Martxoaren 4
Martxoaren 4a gregoriotar egutegiaren urteko hirurogeita hirugarren eguna da, 64.a bisurteetan. 302 egun falta dira urtea amaitzeko.
Jaiotzak
Heriotzak
Gertaerak 
Egutegia 
Izendegia Gertaerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1985 - Josu Amantes eta Angel Zabaleta "Lagunak" tabernan metrailatu zituzten, zauriturik biak.
- 1994 - Gasteizen izatezko bikoteen (heterosexual eta homosexual) Espainiako lehen errolda ofizialaren irekiera.
- 2006 - Lau hildako Bilboko pentsio baten egondako sutean.
- 2008 - Bermeo inguruan 'Bou Nabarra' gerraontzia aurkitu zutela uste zutela adierazi zuten AZTIko zientzialariek.
- 2020 - COVID-19 pandemiak lehen hildakoa eragin zuen Euskal Herrian.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1790 - Frantziaren banaketa administratiboa 83 departamenduetan eta, hortaz, Bearno, Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoaren bateratzea Pirinio Atlantikoak sortzeko.
- 1936 - Hindenburg zepelin aireontziaren lehen hegaldia, Alemania.
- 2001 - Portugalgo Hintze Ribeiro zubia erori zen 70 pertsona hil zirelarik.
- 2012 - Vladimir Putinek 2012ko Errusiako Lehendakaritzarako Hauteskundeak irabazi zituen.
Arte eta kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1922 - Nosferatu – Eine Symphonie des Grauens alemaniar filma estreinatu zen.
- 2018 - Guillermo del Torok zuzendutako The Shape of Water filmak irabazi zuen filmarik onenaren Oscar saria, 90. Oscar sarietan.
Zientzia eta teknologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 2009 - Bilboko Athletic Kluba Espainiako Futbol Errege Kopako finalerako sailkatu zen Sevilla CF taldeari 3-0 irabazi ostean.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Jaiotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1736 - Jacques Garra Salagoiti, baxenafar zientzialaria (h. 1808).
- 1782 - Casimiro Loizaga, bizkaitar abokatu eta lur-jabea (h. 1841).
- 1785 - Miguel José Irigoien, nafar apaiza, Calahorrako eta La Calzadako apezpikua (h. 1852).
- 1873 -
- Benita Asas Manterola, donostiar irakasle eta sufragista (h. 1968).
- Eulojio Bengoa, bizkaitar idazle eta misiolaria (h. 1952).
- 1885 - Blanca Vidal, bizkaitar aktorea, Uruguain, Txilen eta Argentinan lan egin zuena (h. 1962).
- 1918 - Jose Maria Larrauri, Gasteizko gotzaina (h. 2008).
- 1921 - Mixel Labéguerie, euskal abeslaria eta politikaria, Euskal Kantagintza Berriaren aita (h. 1980).
- 1936 - Ricardo Zierbide, nafar hizkuntzalari eta filologoa (h. 2018).
- 1937 - Jose Arakistain, gipuzkoar futbolari eta entrenatzaile ohia.
- 1938 - Juan Mieg Solozabal, arabar margolaria.
- 1946 - Antxon Agirre Sorondo, donostiar etnografoa (h. 2014).
- 1964 - Josu Juaristi, gipuzkoar kazetaria eta politikaria.
- 1973 -
- Javier Cano, euskal arraunlari ohia.
- Óscar Gurria, nafar futbolari ohia.
- 1979 -
- Amaia Apalauza, nafar itzultzaile eta hizkuntzalaria.
- Juan Cruz Otxoa, nafar futbolari ohia.
- 1981 - Aketza Peña, bizkaitar txirrindularia.
- 1982 - Mikel Pagola, nafar futbolaria.
- 1987 - Gorka Aranberri, gipuzkoar traineru estropadetako patroia.
- 1993 - Julen Olaizola, gipuzkoar saskibaloi jokalaria.
- 1994 - Julen Monreal, nafar futbolaria.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1188 - Zuria Gaztelakoa, Gaztelako infanta eta Frantziako erregina ezkontidea (h. 1252).
- 1394 - Henrike Nabigatzailea, Portugalgo Erresumako infantea (h. 1460).
- 1678 - Antonio Vivaldi, italiar musikagilea (h.1741).
- 1743 - Johann David Wyss, suitzar idazlea (h. 1818).
- 1756 - Henry Raeburn, eskoziar erretrauen margolaria (h. 1823).
- 1778 - Robert Emmet, irlandar iraultzailea eta abertzalea (h. 1803).
- 1786 - Agustina Aragoikoa, Iberiar Penintsulako Gerran Zaragoza defendatu zuen heroia (h. 1857).
- 1793 - Karl Lachmann, alemaniar filologoa eta grekolatindar, bibliko eta germaniar testu klasikoen editorea (h. 1851).
- 1822 - Jules Lissajous, frantziar fisikaria (h. 1880).
- 1826 - Francisco Suñer, espainiar politiko errepublikazale federala eta medikua (h. 1898).
- 1848 - Pietronella Peters, alemaniar margolaria (h. 1924).
- 1851 - Alexandros Papadiamandis, greziar idazlea, grekozko prosalari moderno ospetsuenetakoa (h. 1911).
- 1864 - Alejandro Lerroux, Espainiako Bigarren Errepublikan Ministroen Kontseiluko Presidentea (h. 1949).
- 1875 - Mihály Karolyi, Hungariako Errepublikako lehendabiziko presidentea (h. 1955).
- 1876 -
- Léon-Paul Fargue, frantziar olerkaria (h. 1947).
- Ásgrímur Jónsson, islandiar margolaria, profesional bezala aritu zen lehendabizikoa (h. 1958).
- 1877 -
- Pavel Bermondt-Avalov, Ussuriko kosakoa eta gerra jauna (h. 1974).
- Daniël George van Beuningen, holandako enpresaburua eta Rotterdam hiriko gizaseme estimatua (h. 1955).
- 1879 - Rosa Sevilla de Alvero, Filipinetan emakumeen sufragioaren alde egin zuen filipinar aktibista, hezitzailea eta kazetaria (h. 1954).
- 1881 - Thomas Sigismund Stribling, estatubatuar idazle eta abokatua (h. 1965).
- 1898 - Georges Dumézil, frantziar filologo eta historialaria, indoeuropar hizkuntzak eta kulturetan espezialista (h. 1986).
- 1899 - Emilio Prados, 27ko belaunaldiaren idazlea eta poeta andaluziarra (h. 1962).
- 1900 - Herbert Biberman, estatubatuar gidoilaria eta zinema-zuzendaria (h. 1971).
- 1901 - Norah Borges, argentinar irudigilea eta arte-kritikaria (h. 1998).
- 1904 -
- Luis Carrero Blanco, espainiar almirante eta politikaria (h. 1973).
- George Gamow, errusiar-estatubatuar fisikari teoriko eta kosmologoa (h. 1968).
- Suceso Portales, extremadurar anarkofeminista, Mujeres Libres erakundean parte hartzeagatik nabarmendua (h. 1999).
- 1907 - Maria Branyas Morera, estatubatuar-hispaniar supermendebetekoa, 2023ko urtarrilaren 17az geroztik bizirik balidatutako urte gehien duen pertsona.
- 1910 - Tancredo Neves, brasildar politikaria (h. 1985).
- 1915 - Carlos Surinach, kataluniar jatorriko estatubatuar musikaria (h. 1997).
- 1916 -
- Giorgio Bassani, italiar idazlea (h. 2000).
- Hans Jurgen Eysenck, alemaniar jatorriko britainiar psikologoa (h. 1997).
- 1924 - Alcira Soust Scaffo, uruguaitar idazlea, poeta eta maistra (h. 1997).
- 1927 -
- Jacques Dupin, frantziar poeta, arte kritikari eta L'Éphémère aldizkariaren kofundatzailea (h. 2012).
- Dick Savitt, estatubatuar tenislaria (h. 2023).
- 1928 - Alan Sillitoe, ingeles olerkari eta eleberrigilea (h. 2010).
- 1929 - Bernard Haitink, herbeheretar orkestra zuzendaria (h. 2021).
- 1930 - Federico García Moliner, espainiar fisikaria.
- 1932 -
- Ryszard Kapuściński, poloniar kazetari eta saiakeragilea (h. 2007).
- Miriam Makeba, Afrikaren Ahotsa, hegoafrikar abeslaria, apartheidaren aurkako irudietako bat (h. 2008).
- Ed Roth, estatubatuar komikigile, ilustratzaile eta eraldatutako autoen diseinatzaile eta eraikitzailea (h. 2001).
- 1934 - Anne Haney, estatubatuar aktorea (h. 2001).
- 1935 - Bent Larsen, danimarkar xakelaria (h. 2010).
- 1936 - Jim Clark, 1 Formulako eskoziar gidaria (h. 1936).
- 1938 - Alpha Condé, Gineako presidentea.
- 1939 - Larisa Luzhina, sobietar aktorea.
- 1941 -
- Richard Benjamin Harrison, estatubatuar negoziogizona eta telerrealitate saioetako pertsonaia (h. 2018).
- Adrian Lyne, britainiar zinema zuzendaria.
- 1946 - Márcio Souza, brasildar eleberrigile, antzerkigile eta zinemagilea.
- 1948 -
- James Ellroy, estatubatuar idazlea.
- Jean O'Leary, lesbiana eta gayen eskubideen aldeko estatubatuar aktibista (h. 2005).
- 1950 - Ken Robinson, ingeles idazlea, saiakeragile eta hizlaria (h. 2020).
- 1951 - Kenny Dalglish, eskoziar futbolari ohia.
- 1952 -
- Ramón Pernas, galiziar idazle, gidoigile eta kazetaria.
- Umberto Tozzi, italiar pop eta rock abeslaria eta musikagilea.
- 1953 - Agustí Villaronga, espainiar zinema zuzendari, aktore eta gidoigilea (h. 2023).
- 1954 - François Fillon, Frantziako lehen ministroa.
- 1955 - Dominique Pinon, frantziar aktorea.
- 1962 -
- Xela Arias, galiziar idazle, poeta eta itzultzailea (h. 2003).
- Miriam Díaz-Aroca, espainiar aktore eta telebista aurkezlea.
- 1965 -
- Pepa Fernández, kataluniar kazetaria, RNEko zuzendaria, aurkezlea eta irakaslea.
- Khaled Hosseini, afganiar-estatubatuar idazlea eta medikua.
- 1968 -
- Patsy Kensit, ingeles aktore, abeslari eta modeloa.
- Kyriakos Mitsotakis, Greziako lehen ministroa.
- 1970 - Àlex Crivillé, kataluniar motoziklismoko pilotu ohia.
- 1972 - Ivy Queen, puertorricar reggaeton abeslaria.
- 1979 - Óscar García Burón, espainiar saskibaloi jokalari ohia.
- 1982 - Landon Donovan, estatubatuar futbolaria.
- 1990 - Eva Soriano, kataluniar komediantea eta aurkezlea.
Heriotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1371 - Joana Evreuxekoa, Nafarroako eta Frantziako erregina ezkontidea.
- 1843 - Francisco Javier Marietegi, nafar arkitektoa (j. 1775).
- 1874 - Jean-Baptiste Etxeberri, euskal herritar politikaria, Parisen (j. 1805).
- 1896 - Juan Bautista Belaunzaran, Patxi Bakallo, gipuzkoar bertsolaria, Buenos Airesen (j. 1832).
- 1906 - Ramón Blanco, euskal militar eta politikaria, Madrilen (j. 1833).
- 1917 - Nicolás Giral, tafallar idazlea, Bartzelonan (j. 1883).
- 1976 - Antonio Iturmendi, euskal herritar politikari karlista, Madrilen (j. 1903).
- 1979 - José María Alonso, euskal tenislaria (j. 1890).
- 1989 - Juan Astigarribia, euskal herritar politikari komunista (j. 1901).
- 1998 - Antonio Altsua, gipuzkoar futbolari eta entrenatzailea (j. 1919).
- 2006 - Felix Aranzabal, Angiozarko Itsua, gipuzkoar soinujolea (j. 1919).
- 2013 - José Luis Almandoz, gipuzkoar arraunlaria (j. 1938).
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 561 - Pelagio I.a, Aita santua.
- 1172 - Eztebe III.a Hungariakoa, Hungaria eta Kroaziako erregea (j. 1147).
- 1193 - Saladin I.a, Egiptoko sultan ayyubiarra (j. 1137).
- 1303 - Daniel I.a Moskukoa, Moskuko lehen printzea (j. 1261).
- 1484 - Kasimiro Jagellondarra, poloniar santua (j. 1458).
- 1748 - Francisco Xavier Goienetxe, nafar jatorriko ekonomista eta idazlea.
- 1832 - Jean-François Champollion, frantziar egiptologoa (j. 1790).
- 1852 - Nikolai Gogol, errusiar idazlea (j. 1809).
- 1853 - Leopold von Buch, alemaniar geologo eta paleontologoa (j. 1774).
- 1858 - Matthew Calbraith Perry, estatubatuar itsasgizona eta militarra (j. 1794).
- 1860 - Honoré Charles Reille, Reilleko kondea, frantziar jenerala (j. 1775).
- 1884 - Francisco Dueñas, El Salvadorko presidentea (j. 1810).
- 1901 - Fèlix Gras, Proventzako idazlea (j. 1844).
- 1915 - William Willett, udako ordutegiaren asmatzaile ingelesa (j. 1856).
- 1916 -
- Amelia Bauerle, britainiar margolaria, diseinatzaile apaintzailea, haurren liburuen ilustratzailea eta grabatzailea (j. 1873).
- Franz Marc, alemaniar margolaria eta marrazlea, alemaniako espresionismoko artista garrantzitsua (j. 1880).
- 1927 - Max Théon, poloniar kabalista eta okultista judua (j. 1848).
- 1941 - Ludwig Quidde, alemaniar historialari eta bakezalea, 1927ko Bakearen Nobel Saria (h. 1858).
- 1943 - Nikolai Avksentiev, errusiar eseristen buruetako bat (j. 1878).
- 1946 - Bror von Blixen-Finecke, suediar baroia, idazlea eta afrikar ehiza larriko kirol-ehiztaria (j. 1886).
- 1948 - Antonin Artaud, frantziar idazlea, ankerkeriaren antzerkiaren sortzailea (j. 1896).
- 1952 - Charles Scott Sherrington, ingeles fisiologoa (j. 1857).
- 1957 - Larbi Ben M'hidi, Aljeriako nazionalismoaren liderra Aljeriako Independentzia Gerran, torturatua eta eraila (j. 1923).
- 1963 - William Carlos Williams, estatubatuar olerkaria (j. 1883).
- 1976 - Walter Schottky, alemaniar fisikaria (j. 1886).
- 1977 - Lutz Graf Schwerin von Krosigk, Alemaniako kantzilerra (j. 1887).
- 1986 -
- Richard Manuel, kanadar musikaria, The Band taldeko piano-jotzailea eta abeslari nagusia (j. 1943).
- Liudmila Rudenko, ukrainar-sobietar xake jokalaria (j. 1917).
- 1991 - Pepe Iglesias, argentinar antzezle komikoa (j. 1915).
- 1992 -
- Néstor Almendros, kataluniar argazki-zuzendaria (j. 1930).
- Mary Osborne, estatubatuar jazzeko-gitarrista, abeslaria eta gitarra fabrikatzailea (j. 1921).
- 1993 - Adelina Zendejas Gómez, mexikar irakasle, kazetari eta aktibista (j. 1909).
- 1994 - John Candy, kanadar aktorea (j. 1950).
- 2001 - Jean Bazaine, frantziar margolaria (j. 1904).
- 2002 - Ugné Karvelis, lituaniar idazle, literatura-kritikaria, itzultzailea eta diplomazialaria (j. 1935).
- 2004 -
- Fernando Lázaro Carreter, espainiar hizkuntzalaria (j. 1923).
- Claude Nougaro, frantziar abeslari eta letragilea, jazz arloan espezializatuta (j. 1929).
- 2011 -
- Simon van der Meer, herbeheretar fisikaria, 1984ko Fisikako Nobel Saria (j. 1925).
- Alenush Terian, irandar-armeniar astronomoa eta fisikaria, Irango astronomia modernoaren amatzat hartua (j. 1920).
- 2012 - Felícia Fuster i Viladecans, kataluniar poeta, pintore eta itzultzailea (j. 1921).
- 2013 -
- Seki Matsunaga, japoniar futbolaria (j. 1928).
- Jérôme Savary, argentinar-frantziar antzerkilaria (j. 1942).
- 2018 -
- Davide Astori, italiar futbolaria (j. 1987).
- Tônia Carrero, brasildar aktorea (j. 1922).
- 2019 -
- Keith Flint, ingeles abeslaria, musikaria eta dantzaria, The Prodigy taldeko abeslaria eta dantzaria (j. 1969).
- Klaus Kinkel, alemaniar legelari eta politikaria (j. 1936).
- Luke Perry, estatubatuar aktorea (j. 1966).
- Jean Starobinski, suitzar medikua eta saiakeragilea (j. 1920).
- 2020 -
- Javier Pérez de Cuéllar, peruar politikaria, Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusia (j. 1920).
- Robert Xavlakadze, georgiar atleta, altuera jauzian aditua (j. 1933).
- 2022 - Shane Warne, australiar kriket jokalaria (j. 1969).
- 2023 - Judith Heumann, estatubatuar ekintzailea, ezgaitasuna duten pertsonen eskubideen aldekoa (j. 1947).
Jaiak eta urteurrenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Sehaska egutegiko izendegia: Ihaute, Uritze eta Zeledon.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Urteko hilak | ||
|---|---|---|
|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua | ||