Annales del Reyno de Navarra

Annales del Reyno de Navarra
Jatorria
Egilea(k)	Josef Moret eta Francisco Aleson
Argitaratze-data	1684
Izenburua	Anales del Reino de Navarra
Jatorrizko herrialdea	Nafarroako Erresuma (1512–1841)
Ezaugarriak
Zatiak	5 liburuki
Egile-eskubideak	jabetza publiko eta jabetza publiko
Argumentu nagusia	Nafarroako historia eta zientzia historikoa

Annales del Reyno de Navarra (Nafarroako Erresumaren Urte Liburuak) Nafarroako Gorteek Erresumaren historia jasotzeko eragin zuten bilduma ofiziala izan zen. Lanaren ardura hiru kronikagileren gainean erori zen: Josef Moret eta Francisco Aleson bost liburukien egileak hurrenez hurren, eta Pablo Miguel Elizondo, lan osoaren laburpena egin zuena. Hirurak Jesusen Lagundiaren kideak ziren. Lehenengo liburukia 1684an plazaratu zen.^[1] Euskal historiaren inguruko ikertzaile orok nahitaez kontsultatu beharreko idazlan erraldoitzat hartu da.^[2]

Une historikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Espainiako koroaren politika zentralista aldaratzen zuenean, Nafarroako Gorteek kontraeraso bati ekiten diote Erresumaren nortasuna defendatzeko, eta, horretarako, ukaezintzat jotzen dituzten bi gertaera bereizgarri gogoraztea jotzen dute:

Historia: horrek independentzia politikoa ziurtatzen du, 1512an, Gaztelako Koroan Nafarroan sartu zela ziurtatzen du.
Legeria: Foru Orokorrean bildua. Azken hau, Antonio Chavierrek prestatuta, 1686an argitaratu zen, Fueros del Reino de Navarra desde su creación hasta su feliz unión con el de Castilla izenburuarekin.

Nafarroako historia ofiziala egiteko lehen urratsa 1600. urteko batzarrak eman zuen. Orduan, frai Inazio Fermin Ibero, Fiteroko abadeari, eta Miguel Murillo Diputazioko sindikoari, dokumentu-iturrietan oinarrituta Erresumaren Kronika egiteko ardura eman baitzien. Horretarako, baimena eskatu zioten erregeari edozein artxibo bisitatzeko eta horri lotutako paperak ateratzeko. Agindua, ordea, ez zen gauzatu, segur aski frai Ignacio de Ibero Zisterraren ordenari buruzko bere argitalpenetan zentratua zegoelako, eta Miguel Murilloren gaitasun faltagatik, legelari ospetsua zen baina, antza, ikerketa historikoarekiko interesik ez baitzuen.

Edizioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehenengo edizioa 1684 eta 1715 artean argitaratu zen, bost liburukitan. 1756an edizio berri bat atera zen, baina inprimatu ondoren, 1757an bildutako Nafarroako Gorteek ez zuten onartu, eta, azkenean, suntsitzea agindu zuten. 1766an Nafarroako Gorteek sustatutako bigarren edizioa argitaratu zen. Ondoren, 1890-1891, 1969 eta 1988an argitaratu ziren.

Obra osoaren egitura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehenengo atala

I. liburuki (1-14 liburuak), (1684), jatorrietatik Antso IV.a Gartzeitz arte (1076)
II. liburuki (15-20 liburuak), (1695), Antso IV.a Gartzeitzengandik Antso VII.a Nafarroakoa arte (1234)
III. liburuki (21-29 liburuak), (1704), Antso VII.a Nafarroakoarengandik Filipe III.a Nafarroakoa arte (1343)

Bigarren atala