Frantziako Bosgarren Errepublikako Konstituzioaren 49. artikulua

Frantziako Konstituzioaren 49. artikulua, Frantziako 1958ko konstituzioko artikulua da. Gobernuaren (botere betearazlearen) erantzukizun politikoa ezartzen du legebiltzarraren aurrean (botere legegilea). V. tituluaren parte da: "Parlamentuaren eta Gobernuaren arteko harremanei buruzkoa" (34. artikulutik 51.era). Frantziako Bosgarren Errepublikan botere betearazleak botere legegilearekiko duen erantzukizun politikoa egituratzen du. Frantziako Konstituzioaren atal honek azaltzen du nola saiatzen den legegintza-sistema botere betearazlearen egonkortasunari eusten, botereari alternatibak emanez parlamentutik kanpo. Artikulu hau 1958ko Konstituzioan sartu zen, Laugarren Errepublikako hutsegiteei aurre egiteko, non gobernu bat bestearen segidan zetorren etengabe, Gobernuak legeak onartzeko gaitasuna eman baitzion Legebiltzarraren onespenik gabe, 49. artikuluko 3. azpiatalaren bidez egin daitekeena.

Artikuluak lau paragrafo ditu, eta Laugarren Errepublikan izandako krisiei aurrea hartzeko sortu zen.^{[oh 1]} Xedapen ezagunenak, 3. azpiatalak (49.3 artikulua), aukera ematen dio gobernuari botorik gabeko lege-proiektu bat onartzeko, baldin eta parlamentuak zentsura mozio bat aurkezten ez badu gobernuari "erantzukizun-konpromisoa" eskatzeko. Aurreikusten du:

administrazioak programa edo politika-adierazpen jakin baterako duen erantzukizun-konpromisoa (engagement de responsabilité), botere betearazleak hasita. Neurri hori ez da nahastu behar Frantziako Bosgarren Errepublikan jada existitzen ez den "konfiantza mozioarekin".
Zentsura-mozio bat (motion de censure), Batzar Nazionalak hasitakoa.
Administrazioak aukera du lege-testu bat bozketarik egin gabe onartzera behartzeko, engagement de responsabilité baten bidez, Batzar Nazionala zentsura-mozio batekin baliogabetzeko prest ez badago behintzat.
Senatuak legea onar dezan eskatzeko administrazio-aukera bat, nahiz eta onarpen hori ukatzeak ez duen eraginik botere judizialean.
49. artikulua.- 2. azpiatalak zentsura-mozio espontaneoa (censure spontanée) aipatzen du, 49.3 azpiatalaren kontra, botere betearazleak nolabait "eragindako" zentsura-mozioa proposatzen duena. Mozio horrek gehiengo osoa behar du onartu ahal izateko, eta, beraz, xedapen horrek aldatu egiten du probaren zama, eta Batzar Nazionalak administrazioaren arbuioa erakutsi behar du. Batzar Nazionalak aukera du gehiengo hori lortzeko, gobernua sostengatu edo ez egiten duten beste kide batzuk konbentzituz. 49. artikuluaren azpiatal hau behin bakarrik erabili da, 1962an, Georges Pompidouren aurka; dimititu behar izan zuen, baina boterera itzuli zen, ondoren egin ziren hauteskundeetan babes gehiago lortuta.

50., 50.1 eta 51. artikuluak zuzenean 49. artikuluari buruzkoak dira; izan ere, 50. artikuluak 49.2 artikulua osatzen du, 51. artikuluak 49.3 artikuluaren aplikazioari buruzko xehetasun teknikoak ematen ditu, eta 50.1 artikuluak, berriz, exekutiboari aitorpen bat egiteko aukera ematen dio, gero eztabaida eginez.

Testua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

«

Lehen ministroak, Ministroen Kontseiluak eztabaidatu ondoren, konpromisoa hartzen du Gobernuak Batzar Nazionalaren aurrean duen erantzukizuna bere programari buruz edo, hala badagokio, politika orokorreko adierazpen bati buruz.

Nazio Biltzarrak zalantzan jar lezake Gobernuaren erantzukizuna, zentsura-mozio bat bozkatuz. Mozio hori onartzeko, gutxienez Nazio Biltzarreko kideen hamarren batek sinatu behar du. Bozketa aurkeztu eta berrogeita zortzi ordura baino ezin da egin. Zentsura-mozioaren aldeko botoak baino ez dira zenbatzen, eta Biltzarreko kideen gehiengoz baino ezin da onartu. Hurrengo paragrafoan aurreikusitako kasuan izan ezik, diputatu batek ezin ditu hiru zentsura-mozio baino gehiago sinatu ohiko bilkura berean eta bat baino gehiago bilkura berezi berean.

Lehen ministroak, Ministroen Kontseiluak eztabaidatu ondoren, Gobernuak Nazio Biltzarraren aurrean duen erantzukizuna konprometitu ahal izango du finantzei edo Gizarte Segurantzaren finantzaketari buruzko lege-proiektu baten bozketan. Kasu horretan, lege-proiektu hau onartutzat joko da, salbu eta zentsura-mozio bat onartzen bada, hurrengo hogeita lau orduetan aurkeztua, aurreko paragrafoan aurreikusitako baldintzetan. Lehen ministroak, gainera, prozedura horretara jo ahal izango du beste proiektu baterako edo bilkura-aldiko lege-proposamen baterako.

Lehen ministroak politika orokorreko adierazpen bat onartzeko eskatu ahal izango dio Senatuari.

»

—Frantziako Konstituzioa^[1]

49.3 artikuluaren erabilpenaren laburpena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehen ministroa	Agintaldia	Errekurtso kopurua	Testu kopurua	Zentsura-mozio kopurua	Lotutako gaiak
Michel Debré	1959-1962	4	2	4
Georges Pompidou	1962-1968	6	2	4
Maurice Couve de Murville	1968-1969	0	0	0
Jacques Chaban-Delmas	1969-1972	0	0	0
Pierre Messmer	1972-1974	0	0	0
Jacques Chirac	1974-1976	0	0	0
Raymond Barre	1976-1981	8	5	13
Pierre Mauroy	1981-1984	7	5	6	1982ko otsailaren 11ko nazionalizazio legea, Prezio eta irabazien gaineko 1982ko legea, Savary lege proiektua
Laurent Fabius	1984-1986	4	2	1	84-937 Legea, 1984ko urriaren 23koa, prentsa-enpresen kontzentrazioa mugatzera eta finantza-gardentasuna eta aniztasuna bermatzera bideratua, "Robert Hersanten aurkako legea" izenez ezagutzen dena.
Jacques Chirac	1986-1988	8	7	7	Komunikazio askatasunei buruzko legea, 1988ko Frantziako hauteskunde legegileetan gehiengoaren hauteskunde-sistema berrezartzeko legea.
Michel Rocard	1988-1991	28	13	5	Frantziako Ikusentzunezkoen Kontseilu Gorena sortzea, finantza, lege militar, ospitaleen-erreforma eta Renault enpresaren estatutuak aldatzeko legeak^[2].
Édith Cresson	1991-1992	8	4	2
Pierre Bérégovoy	1992-1993	3	3	1
Édouard Balladur	1993-1995	1	1	1	Pribatizazioa Franzian ezartzeko legea.
Alain Juppé	1995-1997	2	2	2	1995eko Juppé plana edo segurtasun soziala eraldatzeko lege proiektua^[3].
Lionel Jospin	1997-2002	0	0	0
Jean-Pierre Raffarin	2002-2005	2	2	2	Kontseilari erregionalen eta Europako parlamentuko ordezkariei buruzko legea zein alderdi politikei laguntza legea (2003ko otsailaren 15a) eta Deszentralizazioaren II. Akta (2004ko otsailaren 27).
Dominique de Villepin	2005-2007	1	1	0	Aukera berdintasunerako Frantziako legea, Frantziako lehen enplegu legea barne, 2006ko otsailaren 9.
François Fillon	2007-2012	0	0	0
Jean-Marc Ayrault	2012-2014	0	0	0
Manuel Valls	2014-2016	6	2	3	Aukera ekonomikoen hazkuntza, jarduera eta berdintasunerako legea ("Macron legea") (2015eko otsailaren 19, ekainaren 18 eta uztailaren 9) eta El Khomri legea (2016ko maiatzaren 12, uztailaren 6 eta uztailaren 21)
Bernard Cazeneuve	2016-2017	0	0	0
Édouard Philippe	2017-2020	1	1	2	2020ko Frantziako erretreten erreforma proiektua.
Jean Castex	2020-2022	0	0	0
Élisabeth Borne	2022-	11	3	12	2023ko Frantziako aurrekontuak, Frantziako Segurtasun Sozialaren finantziazio legea eta 2023ko Frantziako erretreten erreforma proiektua. Projet de loi de finances pour 2023 et loi de financement de la sécurité sociale pour 2023 (le nombre de 10 est atteint à cause des différentes parties et des différentes lectures) Projet de réforme des retraites en France en 2023^[4]
Guztira		100	55	65

Oharrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Hamabi urtetan (1946-1958) Frantziak 22 gobernu izan zituen, batezbesteko sei hilabeteko iraupenarekin, eta 375 egunez egon zen krisi ministerialean sartuta.