Juana Azurduy
| Juana Azurduy | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Juana Azurduy |
| Jaiotza | Sucre, 1780ko urtarrila |
| Herrialdea |  Bolivia |
| Heriotza | Sucre, 1862ko Maiatzaren 25a (82 urte) |
| Familia | |
| Ezkontidea(k) | Manuel Ascencio Padilla (en)  |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | kitxua |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | militarra |
| Gradua | jeneral mariskal |
 | |
Juana Azurduy (Toroca, Potosíko Intendentzia, Río de la Platako Erregeorderria, egungo Bolivia, 1780ko uztailaren 12a - Sucre, Bolivia, 1862ko maiatzaren 25a) Peru Garaiko abertzale bat izan zen, espainiar monarkiaren aurkako independentzia gerra hispanoamerikarretan Rio de la Platako erregeordetzaren emantzipazioaren alde borrokatu zuena, eta gerora La Lagunako Republiqueta izenekoa osatu zuten gerren komandantzia bere gain hartu zuen, eta, beraz, bere oroimena ohoratua da Argentinan eta Bolivian.
Peru Garaiko egoera ekonomiko oneko familia batean jaio zen, aita euskal jatorrikoa eta eskualdeko zenbait finkaren jabea zen, ama Chuquisacakoa. Anaia bat izan zuen eta bera jaio baino bi urte lehenago hil zen. Ondoren umezurtz geratu zen ustekabean, eta txandaka osaba-izebekin eta komentu batean hazi zen.
Manuel Ascensio Padillarekin ezkondu zen, Juanaren ondoan bizi zen estantziero baten semea zena. Bost seme-alaba izan zituzten, guztiek parte hartu zuten guduetan, eta lehen laurak oso gazterik hil ziren malariaren ondorioz. Juanak senarrarekin ideal independentistak partekatzen zituen, eta horrek armada bat gidatzera bultzatu zituen, lurraldea independizatzeko asmoz.
Bere ibilbide militarrean zehar, hainbat pertsonarekin izan zituen harremanak, Juan Huallparrimachi kasu, zeinarekin hainbat urteko ibilbidea partekatu baitzuen eta, alargundu ondoren, Martín Miguel de Güemesekin batera jarraitu zuen borrokan.
Azken horren heriotzak haren ibilbidearen amaiera ekarri zuen eta arazo ekonomiko handiak sortu zizkion bere azken egunetan. Gazte ezgaitu batekin hil zen, familia urrun baten semea, etxebizitza prekario batean. Ia mende bat igaro behar izan zuen haren ibilbidea aitortua izateko.
Hil ondorengo hainbat omenaldi jaso zituen: 2009 eta 2015 artean Boliviako Armadako mariskal eta Argentinako Armadako jeneral izendatu zuten, Latinoamerikako herrialde horietako militar mailarik altuenetako bat, gainera, bi herrialdeetan haren aurpegia txanpon papera inprimatu zuten bezala zuela. Boliviako probintzia batek bere izena darama, baita herrialde horretako eta Argentinako hainbat erakundek ere. Jenny Cárdenas eta Mercedes Sosa bezalako artistek interpretatutako abestiak ere konposatu ziren, baita bere pertsonan inspiratutako filmak ere.
Haurtzaroa eta gaztaroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Juana Azurduy Torocan jaio zen, Chuquisacatik gertu, Río de la Platako Erregeorderriko Potosíko Intendentzian kokatua, gaur egun Ravelo udalerrian, Potosíko departamentuan, gaur egungo Bolivian, 1780ko uztailaren 12an.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q761348
Multimedia: Juana Azurduy