Idoiako Andre Mariaren baseliza

Idoiako Andre Mariaren baseliza
	Irudi gehiago
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Nafarroa Garaia
Udalerria	Izaba
Koordenatuak	42°51′51″N 0°55′41″W / 42.8642°N 0.9281°W

Idoiko Andre Mariaren baseliza Erronkaribarko Izaba udalerrian dagoen Erdi Aroko kristau baseliza bat da.

Eraikina[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Idoiako Andre Mariaren baselizak, herritik urrun, XVI. mendean handitutako Erdi Aroko zati bat gordetzen du bere lantegian, eta XVII. mende amaierako erretaula barroko bat du buru. Juan Baines Zaragozan bizi den eskultorearen lana da, eta XIII. mendeko Ama Birjinaren irudi gotikoak hartzen du haren erdigunea.

Baselizaren ondoan etnografia museo txiki baina interesgarria dago. 1974tik urtero eta uztailaren lehenengo igandean Idoia izeneko neska eta emakumeak elkar topatzeko ohitura dago leku honetan bertan.

Erretaula[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Santutegiaren buruan, XVI. mendeko harrizko habearte soilaren hondoan eta tradizioak Igariko monasteriotik ekarritako burdin hesi baten atzean, erretaula salomoniko eder bat dago, zeinaren horma-hobi nagusian Idoiako Andre Mariaren irudi gotikoa gurtzen baita.

Fernando Uhaldek argitaratutako datuen arabera, horretarako baliabideak eman zituen pertsona Vicente Ros izan zen, Izabakoa, Sevillan bizi zena eta bere jaioterrian ongietorri lanak egin zituena. Idoiako baseliza konpontzeko eta Done Frantses Xabierrekoari eskainitako kapera eraikitzeko gastuak ordaindu zituen. Indietako Artxibategiko Veracruzerantz nabigatu zuten ontzi solteen erregistroan, 1695ean, Jesus Nazaretekoa, Populoko Andre Maria eta San Iosepe, azoguak eta gure pertsonaia, Vicente Ros, itsasontziko maisu gisa inskribatu ziren. Erronkaribarren, indiano baten funtsekin eginiko erretaula baten aurrean gaude.

Erretaula, Gardeko elizako erretaula nagusiaren (1699-1701) eta erretaula hauren egile Juan Bainesen lanekin eta Tuterako tailerrekin lotu da. Azken hipotesi hori 1694ko uztailaren 17an sinatutako kontratu-eskrituraren aurkikuntzarekin egiaztatu ahal izan dugu. Bere datuak ondoriozkoak dira, Karizen bizi zen eta jatorriz Izabakoa zen Vicente Rosen izenean egin zela adierazi baitzuen, eta haren izenean aritu zirela Izabako elizgizon batzuk eta Vicenteren aita. Maisua Francisco San Juan y Velasco izan zen, Tuterako tailerrekoa eta José de San Juanen aita, Karkarreko eta Miranda Argako erretaulen egilea. Aipatutako maisuak egin berri zuen Iruñeko jesuiten erretaula nagusia izan zen eredu seinalatua, kontserbatu gabeko obra. Egurra komitenteak egingo luke, egilea Izaban biziko litzateke lanak irauten duen bitartean, eta hitzartutako prezioa 618 dukat izango litzateke.

Piezak elizaren burualde osoa estaltzen du, eta bankua du, kanpoko bi garbi-garbi eta barruko bi mentsula dituena; gorputza hiru kaletan banatuta dago, eta salomondarrez artikulatuta dago, landare-motibo dinamikoekin eta haurren burutxoekin jantzita, eta atikoa, berriz, estimuluekin. Bere egitura guztiak hostaila fin eta aberatsez janzten dituen dekorazioak du protagonismoa, haurren buruak, aingeruak eta arrainak eta gizakiak nahasten dituzten izakien antzeko batzuk dituena, Nafarroako beste erretaula batzuetan agertzen diren sirena gisa, hala nola, Carcarreko erretaula aipatuan. Erretaularen ikonografia Done Jokinen eta Done Bikendiren eskulturek eta teilatupean Done Kipirenen identifikatu den beste santu batek osatzen dute, nahiz eta kontratuak Done Gergori Ostiakoa aipatzen duen.

Organoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

XX. mendeko hasieran oraindik bazuen organo on bat, axolagabekeria orokorraren aurrean hondatuz joan zena. Bere gorpuzkiak inguruan sakabanatuta ikus zitezkeen. Idoiaren Kofradiako kontu-liburuan, 1751n, honako hau irakur daiteke: "anaia guztiek agindu zuten Salbea abestera joaten den Onuradun bakoitzari tarxa bat eta organo-jotzaileari beste tarja bat ordaintzeko". Nafarroako tarxa aipatu behar da, atzealdean armarria duen txanpon moduko bat. Organistari egindako ordainketa horiek errepikatu egiten dira, garai bakoitzean indarrean zegoen diruarekin, 1818ra arte.