Horla
| Horla | |
|---|---|
 | |
| Jatorria | |
| Egilea(k) | Guy de Maupassant |
| Argitaratze-data | 1886 |
| Izenburua | Le Horla |
| Jatorrizko herrialdea | Frantzia |
| Ezaugarriak | |
| Genero artistikoa | fikzio espekulatiboa |
| Hizkuntza | frantsesa |
| Egile-eskubideak | jabetza publiko eta jabetza publiko |
| Deskribapena | |
| Honen parte da | Le Horla (en)  |
Le Horla narrazioa Guy de Maupassant frantziar idazleak 1882ko urriaren 23an plazaratu zuen beldurrezko ipuin ezaguna da. Euskarazko bertsioa Horla gisa izenburuarekin agertu zen 1999an, Pedro Diez de Ultzurrunren eskutik. Kontakizunaren hiru bertsio daude, azkena gaur egun gehien kontsultatzen dena da, aurrekoak baino luzeagoa eta 1887an izen bereko kontakizunen antologian argitaratua.
Argumentua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Eguneroko moduan idatzitako kontakizunak pertsonaia nagusiaren sintomak eta beldurrak azaltzen ditu, pertsonaia hori inguratzen eta kontrolatzen duen Horla izeneko izaki ikusezin baten presentzia sentitzen hasten denean. Gauero, lo dagoen bitartean, presentzia horrek inbaditu eta bere bizitza edaten du. Istorioa pertsonaia nagusiaren landetxean garatzen da, Rouenetik hurbil, Sena ibaiaren ertzean, non denbora pasatzen duen lorategian atseden hartzen, itsasontzi erraldoiak nabigatzen ikusten, eta baita ere Parisen, nora bidaiatzen duen atsekabeetatik pixka bat libratzeko eta bere familia bisitatzeko.
Gertakari ulertezinak direla eta, narratzailea bere zentzutasuna zalantzan jartzen hasten da. Denborak aurrera egiten du harik eta, egun batean, egunkarian Sao Pauloko (Brasil) biztanleei buruzko albiste bat aurkitzen duen arte, beren etxeetatik ihes egin baitute, beren borondatearen kontra kontrolatzen dituzten izaki ikusezinek inbaditu dituztela diotelako. Horrela lotzen du etxean bizi dena ziurrenik belaontzi brasildar batean iritsi zela eta arriskua benetakoa dela ulertzen duela.
Gure pertsonaia pixkanaka-pixkanaka eromenean hondoratzen da, izakia desagerrarazteko modu bat asmatu nahian, eta gero eta neurri zorrotzagoak hartzen ditu hori lortzeko; are gehiago, erabakitzen du ezin duela bizitzen jarraitu Horla gertu dagoen bitartean. Noizbehinka, larritasunak eta izuak gidaturik, Horla akabatzea erabaki zuen, barruan zituen zerbitzariekin etxeari su emanez. Hala ere, ez dago ziur izakia bizirik atera ote den, eta azkenean protagonistak bere buruaz beste egitea erabakitzen du.
Pertsonaiak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Narratzailea: klase altuko gazte bat, bere denbora landetxearen eta Parisen artean ematen duena. Ezkongabea da eta bakarrik bizi da bere morroiekin. Ez du inoiz lagunik izan. Kontakizunak zabalik uzten du Horla benetakoa den edo haluzinazio bat, edo bizia kentzen duen.
- Horla: Horla begi hutsez ikusezina den izaki bat da, baina bere gorputza ez da guztiz existitzen, objektuak mugitu ditzakeelako (liburu edo arrosa baten orrialdeak, esaterako), ura edo esnea edan dezakeelako, eta narratzailearen isla ispiluan lainotu dezakeelako. Trinkotasun materiala du, baina inork ezin du bere forma zehaztu. Hitz egiteko gai dela ere ematen du, narratzaileak esaten baitu izakiak bere izena esan diola.
Bibliografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Guy de Maupassant: Horla. Itzultzailea: Pedro Diez de Ultzurrun. Informart, 1999. ISBN: 978-84-87484-32-2.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Euskarazko bertsioa.
- (Frantsesez):Frantsesezko edizioa.
