Fosfonato

Fosfonato
Mota	phosphorus compound (en)
Identifikatzaileak
Gmelin	26066

Kimika organikoan fosfonatoak edo azido fosfonikoak organofosforoen familiako konposatu organikoak dira C−PO(OR)₂ taldeak dituztenak non R = alkilo, arilo edo hidrogenoa den. Gatz gisa maneiatzen dira normalean eta solido ez-hegaskorrak izaten dira. Disolbatzaile organikoetan nekez disolbatzen dira, baina errazki uretan eta alkohol ohikoetan. Oxigeno atomoetako bat sufrez ordezkatuta dutenei tiofosfonato deritze^[1].

Bestetik, bi fosfonato geminal dituzten konposatuei bifosfonato esaten zaie.

Konposatu kimiko komertzial adierazgarri batzuk fosfonatoak dira, adibidez, glifosato herbizida edo osteoporosia tratatzeko bifosfonatoak (azido etidronikoa edo azido klodronikoa, kasurako). Halaber, VX nerbio-gasa tiofosfonato bat da.

Naturan[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zelulen fosforo-iturrietako bat dira fosfonatoak beste biak fosfato ez-organikoak eta organofosfatoak dira. Adibidez, landare eta animalia askoren mintzetan dagoen azido 2-aminoetilfosfonikoa 1959an identifikatu zen lehen aldiz. Fosfonatoak nahiko ohikoak dira hainbat organismoetan prokariotoetatik eubakterietara eta onddoetan, moluskuetan eta intsektuetan^[2].

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ (Ingelesez) Wiley-VCH, ed. (2003-03-11). Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. (1. argitaraldia) Wiley doi:10.1002/14356007.a19_545.pub2. ISBN 978-3-527-30385-4. (Noiz kontsultatua: 2024-02-10).
↑ academic.oup.com (Noiz kontsultatua: 2024-02-10).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q422733
Multimedia: Phosphonates / Q422733

[1] (Ingelesez) Wiley-VCH, ed. (2003-03-11). Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. (1. argitaraldia) Wiley doi:10.1002/14356007.a19_545.pub2. ISBN 978-3-527-30385-4. (Noiz kontsultatua: 2024-02-10).

[2] academic.oup.com (Noiz kontsultatua: 2024-02-10).

[1]

[2]