Txilinporta txiki

Wikipedia, Entziklopedia askea
Txilinporta txiki
Iraute egoera

Arrisku txikia (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaAnimalia
FilumaChordata
KlaseaAves
OrdenaPodicipediformes
FamiliaPodicipedidae
GeneroaTachybaptus
Espeziea Tachybaptus ruficollis
Pallas, 1764
Banaketa mapa
Datu orokorrak
Masa13,7 g (pisua jaiotzean)
Zabalera42 cm
Kumaldiaren tamaina3,7
Errute denbora20 egun
Udako koloreak.
Neguko koloreak.
Tachybaptus ruficollis

Txilinporta txikia (Tachybaptus ruficollis) podicipedidae familiako ur-hegaztia da[1], aintziratan bizi dena. Eurasian eta Afrikan aurkitzen da.

Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Tamaina txikiko hegaztia da, 25-29 cm arteko luzera eta 40-45 cm arteko hego-zabalera ditu[2]. Gorputz borobiltsua du, buztanik gabea eta "S" itxulako lepoa dauka. Mokoa motza eta zuzena du. Harrek 135 eta 235 gramo artean poisatzen dute eta emeek 120 eta 235 gramo artean. Eme eta arren artean ez dago kolore diferentzia handirik, baina urtesasoiaren arabera aldatu egiten zaio lumaia.

Uda garaian kolore ilunak hartzen ditu, burua eta bizkarra beltzak dira eta lepoa gaztain kolorekoa. Sabelaldea argiagoa da. Mokoaren amaieran orban horixka deigarri bat izaten du. Neguan koloreak argitu egiten dira, buru eta bizkar arreak eta masail, lepo eta sabelaldea krema kolorekoak. Mokoa horia bihurtzen da[2].

Habitata[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Edozein motatako ekosistema urtarretan aurkitzen da, paduratan, ibaien alde lasaietan, aintzira txikietan eta baita artifizialki sorturiko urtegi eta ubideetan ere, betiere ur hondoetan landaretza aurkitzen badu[3].

Ugalketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bakarka edo kolonia txikietan ugaltzen da. Uretan dauden landare flotatzaileak bilatzen ditu eta hauekin 60 cm-ko diametroa duen plataforma bat egiten du. 4-6 arrautza jartzen ditu, apirila eta ekainaren artean. 21 egun igarotzen ditu txitatzen eta arrak eta emeak tartekatzen dituzte lanak[2]. Txitak jaiotzen direnean gurasoen bizkarrean igotzen dira eta janari bila hasten dira[4]. 40 egun pasa ondoren txitak beren kabuz bizitzeko gai dira.

Txitak independizatu eta 15 egunetara berriz jartzen ditu arrautzak. Urtean bi edo hiru kumaldi izan ditzake[2].

Elikadura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Igerilari eta murgilari bikaina da eta uretako ornogabeak, arrain txikiak eta zapaburuak ehizatzen ditu. Elikagaia aurkitzeko metro asko egiten ditu igeri ur azpian[2].

Taxonomia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1764 urtean Peter Simon Pallas alemaniarrak deskribatu zuen aurreneko aldiz eta Colymbus ruficollis izena eman zion[5]. Ruficollis izenak "lepo gorria" esan nahi du. 1787an John Lathamek Podicipediformes taldean sartu zuen eta 1853an Ludwig Reichenbachek Tachybaptus generoa sortu zuen (takys (ταχúς) "azkarra" eta baptos (βαπτός) "murgilaria")[5].

Bederatzi azpiespezie ditu:

  • Tachybaptus ruficollis ruficollis
  • Tachybaptus ruficollis iraquensis
  • Tachybaptus ruficollis capensis
  • Tachybaptus ruficollis poggei
  • Tachybaptus ruficollis philippensis
  • Tachybaptus ruficollis cotobato
  • Tachybaptus ruficollis volcanorum
  • Tachybaptus ruficollis collaris

Euskal Herrian dituen izenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Txilinporta txikia[6]
  • Pirta (Zuberoan)
  • Urbelea (Bizkaian)
  • Uroiloa (Lea Artibaien)

Iruditegia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. Fjeldsa, Jon (2004). The Grebes: Podicipedidae. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-850064-5
  2. a b c d e «Zampullín común» SEO/BirdLife.
  3. «The IUCN Red List of Threatened Species» IUCN Red List of Threatened Species (Noiz kontsultatua: 2019-11-12).
  4. Foreign Bird Club; National British Bird and Mule Club. (1902). Bird notes. Brighton : Foreign Bird Club : National British Bird and Mule Club (Noiz kontsultatua: 2019-11-12).
  5. a b «World Birds Taxonomic List: Genera and species with citations.» www.zoonomen.net (Noiz kontsultatua: 2019-11-12).
  6. «Txilinporta txikia» txoriak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-11-12).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]