Erebo: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
|||
1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
[[Greziar mitologia]]n, '''Erebo''' ([[antzinako greziera]]z Ἔρεϐος Érebos, iluntasuna, itzalpea, [[latin]]ez ''Erebus'') [[greziar mitologiako jatorrizko jainkoak||jatorrizko jainko]] bat zen, iluntasuna eta itzalpearen pertsonifikazioa, munduko zoko eta zulo guztiak betetzen zituena. Skotos (Σκοτος) izean ere jasotzen zuen. Esaten zenez, bere iluntasunezko laino trinkoek, munduaren ertzak inguratzen zituzten eta lurrazpiko toki itzaltsuak betetzen zituzten. [[Kaos (mitologia)|Kaosaren]] semea zen honen kabuz, [[Nix]]en neba, eta, honekin, [[Eter (mitologia)|Eter]] eta [[Hemera]]ren aita, [[Hesiodo]]ren arabera (Teogonia, 124). |
[[Greziar mitologia]]n, '''Erebo'''<ref>{{erreferentzia|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua=82. araua. Grezia eta Erromako pertsonaia mitologikoak|url= http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0082.pdf}}</ref> ([[antzinako greziera]]z Ἔρεϐος ''Érebos'', iluntasuna, itzalpea, [[latin]]ez ''Erebus'') [[greziar mitologiako jatorrizko jainkoak||jatorrizko jainko]] bat zen, iluntasuna eta itzalpearen pertsonifikazioa, munduko zoko eta zulo guztiak betetzen zituena. Skotos (Σκοτος) izean ere jasotzen zuen. Esaten zenez, bere iluntasunezko laino trinkoek, munduaren ertzak inguratzen zituzten eta lurrazpiko toki itzaltsuak betetzen zituzten. [[Kaos (mitologia)|Kaosaren]] semea zen honen kabuz, [[Nix]]en neba, eta, honekin, [[Eter (mitologia)|Eter]] eta [[Hemera]]ren aita, [[Hesiodo]]ren arabera (Teogonia, 124). |
||
Tradizio [[orfismo|orfikoak]], Erebo, [[Kronos]] eta [[Ananke]]ren semea zela dio. Egile latindarrek, Erebo eta Nixi seme-alaba ugari eman zizkioten. [[Moros (mitologia)|Moros]], [[Karonte]], [[Eros]], [[Eleos]], [[Ptono]], [[Geras]] eta [[Kerrak]] zeuden horien artean. |
Tradizio [[orfismo|orfikoak]], Erebo, [[Kronos]] eta [[Ananke]]ren semea zela dio. Egile latindarrek, Erebo eta Nixi seme-alaba ugari eman zizkioten. [[Moros (mitologia)|Moros]], [[Karonte]], [[Eros]], [[Eleos]], [[Ptono]], [[Geras]] eta [[Kerrak]] zeuden horien artean. |
||
Hitza, ziuraski, protoindoeuroparra da, ''*h<sub>1</sub>reg<sup>w</sup>os'', [[antzinako |
Hitza, ziuraski, protoindoeuroparra da, ''*h<sub>1</sub>reg<sup>w</sup>os'', [[antzinako eskandinaviera]]zko rœkkretik [[kognatu]]a, gotikoerazko ''riqis''etik (iluntasuna), sanskritozko ''rajani''tik (gaua), eta, [[tokariera]]zko ''orkäm''etik (iluntasuna). Beste proposamen bat, [[semitera]]zko utzitako hitz bat da, [[hebreera]]zko ''erebh'' hitzarekin eta [[akadiko]]zko ''erebur''ekin (ilunabarra, gaua) (eta hortik ''iluntasuna''). Ilunabarraren etimologia bera iradoki da [[Europa]]rentzat. |
||
Nixek, Ereboren laino ilunak barraieatzen zituen zerutik, mundua gauean murgilduz, Hemerak, sakabanatu egiten zituen bitartean, eguna ekarriz. Nixek, Eterraren argia oztopatzen zuen (gorengo airea, |
Nixek, Ereboren laino ilunak barraieatzen zituen zerutik, mundua gauean murgilduz, Hemerak, sakabanatu egiten zituen bitartean, eguna ekarriz. Nixek, Eterraren argia oztopatzen zuen (gorengo airea, distiratsua eta argitsua), eta Hemerak iluntasuna kanporatzen zuen, Eterrak berriz lurra argitzea ahalbidetuz. (Kontutan izan antzinako kosmogonietan, egunaren iturria Eterra edo atmosfera distiratsua zela uste zela, [[Eguzki]]a beharrean). |
||
Beranduagoko elezahar batzuen arabera, Erebo, [[Hades]]aren zati zen, hildakoen mundua, are, sinonimo bezala ere erabiltzen zen. Bera zen hildakoek, hil berritan igaro behar zuten tokia. Ondoren, Karontek garraiatzen zituen, [[Akeronte]] ibaia zeharkatuz, eta [[Tartaro (mitologia)|Tartaroan]] sartzen ziren, benetako hildakoen mundua. |
Beranduagoko elezahar batzuen arabera, Erebo, [[Hades]]aren zati zen, hildakoen mundua, are, sinonimo bezala ere erabiltzen zen. Bera zen hildakoek, hil berritan igaro behar zuten tokia. Ondoren, Karontek garraiatzen zituen, [[Akeronte]] ibaia zeharkatuz, eta [[Tartaro (mitologia)|Tartaroan]] sartzen ziren, benetako hildakoen mundua. |
||
== Erreferentziak == |
|||
⚫ | |||
{{erreferentzia_zerrenda}} |
|||
⚫ |
10:48, 25 martxoa 2013ko berrikusketa
Greziar mitologian, Erebo[1] (antzinako grezieraz Ἔρεϐος Érebos, iluntasuna, itzalpea, latinez Erebus) |jatorrizko jainko bat zen, iluntasuna eta itzalpearen pertsonifikazioa, munduko zoko eta zulo guztiak betetzen zituena. Skotos (Σκοτος) izean ere jasotzen zuen. Esaten zenez, bere iluntasunezko laino trinkoek, munduaren ertzak inguratzen zituzten eta lurrazpiko toki itzaltsuak betetzen zituzten. Kaosaren semea zen honen kabuz, Nixen neba, eta, honekin, Eter eta Hemeraren aita, Hesiodoren arabera (Teogonia, 124).
Tradizio orfikoak, Erebo, Kronos eta Anankeren semea zela dio. Egile latindarrek, Erebo eta Nixi seme-alaba ugari eman zizkioten. Moros, Karonte, Eros, Eleos, Ptono, Geras eta Kerrak zeuden horien artean.
Hitza, ziuraski, protoindoeuroparra da, *h1regwos, antzinako eskandinavierazko rœkkretik kognatua, gotikoerazko riqisetik (iluntasuna), sanskritozko rajanitik (gaua), eta, tokarierazko orkämetik (iluntasuna). Beste proposamen bat, semiterazko utzitako hitz bat da, hebreerazko erebh hitzarekin eta akadikozko ereburekin (ilunabarra, gaua) (eta hortik iluntasuna). Ilunabarraren etimologia bera iradoki da Europarentzat.
Nixek, Ereboren laino ilunak barraieatzen zituen zerutik, mundua gauean murgilduz, Hemerak, sakabanatu egiten zituen bitartean, eguna ekarriz. Nixek, Eterraren argia oztopatzen zuen (gorengo airea, distiratsua eta argitsua), eta Hemerak iluntasuna kanporatzen zuen, Eterrak berriz lurra argitzea ahalbidetuz. (Kontutan izan antzinako kosmogonietan, egunaren iturria Eterra edo atmosfera distiratsua zela uste zela, Eguzkia beharrean).
Beranduagoko elezahar batzuen arabera, Erebo, Hadesaren zati zen, hildakoen mundua, are, sinonimo bezala ere erabiltzen zen. Bera zen hildakoek, hil berritan igaro behar zuten tokia. Ondoren, Karontek garraiatzen zituen, Akeronte ibaia zeharkatuz, eta Tartaroan sartzen ziren, benetako hildakoen mundua.