Aida Fernández Ríos

Wikipedia, Entziklopedia askea
Aida Fernández Ríos

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakAida Fernández Ríos
JaiotzaVigo, 1947ko martxoaren 4a
Herrialdea Galizia
HeriotzaMoaña, 2015eko abenduaren 22a (68 urte)
Hezkuntza
HeziketaSantiago de Compostelako Unibertsitatea
Hizkuntzakgaztelania
galiziera
Jarduerak
Jarduerakitsas-biologoa eta klimatologoa
KidetzaReal Academia Gallega de Ciencias (en) Itzuli

Aida Fernández Ríos (Vigo, Pontevedra,1947ko martxoaren 4a – Moaña, 2015eko abenduaren 22a) zientzialari, biologian doktore eta ozeanografo galiziarra izan zen. Europako aditu nagusietako bat izan da jatorri antropogenikoko karbono dioxidoaren isurien eta itsasoko uretan, batez ere Ozeano Atlantikoan, azidotasuna areagotzearen arteko erlazioan.[1]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aida familia langile batean jaio zen, Peniche auzoan (Vigo). Vigoko Merkataritza Eskolan hasi zen ikasten, baina oso gaztea zela eta familia kontuengatik inprenta batean hasi behar izan zuen lanean. Hala ere, bere ingurukoek Merkataritza-Perituko ikasketekin jarraitzera animatu zuten, eta, azkenean, Aliantza Frantseseko errefortzu-eskoletara joan zen.[2] Han, Arrantza Ikerketen Institutuko itsas espezieetako ikertzaile bat ezagutu zuen, eta Fernández Ríos txundituta geratu zen bere lanarekin. Adituak Ikerketa Zientifikoen Zentroaren (CSIC) barruan laguntzaile izateko oposizioetara aurkeztera animatu zuen. Azterketa gainditu zuen eta 1972an laborategiko laguntzaile gisa hasi zen lanean Vigon, IIP Arrantza Ikerketen Institutuan (IIM-CSIC Itsas Ikerketen Institutua, gaur egun).[3][4]

Lanarekin batera Biologiako ikasketak egin zituen, Vigoko Unibertsitatean hasi eta Santiagon jarraitu zuen. Biologian doktore-gradua 1992an jaso zuen Santiagoko Unibertsitatean,[2][4] Fernando Fragak zuzendutako El fitoplancton en la ría de Vigo y sus condiciones ambientales tesiarekin.[5]

Bere jaioterriarekin oso lotuta egon zen beti, eta tokiko hainbat zirkulu eta elkartetan parte hartu zuen, hala nola, zonaldea bultzatzeko eta dinamizatzeko sortua, Vigueses Distinguidos Elkartea[6] edo Vigoko Mulleres Contra os Malos Tratos auzo-sarea bezalako kausa solidario eta sozialetan.[2]

Auto istripu batean hil zen Moañan, 2015eko abenduaren 22an.[4][7][8]

Ibilbidea eta ikerketak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Fernández Riosek mundu osoko 50 ikerketa-proiektutan baino gehiagotan parte hartu zuen, eta egonaldiak egin zituen zentro ezagunetan. Europan, Southampton-eko James Rennell Center for Ocean Circulation-en eta Bresteko Laboratoire de Physique des Océans-en (CRNR-IFREMER-Université), eta Estatu Batuetan Long Islandeko Brookhaven National Laboratory Associated Universities-en, besteak beste. Ozeano Atlantikoan eta Indiako Ozeanoan eta Antartikan egindako 30 kanpaina ozeanografikotan parte hartu zuen, eta horietako 5etan zientzia-buru izan zen.[9]

"Europako aditu nagusietako bat" izan zen jatorri antropogenikoko karbono dioxidoaren isurien eta itsasoko uretan, batez ere Ozeano Atlantikoan, azidotasuna handitzearen arteko erlazioan.[1]

Ozeanoaren sakonera eta pH-aldaketak ere ikertu zituen.[7][10] Fernández Ríosek, bere lanaren bidez, argudiatu zuen Ozeano Atlantikoko azidotasun areagotuaren behaketak giza jarduerak sortutako karbono dioxidoaren metaketaren aldaketengatik azaltzen direla, iturri naturalengatik baino gehiago.[1][10][11][12]

Ehun ikerketa-lan baino gehiago argitaratu zituen nazioarteko aldizkarietan, 92 SCI (Scientific Citation Index) aldizkarietan, 3.000 aipamen baino gehiagorekin, Science aldizkariko argitalpenez gain.[4] Argitalpen zientifiko ugariren berrikuslea ere izan zen, eta nazioarteko 50 hitzaldi baino gehiagotan parte hartu zuen.[9]

Itsasoko Ikerketen Institutuko (IMM) lehen emakume zuzendaria izan zen, eta CSICen (Ikerketako irakaslea) maila gorenera iritsi zen.

2006tik 2011ra, Espainiako Zientzia Ikerketen Kontseilu Nagusiko zuzendaria izan zen, eta Biosfera Programaren Nazioarteko Geosfera Batzordeko buru ere izan zen, klima-aldaketa aztertuz 2005etik 2011ra.[13][14]

2015eko ekainaren 6an, Galiziako Zientzien Errege Akademian (RAGC) sartu zen hirugarren emakumea izan zen. Urte hartan, erakundeak etapa berri bat hasi zuen, eta emakume ikertzaileen presentzia azpimarratu zuen, historikoki RAGCn baztertuak izan zirenak.[9][15] Fernandez Riosek Ozeano Atlantikoaren azidotasun gero eta handiagoari buruzko hitzaldia eman zuen, "Acidificación del Mar: Unha consecuencia das emisións de CO2".[16][17]

Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Galiziako Zientzien Errege Akademiak eta Pontevedrako Diputazioak Aida Fernández Ríos hitzaldi-zikloaren I. edizioa antolatu zuten 2020an, zientzia eta teknologia zabaltzeko eta Galizian egindako lan zientifikoa sustatzeko.[18]
  • 2016an, Alacanteko Unibertsitateak Aida Fernández Ríos saria ezarri zuen, haren omenez eta SIQUIMAR Itsasoko Zientzien Nazioarteko Sinposioan egindako ahozko aurkezpen onenari emateko.[19]
  • 2001ean Galega Destacada saria eman zioten bere ibilbide zientifiko osoagatik.[19]

Ikus gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b c (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2023-03-04). «Aida Fernández Ríos, oceanógrafa» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  2. ↑ a b c (Gaztelaniaz) «Una investigadora reconocida y aún en activo y una maestra jubilada que eran como hermanas» La Voz de Galicia 2015-12-24 (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  3. ↑ (Gaztelaniaz) «Una investigadora reconocida y aún en activo y una maestra jubilada que eran como hermanas» La Voz de Galicia 2015-12-24 (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  4. ↑ a b c d (Gaztelaniaz) Atlántico. (2015-12-24). «Los científicos lloran la pérdida de la bióloga Aída Fernández» Atlántico (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  5. ↑ «El fitoplancton en la ría de Vigo y sus condiciones ambientales. Tesis doctoral de Aida Fernández Ríos». .
  6. ↑ «Vigueses Distinguidos | Quiénes somos» fundacionviguesesdistinguidos.com (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  7. ↑ a b (Gaztelaniaz) Pontevedra, Diario de. (2015-12-23). «La bióloga del CSIC Aida Fernández Ríos es una de las dos fallecidas en el atropello de Moaña» Diario de Pontevedra (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  8. ↑ (Gaztelaniaz) Luto en el CSIC vigués y en el colegio Rosalía de Castro por el atropello de Meira - VigoÉ. 2015-12-23 (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  9. ↑ a b c Txantiloi:Gl-ES Redacción. (2015-06-18). «Unha bióloga, terceira muller en incorporarse á Academia Galega de Ciencias» GCiencia (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  10. ↑ a b «Acidificación oceánica, el alto precio de mitigar el cambio climático» www.publico.es 2015-09-25 (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  11. ↑ (Gaztelaniaz) «La acidificación del Atlántico ha aumentado en las últimas dos décadas» Agencia SINC (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  12. ↑ Txantiloi:Gl-ES Redacción. (2015-09-09). «Científicos de Vigo confirman que o océano Atlántico vólvese ácido» GCiencia (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  13. ↑ (Gaztelaniaz) «Aida Fernández, tercera mujer que ingresa en un año en la Academia Galega de Ciencias» La Voz de Galicia 2015-06-19 (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  14. ↑ (Ingelesez) Weinstock, Maia. «Gone in 2015: Commemorating 10 Outstanding Women in Science» Scientific American (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  15. ↑ (Gaztelaniaz) Pontevedra, Diario de. (2020-03-06). «María José Alonso y Ángel Carracedo participarán en el I Ciclo Aida Fernández Ríos» Diario de Pontevedra (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  16. ↑ (Gaztelaniaz) Vigo. (2015-06-19). «La profesora Aida Fernández entra en la Academia de Ciencias» Faro de Vigo (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  17. ↑ Txantiloi:Gl-ES Ingreso de Aída Fernández Ríos | ragc. (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  18. ↑ Txantiloi:Gl-ES ««Ciclo de Conferencias Aida Fernández Ríos»» Deputación de Pontevedra (www.depo.gal.) (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  19. ↑ a b «Premio "Aida Fernández Ríos" - Simposio Internacional de Ciencias del Mar» web.archive.org 2016-11-17 (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Aida_Fernández_Ríos&oldid=9671704"(e)tik eskuratuta