Behe-nafarrera

Euskalkien eremuak, Luis Luziano Bonaparteren XIX. mendeko sailkapenari jarraituz.
     Behe-nafarrera

Behe-nafarrera edo behe nafarrera euskararen euskalki bat da, ia Nafarroa Beherea osoan eta Nafarroa Garaiko iparraldeko herri batzuetan mintzatzen dena, Luis Luziano Bonapartek XIX. mendean egindako sailkapenaren arabera.

Alabaina, hizkuntzak aldatuz doaz, eta hizkuntza aztertzeko tresnak hobetuz; hala, bada, Koldo Zuazoren sailkapenaren arabera, eremu horren zatirik handienean nafar-lapurtera egiten da.

Bi multzo

Bi talde bereizten dira:

• Ekialdeko behe-nafarrera
  • Amikuzekoa
  • Arberoakoa
  • Garazikoa

• Mendebaldeko behe-nafarrera
  • Baigorrikoa

Ezaugarriak

Ezaugarri fonologikoak

• Goranzko diptongoak ditugu (bokal itxi batez hasi eta bokal ireki batez amaitzen direnak: mendian /mendjan/ ahoskatzen da) eta zenbait triptongo (hiru bokal elkarren segidan: joanen > joain /joain/ ahoskatua).
• /tt/ fonema markatua.
• h ahoskatzen da.
• Errotazismoa: beste > bertze; esan > erran

Ezaugarri morfologikoak

• Aldaketak deklinabidean: -ra > -rat, -lat ; -tik > -tikan ; -en > -n; -raino > -dino.
• Nominatibo plurala (-ak) eta ergatibo plurala (-ek) bereizten dira.
• -iro- erroa erabiltzen da aditzetan, .
• Klixe moduko bat erabiltzen dute: gizona gizon tei.
• Baldintzazko perpausetan, ba- aurrizkia erabili beharrean, baldin ba erabiltzen dute.

Kanpo loturak

• (Euskaraz) Fonoteka: Behe-nafarrera
• (Euskaraz) Hiru.com: Euskalkien egungo sailkapena