Done Jakue eliza (Luzaide)

Done Jakue eliza
	UNESCOren gizateriaren ondarea
	Nafar bidea
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Nafarroa Garaia
Udalerria	Luzaide
Koordenatuak	43°05′32″N 1°18′09″W / 43.09225°N 1.30256°W
Historia eta erabilera
Izenaren jatorria	Done Jakue
Izena	Done Jakue
Gizateriaren ondarea
Erreferentzia	669-150
Eskualdea	Europa eta Ipar Amerika
Izen-ematea	bilkura)
	150
	↑ UNESCOk egindako sailkapenaren arabera ;

Done Jakue eliza edo Done Jakue Apostoluaren eliza Luzaide udalerriko XVIII. mendeko kristiau eliza bat da, bertako estilo tradizionalan. Donejakue Bidearen baitako ondare kontsideratzen da, Nafar Bideak Nafarroan egiten duen etaparen parte.^[1]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Done Jakue Apostoluari eskainitako elizak Erdi Arotik Luzaidetik Done Jakue Bidea igaro zela gogorarazten du. Luzaiden erromesen aterpetxe ugari izan zituen garai hartan, eta horietako batzuk tenplu horren ondoan zeuden. Eliza honek Elizaldea auzoari izena ematen dio, non dagoen, hau da, elizaren ingurua, ibarreko parrokiaren inguruan hazi zen auzoa baita.

Gaur egungo eliza nahiko modernoa da. Antzinako tenplua 1794an erabat suntsitu zen Konbentzioaren Gerran, tropa frantsesek herria erre eta arpilatu zutenean. Urte batzuk geroago, 1799 eta 1802 artean, eliza berri bat eraiki zen, Jose Poudez arkitektoak egina, Orreagako Ospitalea ere eraiki zuena. 1859an klaustroa eta dorrea berritu ziren. Tenplua egoera onean zegoen arren, dirudienez txiki geratu zen eliztarren beharretarako; beraz, eliza erabat eraitsi zen eta Florentzio Antsoleaga arkitekto nafarraren planoen arabera berria eraiki zen.

2014an, Gizateriaren Ondarean inskribatutako banakako ondasunen katalogoaren zati gisa sartu zen, Done Jakue Bideak izenarekin ezagutzen den gunean.

Eraikina[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oinplanoak gurutze latindarra du, eta hiru ataleko habearte zabala; burualdearen aurrekoa zabalagoa da, pentagonala. Atalek zutabe erdizirkularrak markatzen dituzte, kapitel dorikoak dituztenak, hormari atxikiak, eta habeartearen estalkiaren nerbio molduratuetan bermatuta daudenak, gurutze-lan sinpleak dituztenak. Burualdera ematen duen arkua kapitel molduratuko pilareetan bermatuta dago. Burualdeko estalkia horma-atalak dituen ganga da, eta nerbioak zirkuluerdi-formako mentsulen gainean daude. Korua oinaldean dago, nahiko soluzio originalean. XVII. mendeko modari erantsitako ur bedeinkatu ontziak dituzten zutabeetan bermatuta dago.

Kanpoaldean, eraikinak itxura sendo eta homogeneoa du, eta kolore zuriarekin kontrastea egiten dute harlandu gorrixkako egiturazko elementuek. Tenpluko nabea, gurutzaduraren besoak lotzen dituen gorputz itxi batez inguratuta dago. Fatxada hiru gorputzetan antolatuta dago, zerrenda bertikalen bidez hiru kaletan banatuta. Lehenak arkupea osatzen duen erdi-puntuko arku hirukoitza du; bigarrenak, hiru leiho eta hirugarrenak, erlojua. Azken zati horren gainean dorrea altxatzen da, garaiera handirik ez duen gorputz kubiko batez osatua. Kanpaientzako oihal irekiak ditu, errematean arkutxoak eta frontoi triangeluarra, non kanpai-atal hori errematatzen duen kapitela dagoen.

Elizaren barruan estilo neogotikoko hiru erretaula daude, Florentino Izturitzek 1908an sinatuak. Erretaula nagusia presbiterioan dago eta Donejakue mairu-hiltzailea irudikatzen du, alde banatan Ama Birjina eta Bihotz Sakratua dituela. Urregintzari dagokionez, XVII. mendeko prozesio-gurutze eder bat nabarmendu daiteke, zilarrez egina.