Enpresa-sorrera
Enpresa bat sortzea ekoizpen faktore batzuk nortasun juridiko baten pean biltzeko jarduera da, merkatuan ondasun edo zerbitzuak etekin ekonomikoen truke eskaintzeko.
Kontzeptu oso erlazionatua ekintzailetza da. Enpresak sortzeko orrialde honek enpresa bat sortzeko ekintza juridikoa (negozio bat sortzea, negozio bat irekitzea, enpresa bat sortzea, enpresa bat eratzea eta ekimena) eta horretarako dauden laguntzak ditu ardatz. Ekintzailetzak zerikusi handiagoa du sortutako enpresa kudeatzearekin eta aurrera egitea lortzearekin.
Enpresa asko lehenago beste enpresarik ez zuen pertsonak sortzen ditu. Halaber, enpresa bat duen pertsona batek beste bat sor dezake, lehenengoari eutsiz, edo, Merkataritza Erregistroan, lehen enpresa iraungitzea eska dezake, eta enpresa berriarekin bakarrik lan egin. Era berean, enpresek beste enpresa batzuk sor ditzakete, helburu zilegiekin (negozio-lerro berriak irekitzea, jarduerak bereiztea...) edo ez-zilegiekin (betebeharrak saihestea, zergetik ihes egiteko...). Ikus Sasienpresa.
Enpresa bat pertsona juridiko bat da, hasieratik hainbat modalitate har ditzakeena (langile autonomoa, erantzukizun mugatuko sozietatea, sozietate anonimoa, ondasun-erkidegoa...), enpresaburuaren egokitasunaren (enpresa sortzen duen pertsona), negozio-motaren eta aplikatu beharreko araudiaren arabera. Legeria oso aldakorra da alderdi horretan, herrialdearen arabera; enpresaren bizitzan, modalitatea aldatzeko aukera ematen du. Espainiako estatuan, 17 modalitate zeuden 2021eko otsailean[1].
Enpresak sortzea magnitude ekonomiko gisa aipatzen denean, barne-produktu gordinaren (BPG) edo inflazioaren maila berean, lurralde batean aldi batean sortutako enpresen kopurua adierazten da. Kopuru horren igoera, aurreko urteko aldi berarekin alderatuta, hazkunde ekonomikoaren adierazletzat hartzen da[2], eta alderantziz, haren gutxitzearen adierazle edo atzeraldi gisa[3].
Enpresa bat sortzeko etapak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Honako hauek bereiz daitezke:
- Negozio-ideia on bat aurkitzea, enpresaburuaren trebetasunetan, interesetan, gustuetan eta motibazioetan eta merkatuko joera nagusietan oinarrituta. Ideiak ez du zertan berritzailea izan behar enpresa arrakastatsua izan dedin. Arrakasta duten enpresa berri gehienek lehendik zeuden konpainien jarduera kopiatzen dute.
- Negozio ideia proiektuak ebaluatzeko tresna batekin ebaluatzea. Urrats horri esker, proiektuaren potentziala ebalua daiteke, baina baita enpresaburuak hori egiteko duen gaitasuna ere.
- Merkatu ikerketa egitea.
- Aurreikuspen tekniko eta finantzarioarekin batera, negozio-plan bat prestatu, oso erabilgarria finantzazioa aurkitzeko.
- Enpresaren modalitate juridikoa aukeratzea.
- Hasierako finantzaketa biltzea, eta horrek eraketa-kapitalaren bankuan sartzea ekar dezake.
- Behar diren izapideak egitea administrazioan. Horren barruan sar daiteke enpresa Merkataritza Erregistroan inskribatzea, notarioaren aurrean enpresaren eraketa-eskritura aurkeztea ('eraketa-eskriturak' edo 'estatutuak' ere esaten zaio), Ogasunean alta ematea (Espainiako Zerga Agentzia, Argentinako Zerga Zuzendaritza Nagusia, Estatu Batuetako Barne Zergen Zerbitzua, Mexikoko Zergadunen Erregistro Federala edo antzeko erakundetan beste herrialde batzuetan), Gizarte Segurantza, Jabetza Intelektualaren Erregistroan izen komertziala erregistratu, etab[4]. Herrialdearen arabera, izapide gehiago edo gutxiago egin daitezke, edo beste modu batera egin.
Urrats horiek egin ondoren, enpresa sortuta dago, eta ondo kudeatu behar da irauteko eta etekinak emateko. Enpresen Administrazioa unibertsitate-karrera da. Tokiko eta estatuko enpresaburuen elkarteek prestakuntza eta aholkularitza ematen dute arlo horretan.
Negozio-plana[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Negozio plana funtsezko urratsa da enpresa bat sortzeko. Bideragarritasuna zehazteko aukera ematen du, ideiak egituratuz, etorkizuneko funtzionamendua bistaratuz, gastuak, produkzioa eta salmentak ebaluatuz. Proiektuaren potentziala bertan esplizituki agertzen bada, sinesgarritasun tresna izango da finantziazioa eta bazkideak bilatzeko orduan. Enpresak sortzen dituzten profesionalei (enpresak sortzeko prestakuntza- eta aholkularitza-enpresak, merkataritza-ganberak[5], enpresak sortzen laguntzeko elkarteak...) kontsulta egitea gomendatzen da.
Hauek dira negozio-plan baten funtsezko 10 puntuak:
- Hausnartzeko denbora hartzea.
- Proiektua formalizatzea: dokumentu argi eta erakargarri bat sortzea testuarekin, grafikoekin, datuekin eta produktuaren argazkiekin.
- Proiektu koherente eta erraza izatea, ideia batera mugatuta edo, gehienez, 2ra.
- Merkatuko elementuetan sakontzea eta xede-merkatuaren berri izatea.
- Negozio-eredua zehaztasunez identifikatzea: nori saltzen zaio? Nola? Zer sortzen du negozio-bolumenak?
- Proiektua garatzeko denbora kontuan hartzea modu errealistan: inplementazioan gertatzen diren atzerapenek hasieratik planifikatu gabeko kostuak sortzen dituzte.
- Beharrak formalizatzea: laguntzaileak? Langileak? Ibilgailu bat?
- Dena zentzuz bustitzea.
- Proiektuaren eskala eskura dauden baliabideetara egokitzea.
- Lagun onak izatea: enpresaburu elkarteak, merkataritza ganberak, aholkulari fiskal eta juridikoak, etab.
Enpresa bat sortu nahi denean, beharrezkoa da kolaboratzaileak —bazkide nahiz langile izan— ondo aukeratzea. Enpresaburuak eskura dituen pertsonez inguratu behar du (motibatuak, arriskuak partekatzeko prest daudenak, etab.).
Finantziaketa bilatzea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Zenbait modu daude:
- Hurbileko pertsonei (senideei, lagunei, lankideei) dirua eskatzea. Ingelesez, '3 efe'en finantziazioarekin (Family, Friends and Fools) ironizatu ohi da[6].
- diru-laguntzak bilatzea enpresaburuaren berariazko baldintzetarako (adina, egoera, bizileku-hiria, eskualdea, herrialdea, etab.) eskaintzen direnen artean.
- Banku komertzialei, mikrokredituetako entitateei edo enpresa berriei laguntzeko berariazko erakundeei kontsulta egitea.
- Partaidetzazko finantzaketa (crowdfunding ingelesez), proiektuko liderrek konbentzitutako pertsona guztiak Interneteko plataforma baten bidez finantzatzeko. Crowdfunding-a hainbat kategoriatan banatzen da: kontraprestaziorik gabeko dohaintzen finantzaketa (HelloAsso), kontraprestazioarekin (KissKissBankBank, Ulule, Patreon), maileguen finantzaketa (Lendix, SPEAR, Unilend, Lendopolis) eta ekintzen crowdfunding (Wiseed, SparkUp, Anaxago, SmartAngels). Mikromezenasgo mota horiek osatu egiten dira eta pertsonei behar duten finantzaketa aurkitzen laguntzen diete. Merkataritzaren eta hostalaritzaren sektorean, adibidez, Bulb in Town-ek proiektua finantzatzeko aukera ematen du, gauzazko konpentsazio baten edo enpresaren kapitalean parte hartzearen truke[7].
- Aingeru enpresariak: Eskuarki, enpresa garatzeko oso fase goiztiarrean parte hartzen dute.
- Arrisku-kapital funtsak.
Herrialde batzuetan, langile batek lana galtzen duenean eta langabezia-asegurua izateko eskubidea duenean (aldi batez hilero kopuru bat kobratzen du), enpresa bat sortzeko, aldi batean kobratzea (kapitalizatzea) aukera dezake[8].
Enpresa bat sortzeko laguntza bilatzea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Enpresa-sortzaile eta -erosleei eskainitako lehiaketez gain, badira ekintzaile batek bere egoeraren arabera aukera ditzakeen berariazko laguntzak ere:
- jarduera-sektorearen arabera
- ekintzailearen egoeraren arabera (langabea, 30 urtetik beherako gaztea, etab.)
- enpresaren egoeraren arabera
- enpresa dagoen lurraldearen arabera
- lortutako laguntzaren arabera
Enpresak sortzen laguntzeko erakundeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Europar Batasunak (EB), informatzeko betebeharra bete dezaten, enpresa-leihatilak jartzeko eskatu die estatu kideei. Helburu nagusia herrialde bakoitzerako atari bat sortzea da, enpresaburuek izapide administratibo guztiak egin ditzaten.
Euskal Herriko Iparraldeari dagokionez, Frantziako estatuak honako hauek ditu, besteak beste:
- Agence France Entrepreneur.
- Frantziako Merkataritza eta Industria Ganbera: aholkularitza eta laguntza pertsonalizatua eskaintzen duen sarea, 'Entreprendre en France' markoan.
- Frantziako ekimena.
Hegoaldeari dagokionez, Espainiako Komertzio Ganbarak 'Ventanilla unica empresarial' izeneko zerbitzua du ekintzaileei laguntzeko.
Enpresak sortzeko formakuntza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2020an, Frantziako lan-ministroak, Caisse des Dépôts-ekin kidetuta, 'Mon Compte Formation' sortu zuen. 2022ra arte, enpresak sortzeari eta eskuratzeari buruzko 10.000 prestakuntza ikastaro inguru eskaini eta diruz lagundu dituzte Qualiopi ziurtagiria duten 'Mon Compte Formation' (MCF) prestakuntzako erakundeek.
Gero eta gehiago dira goi-mailako hezkuntzako frantziar establezimenduak, negozio-eskola handiak (HEC, ESSEC, ESCP, EM Lyon Business School) edo ingeniariak (École Polytechnique, Institut d'Optique Graduate School, École nationale supérieure des mines d'Alès, Informatika Eskola Nazionala), Industria eta Enpresarena (Télécom SudParis edo Arte eta Lanbide Eskola Nazionala), 2014az geroztik, enpresen sorreraren garapena eskaintzen dutenak. Ikastaro espezifikoak, animazioak, inkubagailu edo business angels ikasle ohi sare bat barne.
Sortutako enpresen biziraupena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Frantzian, Estatistika eta Azterlan Ekonomikoen Institutu Nazionalak (INSEE) sortutako enpresen biziraupenari buruzko azterlan bat egin zuen 2009an. 2006an sortutako enpresen artean, 3tik 2k aktibo jarraitzen zuten 2009an. Bizirik irauteko aukerak, batez ere, sortzaileak proiektua prestatu zuen baldintzen araberakoak dira[9]. INSEEk 2010ean sortutako enpresentzako inkesta berritu zuen[10]. Behaketaren arabera, 10etik 7k aktibo jarraitzen dute sortu eta 3 urtera (% 71); 2006an sortutako enpresen %66k baino ez zuen bizirauten hiru urte geroago). Jasangarritasuna txikiagoa da merkataritzaren sektorean (% 64), eta handiagoa, osasunaren sektorean (% 85). Korporazioak pertsona bakarreko enpresak baino iraunkorragoak dira (% 77 lehenengoetan, % 62 bigarrenetan). Enpresa batentzat, bizirik irauteko aukerak areagotu egiten dira sortzaileak goi-mailako ikasketak osorik baditu edo lanbidean esperientzia badu.
Era berean, lurralde batean aldi batez sortutako enpresen kopurua kontuan hartuta, enpresak sortzea adierazle ekonomiko garrantzitsua da, baina, baita kontrakoa ere, enpresa-hilkortasuna deitua, sortu zirenetik 5 urte igaro baino lehen desagertzen diren enpresen kopurua[11]. Halaber, 2022an, enpresen bizi-itxaropena 63,1 urtekoa zen Danimarkan, eta 9,8 urtekoa Frantzian[11]. Hitz egiteko modu metaforikoa da, enpresak ez baitira hiltzen izaki biologikoen bizitza amaitzen den zentzuan. Enpresa bat desager daiteke arrazoi askorengatik: baja hartu Merkataritza Erregistroan, hartzekodunen lehiaketa (porrota), desegitea, iraungitzea, erregistro-orria ixtea, jarduerarik eza, beste enpresa batek xurgatzea, etab[12].
Ekintzaileen motibazioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Errealizazio profesionalaren beharra eta autonomo gisa lan egiteko gogoa dira ekintzaile izateko faktore nagusiak. Diruaren alderdia enpresaburuak dituen hiru arrazoi nagusietako bat den arren, batez ere norberaren gauzatzea da, berrikuntza eginez edo norberaren kontura jarduera bera eginez. Erronka berrien benetako balazta, porrotaren beldurra, autoenpresaburu-estatutua sortzeak gerarazi du, eta, neurri handi batean, enpresa berriak sortzen lagundu du.
| Motibazio hori nagusitzat hartzen duten ekintzaileen ehunekoa | |
|---|---|
| Independentea izatea eta betetzea | % 61 |
| Erronka berriei aurre egiteko borondatea | % 44 |
| Diru-sarrerak handitzeko ikuspegia | % 26 |
Ikus gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ (Gaztelaniaz) «Las opciones de empresa a las que pueden acceder autónomos y pymes | Economía 3» Economia3 2013-11-28 (Noiz kontsultatua: 2023-10-14).
- ↑ Asensio, Carlos (8 de agosto de 2023). «La creación de empresas repunta un 15% interanual en julio y encadena siete meses de datos positivos». El Economista (Madrid, España). 2023-09-06an begiratua.
- ↑ (Gaztelaniaz) «El primer semestre se cierra con un frenazo en la creación de empresas» La Voz de Galicia 2017-07-09 (Noiz kontsultatua: 2023-10-14).
- ↑ (Gaztelaniaz) «¿Cómo crear una empresa en México? 7 trámites indispensables» escuela-emprendedores.alegra.com 2023-02-27 (Noiz kontsultatua: 2023-10-14).
- ↑ (Gaztelaniaz) Bogotá, Cámara de Comercio de. «Cámara de Comercio de Bogotá» www.ccb.org.co (Noiz kontsultatua: 2023-10-14).
- ↑ (Gaztelaniaz) DELSOL, Software. (2020-06-08). «▷ ¿Qué es el Friend Family and Fools?» www.sdelsol.com (Noiz kontsultatua: 2023-10-14).
- ↑ (Frantsesez) «Crowdfunding : avec Bulb in Town, financez votre commerce près de chez vous» Les Echos Executives (Noiz kontsultatua: 2023-10-14).
- ↑ (Gaztelaniaz) Estatal, Servicio Público de Empleo. «Capitalice su prestación» Servicio Público de Empleo Estatal (Noiz kontsultatua: 2023-10-14).
- ↑ «Résultats de la recherche | Insee» www.insee.fr (Noiz kontsultatua: 2023-10-15).
- ↑ «Entreprises créées en 2010 : − Les créations et créateurs d'entreprises en 2010 : situation initiale, situation en 2013 et en 2015 | Insee» www.insee.fr (Noiz kontsultatua: 2023-10-15).
- ↑ a b Bello Huidobro, Alfonso (18 de julio de 2022). «El 60% de las empresas españolas no alcanza los cinco años de vida». El Economista (Madrid, España). 2023-09-11n begiratua
- ↑ Dirección de Estudios (2022). «ESTADO ACTUAL». MORTALIDAD DE LAS EMPRESAS CREADAS EN LOS ÚLTIMOS 5 AÑOS. España: CESCE. 3. or. 2023-09-11n begiratua.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q3006108