Lankide:Ikerballarin/Proba orria

Kutsadura edo poluzioa edozein substantziak edo energia motak ingurumenean sor dezakeen desoreka edo kaltea da. Beti ondorio negatiboak izango ditu izadian, eta ondorioz giza existentzia kaltetuko du. Kutsatzailea substantzia kimikoa edo baita energia ere (soinua, beroa, argia edo erradioaktibitatea bezala) izan daiteke. Beti ondorio negatiboak izango ditu izadian, eta ondorioz giza existentzia kaltetuko du.

Kutsadura, bere jatorria, igortzean kutsatzaile forma edo zein den kutsatzen ari den ingurumenaren arabera sailkatu daiteke. Kutsadura eragile asko daude, substantzia kimikoak(plagizidak, zianuro, herbizidak...), hiri hondakinak, petrolioa edo erradiazio ionizatzaileak. Guzti hauek gaixotasunak eragin ditzakete eta ekosistemei edo ingurumenari kalte. Gainera, gas-egoerako kutsatzaile asko daude atmosfera gertakaeretan parte hartzten dutenak, euri azidoaren sorrera, ozono geruzaren ahultzea eta klima-aldaketa.

Kutsadurari aurre egiteko forma asko daude eta nahi duten herrialdeak nazioarteko legegintzak dituzte kutsadura isurpenak erregulatzeko. Kutsadura orokorki ekonomia eta gizartearen garapenarekin lotuta dago. Gaur egun ONU bezalako erakunde askok garapen iraunkorra ingurumena babesteko era bat bezala kokatzen dute orainarteko eta etorkizuneko jenerazioentzat.

2015 ean, kutsadura 9 milioi pertsona baino gehiago erail zituen.

Kutsadura motak

Airearen kutsadura

Substantzia kimikoen eta atmosferaren partikulen askatasuna da, bere konposizioa aldatuz eta izadien onurako arrisku bat bihurtuz. Aireko gas kutsakor ohikoenak karbono monoxidoa, sufre dioxidoa, klorofluorokarbonoak eta nitrogeno oxidoak dira, industriatik eta ibilgailuen errekuntzagaitik. Ozono edo esmogse beszalako fotokimikoak airean handitzen dira oxido eta hidrokarburoengaitik eta eguzki argiarekin erreakzionatzen dute. Airean dagoen hauts kutsakorra mikrometrotan neurtzen da eta ohikoa da erupzio bolkanikoetan. Atmosferako kutsadura izaera lokala izan daiteke, bakarrik gertu dauden alderrietara eragiten badu, edo izaera globala, planeta osoari eragiten badio, azkenengo honen adibide batzuk euri azidoa edota berotze globala bezalakoak.

Uraren kutsadura

Hondakinen eta kutsatzaileen askatasunagaitik ematen da, isurketeetara drainatzen dute eta gero ibaietara garraiatzen dira, urazpietan, itsas edo aintziretan barneratzen. Itsas hondakinak plastikoak dira gehienbat ozeanoak eta itsasertzeak kutsatzen dutenak, batzutan itsas erdian metatzen dira ozeano barean dagoen hondakin irla bezala. Baita ere daude petrolioarekin kutsadura itsasontzien arazoengatik edota petroleoaren putzuagaitik hain zuzen.