Maria da Conceição Moita

Wikipedia, Entziklopedia askea
Maria da Conceição Moita
Bizitza
JaiotzaAlcanena (en) Itzuli, 1937ko apirilaren 5a
Herrialdea Portugal
Heriotza2021eko martxoaren 30a (83 urte)
Heriotza moduaberezkoa ez den heriotza: minbizia
Familia
Anai-arrebak
Jarduerak
Jarduerakunibertsitateko irakaslea, politikaria eta hezitzailea
Enplegatzailea(k)Santarem school district (en) Itzuli  (1981 -
Kindergarten Quinta da Graça - Oeiras (en) Itzuli  (1983 -  1986)
"Cabeça Gorda" Kindergarten - Lourinhã (en) Itzuli  (1987 -
Fetais Kindergarten - Vila Lorena, Loures (en) Itzuli  (1988 -
KidetzaRevolutionary Brigades (en) Itzuli
Izengoitia(k)Xexão
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioakatolizismoa
Alderdi politikoaGDUP's (en) Itzuli

Maria da Conceição Moita (Alcanena, Portugal, 1937ko apirilaren 5a – 2021eko martxoaren 30a), Xexão izenez ere ezaguna, Portugalgo hezitzailea izan zen, eta aktibista Estatu Berriaren diktaduraren aurkako borrokan.[1]

Katoliko aurrerakoia, Portugalgo diktadura eta gerra kolonialaren aurkako ekintzetan parte hartu zuen, Brigada Iraultzaileei laguntza logistikoa emateaz gain. 1973ko abenduan PIDEk atxilotu zuen, eta 1974ko apirilaren 25era arte ez zuten askatu.[2]

Demokraziaren aldeko borrokaz gain, hezkuntzan eta esku-hartze zibiko eta sozialean jardun zuen bizitza osoan.[1]

Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Allenako industrialari baten eta ama oso katoliko baten alaba zen Maria da Conceição Moita. 1930eko hamarkadaren amaieran jaio zen, eta hamar urte geroago iritsi zen Lisboara, amonarekin eta unibertsitatera joandako neba zaharrenarekin.[2][3]

Haur hezkuntzako maistra bihurtu zen, lanbidea oraindik oso ohikoa ez zen garai batean.[3] Erlijio eta Moraleko irakaslea izan zen Lisboa eta Barreiroko Liceus-en. "O Ninho" ("habia" euskaraz) mugimenduan lan egin zuen prostituzioan aritzen ziren neskato pobreei laguntzeko. Lisboako Casa Piako sail bat zuzendu zuen. Hezkuntza Zientzietako Master bat egin zuen.[2][4]

Nerabezaroan, "A União Noelista" izeneko mugimendu katoliko bateko kide izan zen. Mugimendu horretan, gizartean, kulturan eta elizan protagonismoa hartzen zuten emakumeak biltzen ziren.[2]

Moitak parte hartu zuen lehen kale ekintza Fatiman izan zen, maiatzaren 13an. Egun horretan milaka panfleto banatu ziren, honako hau ziotenak: “Fatimaren mezuak bakerako bidea baino ezin zuen izan, eta katolikoek argi eta irmo onartu behar dute Afrikako gerraren aurkako borroka”.[2][5]

1972ko abenduan, Moita gerra kolonialaren aurkako La Vigilia de la Capela do Rato erakundearen aurpegi nagusia izan zen. Hilaren 30ean, kaperako mezaren amaieran mikrofonora hurbilduz, kaperan 48 orduz bijilian egongo zela bakeari buruz hitz egiten jakinarazi zion bere komunitateari. Nahi zuenak bi egun eman zitzakeen baraualdian edo gose-greban, otoitz eginez, kantatuz, hausnartuz eta gogoeta eginez, gerra kolonialaren salaketa gisa. Bi aldeetako biktimekiko elkartasuna erakutsi, eta hierarkia katolikoak gerraren aurkako jarrera ezagatik protesta egingo zuten, Angola, Mozambike eta Ginea Bissaun milaka bizitza galdu baitziren.[2][4][5][6][7][8][9]

Polizia politikoa berehala sartu zen elizan eta pertsona asko atxilotu zituzten, batzuk gertaerekin zerikusirik izan gabe, bereziki gazteak. Une horretan, PIDEk Moita galdekatu zuen, baina borroka antifaxistan jarraitu zuen.[5]

1972an ere, Carlos Antunes PRPko buru eta Brigada Iraultzaileetako (BR) kidea Moitarekin jarri zen harremanetan, hasitako borrokari laguntza logistikoa emateko. Bere izenean etxe bat alokatu zuen legez kanpoko etorkinak babesteko eta joan-etorrietan laguntzeko.[2][3]

Hori dela eta, 1973ko abenduaren 6an, etxetik atera eta Parisera ihes egitera zihoala, bere lagun eta laguntzaile batzuk atxilotu ondoren, tartean Luis neba, PIDEk atxilotu egin zuen. Torturatu eta isolatu egin zuten, eta Caxias espetxean egon zen apirilaren 25a arte. Espetxeko ateak apirilaren 26an ireki ziren.[2][4][10] Joana Pereira Bastosen Los últimos prisioneros del nuevo estado liburuan kontatu zuen Moitak, une batez eromenaren eta akiduraren ertzean sentitu zela, "bere arimaren hondoraino" nekatuta.[4]

Krabelinen Iraultzaren ondorengo urteetan, Moitak Sozialismoaren aldeko Kristauak (CPS) dinamizatu zituen, Gogoeta Iraunkorreko Kristauetan eta Libertar egunkariaren taldean sartu zen, Kristauen Topaketa Nazionalera eramango zuten batzarren bultzatzaileetako bat izateaz gain. Azken horretan, esku-hartze edo hausnarketa katoliko bihurtuko zena markatu zutenak izan ziren: Fray Bento Domingues, padre João Resina Rodrigues, Manuela Silva, António Matos Ferreira edo Fernando Gomes da Silva, besteak beste.[3][4]

Bere aktibismo politikoa bizitza profesionalarekin zuen konpromisoa handitzearekin batera hoztu zen, APEI Haur Hezkuntzako Profesionalen Elkartearekin (gaur egun oraindik argitaratzen diren Haur Hezkuntzako Koadernoak sortu zituen), eztabaida katoliko edo esku hartzeko taldeetan, baita ekimen zibikoetan ere parte hartu zuen. Horren adibide da Campo Vivo, Campo de Ourique auzoko bizilagun-talde bat. Bertan bizi zen, eta kezkatuta zeuden auzo-loturak sortzeaz, isolatuenei laguntzeaz eta auzoko animazio soziokulturalaz.[4]

2000ko hamarkadaren hasieran, Moita haurrentzako katixima berrien proiektu bat prestatzen ari zen taldeko koordinatzaileetako bat izan zen, eta azkenean baztertuta geratu ziren katixima ofizial gisa. Bere lanaren emaitza, Madalena Matosok ilustratua, parrokia askotan erabiltzen diren eta Paulinas Editorak saltzen dituen hiru liburutan argitaratu zen: Onde Moras?, A Quem Iremos? eta Nascer de Novo.[4]

2003an Irakeko inbasioaren aurkako borrokan parte hartu zuen, Maria de Lourdes Pintasilgo edo Januário Torgal Ferreira apezpikuarekin batera, besteak beste.[3][4]

2014 eta 2015 artean, Moita Escutar a Cidade dinamikaren sei saioen sustatzaile eta antolatzaileetako bat izan zen. Dinamika horren helburua fededunak ez zirenei entzutea zen, eta zer espero zuten kristauengandik jakitea, Lisboako Patriarkatuak elizbarrutiko sinodoa bultzatzen zuen garai batean.[4]

Bere jarduera profesionalaren azken bi hamarkadak, Lisboako Escola Superior de Educação-n, irakasle eta hezitzaileen prestakuntzan eman zituen.[4][10]

2021eko martxoaren 30ean hil zen, 83 urte zituela, gaixotasun onkologiko batek jota.[3][6]

Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Para uma ética situada dos profissionais de educação de infância (1ª ed. - Lisboa: APEI, 2012), ISBN 978-989-98072-1-1.[4][11]
  • Antonio Novoak antolatutako Vidas de professores obran parte hartu zuen, ISBN 978-972-0-34104-4, "Percursos de formação e de transformação" testuarekin.[2][12]

Aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Portugalgo Errepublikako Batzarrak Moitari omenaldia egin zion, damu botoa onartuz, aho batez eta Ferro Rodrigues orduko parlamentuko presidenteak eta alderdi guztietako diputatuek sinatuta.[6]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b Txantiloi:Pt-PT «Voto de pesar em Alcanena pela morte de Maria da Conceição Moita» O MIRANTE | Voto de pesar em Alcanena pela morte de Maria da Conceição Moita. (Noiz kontsultatua: 2023-08-17).
  2. ↑ a b c d e f g h i «Morreu Maria da Conceição Moita, uma Mulher de Abril». Esquerda.
  3. ↑ a b c d e f Txantiloi:Pt-PT https://www.facebook.com/DiariodeNoticias.pt/?fref=ts. (2021-04-02). «Xexão (1937-2021)» www.dn.pt (Noiz kontsultatua: 2023-08-17).
  4. ↑ a b c d e f g h i j k Txantiloi:Pt-PT Marujo, António. (2021-03-31). «Maria da Conceição Moita (1937-2021): libertadora da nossa liberdade» Sete Margens (Noiz kontsultatua: 2023-08-17).
  5. ↑ a b c Txantiloi:Pt-pt «Na morte de Maria da Conceição Moita» www.urap.pt 2021-03-30 (Noiz kontsultatua: 2023-08-17).
  6. ↑ a b c Txantiloi:Pt-PT Lusa, Agência. «Parlamento homenageia Conceição Moita, militante católica antifascista» Observador (Noiz kontsultatua: 2023-08-17).
  7. ↑ (Ingelesez) Cultura, Secretariado Nacional da Pastoral da. ««“Não tenho medo de morrer porque vou ver Deus”, dizia ela. Eu não tenho dúvidas»» www.snpcultura.org (Noiz kontsultatua: 2023-08-17).
  8. ↑ Txantiloi:Pt-PT Portuguesa, Presidência da República. «Presidente da República evoca Maria da Conceição Moita» www.presidencia.pt (Noiz kontsultatua: 2023-08-17).
  9. ↑ Txantiloi:Pt-PT «Maria da Conceição Moita. A mulher sem medo que a polícia política prendeu e torturou» Jornal Expresso (Noiz kontsultatua: 2023-08-17).
  10. ↑ a b Txantiloi:Pt-PT «Maria da Conceição Moita. A mulher sem medo que a polícia política prendeu e torturou» Jornal Expresso (Noiz kontsultatua: 2023-08-17).
  11. ↑ «BNP - Para uma ética situada dos profissionais de educação de infância» bibliografia.bnportugal.gov.pt (Noiz kontsultatua: 2023-08-17).
  12. ↑ Vidas de Professores - Porto Editora. .

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Maria_da_Conceição_Moita&oldid=9532847"(e)tik eskuratuta