Edukira joan

Gertrud Bodenwieser

Wikipedia, Entziklopedia askea
Gertrud Bodenwieser

Bizitza
JaiotzaViena, 1890eko otsailaren 3a
Herrialdea Austria
BizilekuaKolonbia
Talde etnikoaJuduak
HeriotzaSydney, 1959ko azaroaren 10a (69 urte)
Familia
Ezkontidea(k)Friedrich Rosenthal (en) Itzuli
Irakaslea(k)Carl Godlewski (en) Itzuli
Ikaslea(k)
Jarduerak
Jarduerakkoreografoa eta dantzaria
InfluentziakIsadora Duncan eta Ruth St. Denis (en) Itzuli
Genero artistikoaexpressionist dance (en) Itzuli
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkakBigarren Mundu Gerra

Gertrud Bodenwieser (1890eko otsailaren 3a – 1959ko azaroaren 10a), "Gertrude" bezala ere ezaguna, dantzaria, koreografoa, dantza maisua eta dantza espresiboaren aitzindaria izan zen.

Bizitza goiztiarra

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Emmy Towsey (Taussig) eta Evelyn Ippen, 1939an Australiako Sidneyko Ehun Urteko Parkeko Bodenwieser baleta.[1]
Blue Danube Waltz-en Ballet Bodenwieser-en performance-a, Moira Claux, Elaine Vallance, Nina Bascolo eta Biruta Apens-ekin, 1953an

Theodore eta Maria Bondir-en alaba, bikote judu aberats bat, Gertrud Bodenwieser ezizenarekin dantzatu zuen, eta izen horren azpian Vienan ospatu egin zen, sentsazio bat bezala. Bodenwieser-en estiloa ballet klasikoan oinarritzen zen. Carl Godlewskik irakatsi zuen jatorrian, 1905etik 1910era. Dantzatzeko estilo berria zuen, eta ikusleek, kritikariek eta ikasle gazteek gogo handiz hartu zuten.Isadora Duncan eta Ruth St. Denis lanetan inspiratu zen. Arrakasta handienetako bat "Demon Machine" (Deabruaren makina) dantza ikuskizuna izan zen, non dantzari talde bat makinak bihurtu ziren.[2]

Ibilbidea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bodenwieser dantza irakasle izendatu zuten Musika eta Arte Eszenikoen Unibertsitatean, Vienan. Kontzertu-aretoko sotoan, bere dantza-estudioa zuzendu zuen. Bere ikasleak tour-etan Europa osoa zeharkatzera irten ziren, Tanzgruppe Bodenwieser ("Bodenwieser dantza taldea") bezala. Besteak beste, haien ibilbide propioak jarraitzera joan zirenen artean, Vilma Degischer, Trudl Dubsky, Shona Dunlop MacTavish, Gisa Geert, Hilde Holger, Susanne Hock, Gertrud Kraus, Maria Palmer, Peggy van Praagh eta Cilli Wang.[3]

Bodenwieser eta bere dantzari asko juduak ziren, eta 1938an, naziek Austria inbaditu zutenean, balletak Europa utzi behar izan zuen.[4] Bodenwieser-ek ikasle eskukada batekin egin zuen ihes Kolonbiara, eta han gonbidatu ikuskizun bat eman zuen, Bogotaren 400 urteko ospakizunaren parte gisa. Are gehiago, ikusle gogotsuekin bete ahal izan zuen zezen-plaza bat. 1944ko bere dantzak, "The Masks of Lucifer"(Luziferren maskarak) izenekoak, intriga, izua eta gorrotoa erakusten zituen totalitarismo politikoaren pertsonifikazio gisa, eta garai ominoso baten haragitze gisa egin zen ospetsu.

Emigrazioaren ondorioz, Bodenwieser Australiara joan zen bizitzera. Sidney-n, dantza irakatsi zuen eta Bodenwieser balleta sortu zuen (1939–1959), "Australian eragin handia izan zuen" lehen benetako eragin handiko dantza konpainia modernoa" bezala deskribatua izan zena.[5] Bodenwieserren irakaskuntzak Australiako dantzari, koreografo eta artista garrantzitsuenetako batzuk ekoitzi zituen, besteak beste, Anita Ardell, Keith Bain, Margaret Chapple, Coralie Hinkley, Ena Noël, Ann Butt, Hanny Exiner, Phillipa Cullen eta Eileen Kramer.[5][6] Vienako egunetako ikasle batek, Dunlop MacTavishek, konpainiarekin dantzan jarraitu zuen, eta balleta ere irakatsi zuen Sydney-ko eskolatan, Abottsleigheko Nesken Eskola barne.[7] Konpainiak Australia hirikoa eta landa-eremukoa zeharkatu zituen, eta Frantzian, Zeelanda Berrian (1950), Hegoafrikan (1950) eta Indian (1952) ere ibili zen, sortzailearen heriotzarekin itxi baino lehen.[5][8]

Artxiboa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Emmy Towsey-k eta Marie Cuckson-ek berreskuratu eta katalogatutako materialen "Bodenwieser Archives"-ak jaso zituzten, Australiako Liburutegi Nazionalari emateko asmoz.[9]

Bizitza pertsonala

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bodenwieser 1920an ezkondu zen Friedrich Rosenthal -ekin Vienako zuzendari eta antzerkigilearekin; 1942an hil zen, Auschwitzeko kontzentrazio esparruan. Bera 1959ko azaroaren 10ean hil zen bat-batean.

Literatura

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Cuckson, Marie: Gertrud Bodenwieser. Her Contribution to the Art of the Dance (Dantzaren arteari egindako ekarpena.) Vaucluse, NSW 1960.
  • Dunlop MacTavish, Shona:An Ecstasy of Purpose. The Life and Art of Gertrud Bodenwieser (Asmoaren estasia. Gertrud Bodenwieserren bizitza eta artea). Dunedin, N.Z. 1987.
  • Grayburn, Patricia (arg. ): Gertrud Bodenwieser, 1890–1959. A celebratory monograph on the 100th anniversary of her birth, with a catalogue of the exhibition shown at the University of Surrey (...) and the Royal Festival Hall (Bere jaiotzaren 100. urteurreneko oroitzapenezko monografia, Surreyko Unibertsitatean (...) eta Royal Festival Hallen) (...) ikusgai dagoen erakusketaren katalogoarekin. Surrey, 1990.
  • Dunlop MacTavish, Shona: Gertrud Bodenwieser. Tänzerin, Koreographin, Pädagogin. Wien – Sydney. (Gekürzte Ausgabe, aus dem Englischen übersetzt von Gabriele Haefs, hrsg.v. Denny Hirschbach). (Gertud Bodenwieser. Dantzaria, koreografa, pedagoga. Viena - Sydney. Zeichen und Spuren, Bremen 1992. ISBN 3-924588-21-X .
  • Vernon-Warren, Vernon-Warren, Bettina and Charles Warren (ed.): Gertrud Bodenwieser and Vienna's Contribution to Ausdruckstanz. (Bettina eta Charles Warren (arg. ): Gertrud Bodenwieser eta Vienaren ekarpena Ausdruckstanz-i.) Harwood Academic Publishers, Amsterdam u.a. 1999.  ISBN 90-5755-035-0.
  • Andrea: Free Dance in Interwar Vienna. In: Interwar Vienna. Culture between Tradition and Modernity. (Danza Libre en Interwar Vienna. In: Interwar Vienna. Tradizioaren eta modernitatearen arteko kultura.) Eds. Deborah Holmes eta Lisa Silverman. New York, Camden House, 2009, 117–142 or.  ISBN (2)1-57113-420-2

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ (Ingelesez) «Bodenwieser Ballet. (1939-1959) - People and organisations» Trove.
  2. ↑ Dance in Exile: Central European Expressionist Dance. www.impulstanz.com 2000.
  3. ↑ Vernon-Warren, B. and Warren, C. (Eds) (1999) Gertrud Bodenwieser and Vienna's Contribution to Ausdruckstanz. Routledge. ISBN 90-5755-035-0, pg. 22
  4. ↑ Marshall, Jonathon W.. (December 2012). «Ausdruckstanz, faith, and the anthropological impulse in Europe and the Asia-Pacific: a critical analysis of the career of Shona Dunlop MacTavish» Brolga: An Australian Journal About Dance (37).
  5. ↑ a b c (Ingelesez) «Bodenwieser Ballet. (1939-1959) - People and organisations» Trove.
  6. ↑ (Ingelesez) «BBC Radio 4 - Seriously..., The Art of Now: Breath is Life - Eileen Kramer» BBC.
  7. ↑ «Chapple, Margaret (1923–1996)» Trove.
  8. ↑ Edwards, Jono. (19 June 2019). «Dunedin's doyenne of dance dies» Otago Daily Times.
  9. ↑ Cuckson, Marie and Emmy Towsey (1998) Gertrud Bodenwieser Archives. NSW, Australia: Personal Letter.

Bibliografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Biography[usurped] at www.australiadancing.org (2008ko azaroaren 8an atzitua)
  • Siglinde Kaiser-Bolbecher: Österreichische Emigration in Kolumbien (emigrazio austriakoa kolombian)at www.literaturepochen.at (2008ko azaroaren 9an atzitua, alemanez)
  • Cuckson,Marie Reitterer, H. (1993) "Bodenwieser, Gertrud (1890-1959) Austrailian Dictionary of Biography" (Austrailiar Biografia Hiztegia) Vol.13 Canberra: National Centre of Biography, Austrailian National University.
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Gertrud_Bodenwieser&oldid=9943971"(e)tik eskuratuta