Juana Azurduy
| Juana Azurduy | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Juana Azurduy |
| Jaiotza | Sucre, 1780ko urtarrila |
| Herrialdea |  Bolivia |
| Heriotza | Sucre, 1862ko maiatzaren 25a (82 urte) |
| Familia | |
| Ezkontidea(k) | Manuel Ascencio Padilla (en)  |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | kitxua |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | militarra |
| Gradua | jeneral mariskal |
 | |
Juana Azurduy (Toroca, Potosíko Intendentzia, Río de la Platako Erregeorderria, egungo Bolivia, 1780ko uztailaren 12a - Sucre, Bolivia, 1862ko maiatzaren 25a) Peru Garaiko abertzalea izan zen, Ameriketako Espainiar lurraldeen independentzia gerretan nabarmendu zena. Río de la Platako Erregeorderria Espainiar Inperioaren mendetasunetik askatzeko borrokatu zen, eta bere gain hartu zuen La Lagunako Errepubliketa izeneko gerrillaren buruzagitza. Haren oroimena ohoratua da Argentinan eta Bolivian.[1][2]
Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Juana Azurduy Torocan jaio zen, Chuquisacatik gertu, 1780ko uztailaren 12an, estuasunik gabeko familia batean. Aita, Matías Azurduy, euskal jatorrikoa, zenbait etxalderen jabea zen; ama, Eulalia Bermúdez, Chuquisacako mestizoa. Anaia bat izan zuen, bera jaio baino bi urte lehenago hil zena, eta ahizpa bat, Rosalía. Zazpi urterekin umezurtz gelditu zenez gero, osaba-izebekin eta Santa Teresa komentuan hazi zen.[3]
1805ean, Manuel Ascencio Padillarekin ezkondu zen. Manuel estantziero baten semea zen, Juanaren auzokoa eta haren familiaren laguna. Bost seme-alaba izan zituzten.[3]
Bere ibilbide militarrean zehar, hainbat pertsonarekin izan zituen harremanak, Juan Huallparrimachi kasu, zeinarekin hainbat urteko ibilbidea partekatu baitzuen eta, alargundu ondoren, Martín Miguel de Güemesekin batera jarraitu zuen borrokan.
Azken horren heriotzak haren ibilbidearen amaiera ekarri zuen eta arazo ekonomiko handiak sortu zizkion bere azken egunetan. Gazte ezgaitu batekin hil zen, familia urrun baten semea, etxebizitza prekario batean. Ia mende bat igaro behar izan zuen haren ibilbidea aitortua izateko.
Hil ondorengo hainbat omenaldi jaso zituen: 2009 eta 2015 artean Boliviako Armadako mariskal eta Argentinako Armadako jeneral izendatu zuten, Latinoamerikako herrialde horietako militar mailarik altuenetako bat, gainera, bi herrialdeetan haren aurpegia txanpon papera inprimatu zuten bezala zuela. Boliviako probintzia batek bere izena darama, baita herrialde horretako eta Argentinako hainbat erakundek ere. Jenny Cárdenas eta Mercedes Sosa bezalako artistek interpretatutako abestiak ere konposatu ziren, baita bere pertsonan inspiratutako filmak ere.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Maldonado Arruti, Leticia. Juana Azurduy. eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2024-3-14).
- ↑ Juana Azurduy. dbe.rah.es (Noiz kontsultatua: 2024-3-13).
- ↑ a b ¿Quién fue Juana Azurduy y por qué es una heroína popular?. cultura.gob.ar (Noiz kontsultatua: 2024-3-13).
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q761348
Multimedia: Juana Azurduy / Q761348