarramurdi
Gares Cerco Nuevo kalea, 47 Jesus Mateo Yoldi Ulzurrun
Gares Cerco Nuevo kalea, 63 Jose Ugarte Eguilaz
Gares Don Rodrigo kalea, 35 Agustin Uterga Ugalde
Gares Don Rodrigo kalea, 120 Mariano Aldave Molinet
Gares Kale Nagusia, 97 Pascual Urra Larreta
Gares Kanpoetxea kalea, 3 Valeriano Elizalde Artazcoz
Gares Mañeruko bide zaharra, 9 Emilia Reta Lopez
Gares Mañeruko bide zaharra, 9 Emilio Reta Lopez
Gares Mañeruko bide zaharra, 9 Jesús Reta Lopez
Gares La Población kalea, 128 Bienvenido Elorz Arbizu
Gares La Población kalea, 130 Isidoro Latienda Asiain
Gares La Población kalea, 150 Julio Aldaz Ruiz
Gares San Pedro kalea, 10 Anselmo Revuelta Vallejo

2021ean[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2021eko urriaren 23an[11][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Obanos Jaso eta Azpilikueta kalea, 3 Santiago Guembe Redín
Obanos Los Infanzones kalea, 27 Eugenio Lategui Santamaria
Obanos Los Infanzones kalea, 31 Alberto Lorenzo Lamas
Obanos Ntra. Sra de Arnotegui kalea, 11 José Alcalá Gorriz
Obanos Ntra. Sra de Arnotegui kalea, 15 Román Alcalá Gorriz
Obanos San Martin kalea, 4 Victoriano Munarriz Tabar
Obanos San Martin kalea z/g Jesús Astrain Aget
Obanos San Martin plaza, 1 Teodoro Jaurrieta Beaumont
Obanos San Juan zeharbidea, z/g Rogelio Astrain Aget
Obanos San Salvador zeharbidea, 2 Benjamín Zabalegui Vallejos
Obanos San Salvador zeharbidea, 6 Pedro Lategui Santamaria
Obanos San Salvador zeharbidea, 8 Santiago Jaurrieta Irurzun
Obanos San Sebastian zeharbidea, 12 Andres Almendariz Leache
Obanos San Sebastian zeharbidea, 12 Máximo Urio Ugarte
Obanos San Sebastian zeharbidea, z/g Cecilio Urio Gorospe
Obanos San Sebastian zeharbidea, z/g Rafael Ros Gosas

2021eko abenduaren 12an[12][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Zangotza Alfonso el Batallador, 15 José Benedé Artieda
Zangotza Alfonso el Batallador, 15 Luis Benedé Artieda
Zangotza Juan de Berrueta kalea, 12 Liborio Marco Miguéliz
Zangotza Leire kalea, 27-A Martín Lozano Segura
Zangotza Padre Raimundo etorbidea, 13 Felix Larriqueta Maisterra
Zangotza Pino kalea, 7 Isidro Artieda Martínez
Zangotza San Miguel kalea, 10 Félix Zubiate Murillo
Zangotza San Miguel kalea, 33 José Urroz Navallas
Zangotza San Miguel kalea, 54 Primitivo Palacín Campaña
Zangotza Santiago kalea, 16 Javier Rocafort Apesteguía

2022an[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2022ko urtarrila[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Manuel de Falla kalea, 15 Manuel Bea Soto

2022ko apirila[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Carlos III. etorbidea, 9 Mariano Saez Morila

2022ko uztailaren 2an[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Zangotza Alfonso el Batallador, 15 Eugenio Palacin Campaña
Zangotza Alfonso el Batallador, 25 Agustin Ibañez Azcoiti
Zangotza Alfonso el Batallador, 25 Sabino Ibañez Azcoiti
Zangotza Estudio kalea, 27 Joaquin Beorlegui Zaratiegui
Zangotza Jenaro Vallejos kalea, 7 Isidro Tabar Ilincheta
Zangotza Jenaro Vallejos kalea, 7 Matias Tabar Ilincheta
Zangotza Kale Nagusia, 83 Enrique Lores Bambo
Zangotza Padre Raimundo etorbidea, 8 Felix Oroz Buey
Zangotza Padre Raimundo etorbidea, 8 Gregorio Oroz Buey
Zangotza Padre Raimundo etorbidea, 8 Ramon Oroz Buey
Zangotza San Miguel kalea, 59 German Zagurria Campaña
Zangotza Santiago kalea, 19 Jesus Villabriga Migueliz

2022ko iraila[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Zangotza Enrique de Labrit kalea, 12 Emiliano Lacasa Urrizola

2022ko urria[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Zangotza Alfonso el Batallador kalea, 2 Alejandro Aranguren Quintana
Zangotza Amadores kalea, 13 Francisco Estabolite Hualde
Zangotza Amadores kalea, 13 Ignacio Echegoyen Cemborain
Zangotza Amadores kalea, 17 Jeremias Iso Sola
Zangotza Kale berria, 17 Honorino Ibañez Leoz
Zangotza Kale Nagusia, 16 Romualdo Moriones Belzunegui
Zangotza Kale Nagusia, 25 Antonino Adin Iribarren
Zangotza Kale Nagusia, 54 Juan Mangado Garcia
Zangotza Oscura kalea, 29 Maximo Lacasa Garcia
Zangotza Padre Raimundo etorbidea, 13 Juan Antonio Garces Goñi
Zangotza San Babil kalea, 7 Jesus Iribarren Garayo
Zangotza Santa Catalina plaza, 10 Jose Plano Urrutia

2022ko azaroa[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Jarauta kalea, 34 Miguel Antonio Escobar Perez
Iruñea Jarauta kalea, 34 Ricardo Zabalza Elorga

2023an[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2023ko apirila[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Zangotza Caballeros kalea, 8 Felix Zoco Torres
Zangotza Caballeros kalea, 23 Evaristo Iso Egea
Zangotza Kale Nagusia, 52 Meliton Mulet Arrieta
Zangotza Foruen plaza, 3 Jose Alzate Egozkue
Zangotza Los Arcos plaza, 10 Andres Clavería Gorria
Zangotza San Cristobal kalea, z/g Jose Maria Alvarez García
Zangotza Santa Catalina plaza Juan Villacampa Sanchez

2023ko uztaila[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Florencio Ansoleaga kalea, 16 Jose Rodriguez Medel (
Iruñea San Saturnino kalea, 6 Ramon Huder Ansa

2023ko abuztua[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Jose Alonso kalea, 2 Marino Huder Carlosena

2024an[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2024ko apirilaren 15ean[13][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Kalea Izena
Iruñea Kaldereria kalea, 34 Joaquín Roncal Lasantas

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. a b c d (Gaztelaniaz) «EL TROPEZÓN. Proyecto Stolpersteine (Los adoquines dorados).» AFFNA36.ORG (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
  2. (Gaztelaniaz) Montañés, Garikoitz. (2015-06-29). «Un tropezón con la memoria» elDiario.es (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
  3. (Gaztelaniaz) SL, TAI GABE DIGITALA. (2016-09-25). «Atarrabia coloca «adoquines tropezones» en recuerdo de 20 fusilados» naiz: (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
  4. (Gaztelaniaz) Ariztegi, Miguel M.. (2018-03-27). «Saboteados los 'adoquines de la memoria' instalados en Pamplona por los familiares de los represaliados por el franquismo» elDiario.es (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
  5. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s «Mapa con Filtros – AFFNA36.ORG» affna36.org (Noiz kontsultatua: 2024-03-04).
  6. (Gaztelaniaz) A.D.C. (2017-08-05). «Reconocimiento a Franciso Mula, fusilado en 1936, en Oronoz-Mugairi» El Diario Vasco (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
  7. (Gaztelaniaz) Press.Pamplona, Europa. (2018-03-22). «Nuevos adoquines en el Casco Antiguo en recuerdo a los fusilados en Pamplona» diariodenavarra.es (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
  8. Homenaje en Mués. (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
  9. a b (Gaztelaniaz) «CONTINUAMOS INSTALANDO TROPEZONES EN PAMPLONA» AFFNA36.ORG (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
  10. (Gaztelaniaz) Cascante, Lola Cabasés Hita / Patxi. (2019-06-14). «Nuevos adoquines colocados en Pamplona recuerdan a doce víctimas más del 36» Diario de Noticias de Navarra (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
  11. Dia de la memoria en Obanos. (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
  12. (Gaztelaniaz) Actual, Pamplona. (2021-12-12). «Colocación de adoquines "tropezones" en Sangüesa, en recuerdo de once vecinos fusilados en el 36» Pamplona Actual (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
  13. (Gaztelaniaz) NOTICIAS, DIARIO DE. (2024-04-15). «Homenaje en la casa natal de Joaquín Roncal, joven maestro republicano asesinado tras el golpe del 36» Diario de Noticias de Navarra (Noiz kontsultatua: 2024-04-16).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]