Lankide:MartinEtxegarai/Proba orria

Teknologiaren historia

Teknologia berriak

Teknologiaren historia erreminta eta tekniken asmakuntzaren historia da, eta gizateriaren historiaren kategorietako bat da.

Teknologiak barne hartzen ditu, harrizko instrumentuak eta halako metodo sinpleak, edota ingeniaritza genetiko eta 1980ko hamarkadatik sortu diren informazioaren teknologia eta antzeko metodo konplexuak. Teknologia terminoa techne,(artea eta artisautza) eta logos, (hitza eta diskurtso) hitz grekoetatik dator. Hasiera batean arte aplikatuak adierazteko erabiltzen zen, baina gaur egun, inguratzen gaituzten ingurumeneko aurrerapenak eta aldaketak adierazteko erabiltzen da.

Ezagutza berriak gauza berriak sortzea ahalbidetu digu, eta alderantziz, esfortzu zientifiko asko burutu daitezke antzina ezinezkoa zen lekuetara bidaiatzera laguntzen duten teknologiei esker.

Teknologiaren zati handi bat zientzia aplikatua denez, historia teknikoa zientziaren historiarekin erlazionatuta dago, eta teknologiak errekurtsoak erabiltzen dituenez, historia teknikoa ekonomiaren historiari estuki lotuta dago. Errekurtso horiei esker teknologiak beste errekurtso batzuk lortzen ditu, eguneroko bizitzan erabiltzen ditugun tresna teknologikoak barne.

Aldaketa teknologikoek sozietateko tradizio kulturaletan eragiten du, baina baita alderantziz ere. Oso garrantzitsua da hazkunde ekonomikorako. Hortaz gain, boterea eta aberastasun ekonomikoa, politikoa eta militarra garatzeko eta erakusteko baliabide bat da.

Teknologiaren garapenaren neurketa

Soziologo eta antropologo askok teoria sozialak sortu dituzte garapen sozial eta kulturalari buruz. Lewis H. Morganek, Leslie Whitek eta Gerhard Lenskik adierazi dute teknologiaren aurrerapena dela gizakiaren zibilizazioaren aurrerapena bultzatzen duen arrazoi nagusia. Morganek dio garapen soziala hiru etapa nagusietan (basakeria, ankerkeria eta zibilizazioa) banatzen dela. Kontzeptu hau gertaera teknologikoetan banatu daiteke. Whitek argumentatu zuen energia zela kulturaren eboluzioa epaitzeko tresna.

Whiten ustez, “kulturaren funtzio primarioa energia aprobetxatu eta kontrolatzea” da. Whitek gizakiaren garapenean bost etapa desberdintzen ditu: Lehenengoan, pertsonek beraien muskuluen energia erabiltzen du. Bigarrenean, etxeko animalien energia erabiltzen dute. Hirugarrenean, landareen energia erabiltzen dute (nekazaritza-iraultza). Laugarrenean , errekurtso naturalen (ikatza, petrolioa eta gasa) energia erabiltzen ikasten dute. Bosgarrenean, energia nuklearra erabiltzen dute.

Leski informazioan zentratzen da. Gero eta informazio eta ezagutza gehiago izan sozietate batek, gero eta aurreratuagoa izango da. Gizakiaren garapenean lau etapa desberdintzen ditu, zeintzuk komunikazioaren historiaren aurrerapenetan oinarritzen diren. Lehenengo etapan, informazioa geneek pasatzen dute. Bigarrenean, gizakiek sentsibilitatea lortzen dutenean, ikasi eta informazioa pasa dezakete experientziaren bidez. Hirugarrenean, gizakiak zeinuak eta logika erabiltzen hasten dira. Laugarrenean, sinboloak sortu eta hizkuntza eta idazkera garatzen dituzte. Komunikazioaren teknologian ematen diren aurrerapenek beste eragin asko dituzte. Sistema ekonomikoan eta politikoan, ondasunen banaketan, desberdintasun sozialean eta bizitza sozialeko beste arlotan eragina dute. Sozietateak ere teknologiaren, komunikazioaren eta ekonomiaren arabera sailkatzen ditu:

• Ehiztari-biltzailea
• Nekazaritza sinplea
• Nekazaritza garatua
• Industriala
• Berezia (arrantza-gizartea adibidez).

Garaiaren arabera

Teknologiaren historiaren laburpena garaiaren arabera:

• Olduvai stone technology (Oldowan), orain dela 2,5 milioi urte (karrakailuak; animali hilak zatikatzeko).
• Acheulean stone technology, orain dela 1,6 milioi urte.
• Suaren sorkuntza eta manipulazioa, Paleolitotik erabilia, baliteke orain dela 1,5 milioi urte.
• (Homo sapiens sapiens – giza anatomia modernoa, orain dela 200.000 urte inguru).
• Jantziak, orain dela 170.000 urte.
• Harrizko erremintak, orain dela 100.000 urte.
• Zeramika, K.a. 25.000. urtean.
• Animalien etxekotzea, K.a. 15.000. urtean.
• Arkua, eslinga, K.a. 9.000. urtean.
• Mikrolitoa, K.a. 9.000. urtean.
• Eskuz egindako adreiluak, K.a. 6.000. urtean.
• Nekazaritza eta goldea, K.a. 4.000. urtean.
• Gurpila, K.a. 4.000. urtean.
• Gnomon, K.a. 4.000. urtean.
• Idazteko sistemak, K.a 3.000. urtean.
• Kobrea, K.a. 3.200. urtean.
• Brontzea, K.a. 2.500. urtean.
• Gatza, K.a. 2.500. urtean.
• Orga, K.a. 2.000. urtean.
• Burdina, K.a. 1.500. urtean.
• Erlojua, K.a. 800. urtean.
• Beira, K.a. 500. urtean.
• Katapulta, K.a. 400. urtean.
• Burdin urtua, K.a. 400. urtean.
• Ferra, K.a. 300. urtean.
• Estribua, K.o. lehenengo mendeetan.

XX.mendea

Ekoizpen masiboak automobilak eta teknologia altuko bestelako ondasunak ekarri zituen kontsumitzaileengana. Inbestigazioak eta garapen militarrek aurrerapenak azkartu zituzten, informatika elektronikoa eta erreakziozko motoreak barne. Irratia eta telefonia asko hobetu ziren, eta erabiltzaile kantitate handiago batera zabaldu. Hala ere, 2000ko hamarkadaren bukaeran eta 2010ko hamarkadaren hasieran izan ziren eskuragarriak telefono mugikor gehienak lurralde garatuetako biztanleentzat.

• 
  Telefono mugikor

XXI.mendea

XXI.mendearen hasieran inbestigazio desberdinak burutzen ari dira. Ordenagailu kuantikoak, terapia genikoa (1990. urtean barneratua), 3D imprimaketa (1981. urtean barneratua), nanoteknologia (1985. urtean barneratua), bioingeniaritza/bioteknologia, teknologia nuklearra, material garatuak (grafenoa adibidez), memristorea, teknologia berdea (erregai alternatiboa adibidez), errealitate areagotuko gailuak eta elektronika eramangarria, adimen artifiziala, Led eraginkor eta indartsuagoak, eguzki-zelula, zirkuitu integratuak, haririk gabeko energia erabiltzen duten gailuak, motorrak eta bateriak.