Lankide:Almimai/Proba orria

Yayoi Kusama

Yayoi Kusama 1929ko martxoaren 22an jaio zen Japonian. Idazle eta artista bat da. Bere karreran zehar, hainbat hedabiderekin lan egin du, besteak beste; margoa,collage, eskultura, ikuskizuna, artea eta instalazioak. Kusama, pop artearen, minimalismoaren eta arte feministaren mugimenduen aitzindaria da eta garaikideengan eragina izan zuen. Andy Warhola eta Claes Oldemburg. 1970eko hamarkadaren hasieran New Yorken arte eszena utzi ondoren ahastuta egon arren gair egun Kusama Japonia utzi duen artista garrantzitsuenetakoa da eta abangordiaren ahots garrantzitsua da.1970eko hamarkadaren hasieran New Yorkeko arte eszena utzi ondoren ahaztuta egon arren,gaur egun Kusama Japonia utzi eta abangoardiako ahots oso grarrantzitsua den artista garrantzitsuetakoa da.

Matsumoton (Nagano) jaio zen hazi-merkatarien klase ertain-altuko familia batean, Kusama gazte-gaztetatik hasi zen artea sortzen, eta 1948an Kyoton Nihonga (japoniar estiloko margoak) ikastera eraman zuen. Japoniar estilo honekin zapuztuta, amerikar eta europar avant-gardeaz interesatu zen, 1950eko hamarkadan bere margolanen bakarlari erakustaldi batzuk antolatuz Matsumoto eta Tokyon. 1957an, Estatu Batuetara joan zen bizitzera, eta New Yorken ezarri zen, espresionismo abstraktuaren eragina zuten margolan batzuk egiteko. Kusama eskulturara eta instalaziora aldatu zen bere bitarteko nagusi bezala, eta New Yorkeko avant-gardeko elementu finko bihurtu zen Andy Warhol, Claes Oldenburg eta George Segalen ondoan erakutsitako lanekin 1960ko hamarkadaren hasieran, artista pop artearen mugimenduarekin lotu zenean. Hirurogeiko hamarkadaren amaierako kontrakultura hippiearen gorakadari harrera eginez, Kusamak ikusleen arreta erakarri zuen happening batzuk antolatu zituenean, non parte-hartzaile biluziak margotzen ziren kolore distiratsuko ilargiekin.

1973an, Kusama Japoniara itzuli zen, non New Yorkekoa baino arte eszena kontserbadoreagoa aurkitu zuen. Bera arte merkatari bihurtu zen, baina bere negozioak porrot egin zuen urte batzuk beranduago, arazo psikiatrikoak izan zituen eta 1977an bere borondatez ospitale batean sartu zen, non bere bizitza osoa bizi izan duen. Orduz geroztik, hainbat hedabidetan artelanak ekoizten jarraitzen du, eta hainbat eleberri, poesia eta autobiografia argitaratuta ekin zion bere ibilbide literarioari.

Arte kontzeptualean oinarrituta dago Kusamaren lana, eta feminismoaren, minimalismoaren, surrealismoaren, arte marjinalaren, pop artearen eta espresionismo abstraktuaren zenbait ezaugarri erakusten ditu, eduki autobiografiko, psikologiko eta sexualarekin uztartuta egoteaz gain. Kusama ere eleberrigile eta poeta argitaratua da, eta lan nabarmenak sortu ditu modako filme eta diseinuan. Tamaina eta garrantzi handiko atzera begirakoak ikusgai jarri dituzte New Yorkeko Arte Modernoko Museoan, Arte Estatistikoko Whitney Museoan eta Tate Modern museoan. 2008an, Christie 'sek bere lanetako bat saldu zuen New Yorken, 5.1 milioi dolarretan, bizirik zegoen emakume artista batentzako errekorra.

Bizitza goiztiarra: 1929 – 1949

Matsumoton (Nagano) jaioa, familia aberats eta kontserbadore bateko laugarren alaba izan zen, honen oparotasuna aleak salduz lortu zuelarik, Kusamak haluzinazio eta pentsamendu oso obsesiboak izan ditu haurtzarotik, joera suizidekin. 1948an, bere etxetik joan zen Kyotoko Arte eta Artisautza Udal Eskolan sartzeko, non Nihonga ikasi zuen, Meiji aroan garatutako estilo zorrotza; hurrengo urtean graduatu zen. "Kyotoko nire bizitzan pentsatzen dudanean", zioen berak, "Botaka egiteko gogoa ematen didate

Karrera

Arrakasta goiztiarra Japonian: 1950 – 1958

1950ean, Kusamak akuarela, gouache eta paperezko olioan abstraitutako forma naturalak irudikatzen zituen. Bera azalak (paredes, pisuak, mihiseak eta aurrerago etxeko objektuak eta gorputz biluziak) ilargiekin estaltzen hasi zen, hauek bere lanaren marka pertsonal bihurtuko zirelarik. Ilargi-zelai zabalak edo "sare amaigabeak", berak deitzen zien bezala, zuzenean ateratzen ziren bere haluzinazioetatik.

Ilargi hauek sartu zituen lanik antzinakoena, hamar urte zituenean izan zen, 1939an marrazki batean, non kimono batekin jantzitako emakume japoniar baten irudia (artistaren ama dela uste da), orbanez estalia eta ezkutatua dagoen. Haien aipamenak egiten zituzten 1960ko hamarkadaren hasieran, Kusama hainbat objektu estaltzen hasi zen, hala nola, eskailera, zapata eta aulkiak protuberantzia falikoekin. Beste ohitura mota bat ere ezarri zuen, bere lan berriekin argazkiak ateratzea kasu.

1963tik aurrera, Kusamak Espejo/Infinito telesailarekin jarraitu du. Instalazio konplexu horietan, neurrira egindako gelak ispilu-beirekin lerrokatzen dira, eta kolore neoizko pilotak dituzte, ikuslearen gainean altuera desberdinetan zintzilik. Plataforma txiki baten barruan zutik, argia ispilu azalen gainean islatzen da behin eta berriz, espazio infinituaren ilusioa sortzeko.

Nueva York: 1957–1972

Tokyon eta Frantzian bizi izan ondoren, Kusamak Japonia utzi zuen 27 urterekin, AEBetara joateko. 1957an Seattlera joan zen bizitzera, eta han erakutsi zituen bere margolanak Zoe Dusanne.12 New Yorkera joan baino urtebete lehenago, Georgia o 'Keeffe-rekin zuen korrespondentziak esaten zuen bezala, non hiriko islatzaileekin bat egiteko interesa adierazten zuen eta O' Keefe.13 Estatu Batuetan egon zen bitartean, bere burua goraipatzen zuen. 1961ean, Donald Judd eta Eva Hesse eskultorearen eraikin berean kokatu zen bere estudioan; Hesse artistaren gertuko lagun bihurtu zen. Kusama oso emankorra izan zen ondorengo urteetan, eta 1966an instalazio independenteekin esperimentatu zuen, ispiluak, argiak eta musika zituzten gelen tamainakoak. Kusamak, Judd eta Joseph Cornell, bere lagun eta laguntzat hartzen zituen. Hala ere, ez zuen diru irabazirik jasotzen bere lanarekin. Garai honetan, sarri ospitaleratu zuten gehiegizko lanarengatik, eta O 'Keeffek, bere merkataria, Kusamari ekonomikoki laguntzeko zenbait pieza erosteko konbentzitu zuen.