Gartxot

Gartxot
Bizitza
Jaiotza	Itzaltzu, XI. mendea
Herrialdea	Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Lehen hizkuntza	euskara
Heriotza	Itzaltzu, 1110
Jarduerak
Jarduerak	poeta eta Koblakaria

Gartxot, (Itzaltzu, Zaraitzu, XI. mendea - Itzaltzu, 1110) Nafarroako Erdi Aroko euskal poeta edo bardoa izan zen. Gartxoten bizitza eta heriotza ahozko tradizioaren bidez transmititu zen.

Biografia laburra

XII. mende hasieran, Orreagako fraideek jakin zuten Gartxoten seme Mikelot ahots eder-ederrekoa zela, eta beren abade-etxean nahi izan zuten, haren ahots ederraz eta kantaz gozatzeko. Gartxotek, ordea, ez zuen onartu bere semea galtzea, eta abade-etxetik Itzaltzuko mendietara ihesi eraman zuen. Zaraitzuko jaunak aginduta, soldaduek preso hartu zituzten aita-semeak. Haurra fraideen eskuetan erortzea jasan ezinik, Gartxotek semea hil zuen, eta ondorioz, sutara kondenatua izan zen. Kondena haren ordainean, bost urteko itxi zuten Gartxot, Abodi mendiko Elkorreta bortuan eraiki zuten dorre batean. Usoek mokoaz gari aleak eramaten zizkioten gosez hil ez zedin. 1110eko apirilean hil zen.

Gaur egungo aipamenak

• 1917an, Arturo Kanpionek, XIX. mendean sortutako nafar idazleak, ezagutarazi zuen Gartxot bere El bardo de Itzaltzu lanaz.

• 1981ean, Benito Lertxundik, Altabizkar/Itzaltzuko bardoari diskoan, "Itzaltzuko bardoa" abestia eskaini zion.

• 2003an, Asisko Urmenetak Gartxot komiki liburua argitaratu zuen, Jokin Larrearekin eta Marc Armspachekin batera.

• 2011ko azaroan, Gartxot, konkista aitzineko konkista helduentzako marrazki bizidunetako filma estreinatu zen, Asisko Urmenetak eta Juanjo Elordik zuzendurik.

Kanpo loturak

•  Ibilbidea: Gartxoten bidea mendi ibilia, Nafarroako Pirinioetan.
• Itzaltzuko Bardoa elezaharra, Zaraitzuko ibarreko webgunean.
• Benito Lertxundiren Itzaltzuko Bardoa abestia, YouTube webgunean entzungai.
• Benito Lertxundiren Itzaltzuko Bardoa abestiaren hitzak.
• Gartxot filmaren webgunea.

• Datuak: Q12258234