Lauretta Ngcobo

Wikipedia, Entziklopedia askea
Lauretta Ngcobo
Bizitza
JaiotzaIxopo (en) Itzuli, 1931ko irailaren 13a
Herrialdea Hegoafrika
HeriotzaJohannesburg, 2015eko azaroaren 3a (84 urte)
Hezkuntza
HeziketaFort Hareko Unibertsitatea
Inanda Seminary School (en) Itzuli
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakeleberrigilea, saiakeragilea, aktibista, irakaslea, politikaria, haur literatura idazlea eta idazlea

Lauretta Ngcobo (Ixopo, KwaZulu-Nat, 1931ko irailaren 13a -Johannesburg, 2015eko azaroaren 3a) Hegoafrikako eleberrigile eta saiogile bat izan zen.[1][2][3] 1963 eta 1994 bitartean erbesteratu ondoren, Suazilandian, gero Zambian eta azkenik Ingalaterran, non 25 urtez irakatsi baitzuen, Hegoafrikara itzuli eta Durbanen bizi izan zen.[4] 1960ko hamarkadatik 90eko hamarkadaren hasierara bitarteko testuek "emakume beltzen esperientziak apartheidaren marjinazioarekin" jorratzen zituzten.[5] And Theyn 'tn' t Die (1990) eleberriak, 1950eko hamarkadan Hegoafrikan girotua, batez ere, bizirik irauteko, lurra lantzeko eta apartheid sistemaren pean duintasun zentzua mantentzeko borrokan ari diren emakumeen zapalkuntza erretratatzen du, senarrak meategietan eta hirietan lan bila dabiltzan bitartean.[6][7]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Rosa (Cele jaioa) eta Simon Gwina maisuen alaba, Lauretta Gladys Nozizwe Duyu Gwina Ixopon, KwaZulu-Natalen jaio zen, eta hantxe hazi zen.[8] Inanda Seminarioko Eskolara joan zen, Durbandik gertu, eta Fort Hareko Unibertsitatean ikasti zuen bere eskualdeko lehen emakumea izan zen.[2] Bi urtez irakatsi zuen, eta gero Pretoriako Ikerketa Zientifiko eta Industrialeko Kontseiluan lan bat onartu zuen. 1956an emakumeen martxan parte hartu zuen.[9]

1957an Abednego Bhekabantu Ngcoborekin ezkondu zen, Kongresu Panafrikanistaren sortzaile eta exekutiboko kidearekin, eta 1961ean bi urteko kartzela-zigorra ezarri zioten Komunismoa Kentzeko Legeari.[2]

Erbestea 1963 eta 1994 bitartean[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1963an, berehalako atxiloketa baten aurrean, herrialdetik ihes egin zuen bi seme-alaba txikiekin, Suazilandiara joan zen, gero Zambiara eta, azkenik, Ingalaterrara. Han 25 urtez irakatsi zuen lehen hezkuntzan.[3] Lark Hall Haur Eskolako zuzendariorde eta bitarteko zuzendari izendatu zuten Lambeth-en, Londresko hegoaldean, non langileen kide beltz bakarra baitzen.[10] 1984an, ATCAL (The Association for the Teaching of Caribbean, African, Asian and Associated Literatures) erakundeko lehendakari bihurtu zen. Britainiar hezkuntza-sisteman ikasketa-plan anitzagoa sustatzen zuten maisu-maistrek eta idazleek osatutako taldea zen ATCAL.[2]

Lan hori bi eleberrirekin uztartu zuen: Cross of Gold (1981), urreari buruzkoa, populazio beltzaz arduratzen ez den herrialdearen potentzial ekonomiko eta geografikoa, eta And They Didn't Die (1990); azken hori "emakume beltz baten esperientzien deskribapenean berritzailea" deskribatu zen.[11] Jezile protagonista ahots berria bihurtu da, Hego Afrikako literaturan lehen aldiz ikusia. Apartheidaren eragin kaltegarriak eta bantustanetan utzitako apartheideko emakume afrikarren bizitzan ohiturazko eskubidea nabarmentzen dira. Gainera, Ngcobo Let It be Told: Ensayos de Black Women Writers en Gran Bretaña (Pluto Press, 1987) editorea izan zen. Besteak beste, Amryl Johnson, Maud Sulter, Agnes Sam, Valerie Bloom eta Gruzbella Nichols egileen ekarpenak jaso zituen.[12] Haurrentzako liburu bat ere argitaratu zuen, Fikile Learns to Like Other People (1994), eta 2012an Hego Afrikako emakumeen istorioen antologia argitaratu zuen erbestean, Prodigal Daughters izenekoa, Neelika Jayawardanek Africa is a Country Urteko Liburu gisa aukeratu zuena.[13]

Hegoafrikara itzuli[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Afrikako Kongresu Nazionalak irabazi zituen hauteskundeen ondoren, Ngcobo Hegoafrikara itzuli zen bere familiarekin 1994an. Senarra 1997an hil zen.[8]

Hego Afrikan berriro irakatsi zuen denbora batez, KwaZulu-Natal organo legegileko kide izan baino lehen. Bertan, 11 urte eman zituen 2008an erretiratu baino lehen.[4] Artikulu akademiko ugari argitaratu zituen eta maiz parte hartu zuen idazleen hitzaldietan.[14]

Johannesburg-eko ospitalean hil zen 2015eko azaroaren 3an, garuneko isuri baten ondoren.[1] Hego Afrikako Sunday Times delakoak honelaxe deskribatu zuen: "emakume zaurgarriei ahotsa eman zien idazle eta ekintzailea"; Lurmutur Hiriko Unibertsitateko Afrikako Genero Institutuko Barbara Boswellek, berriz, honelaxe idatzi zuen: "Lauretta Ngcoboren heriotzak literatura-talentu esanguratsua lapurtu digu, askatasunaren eta ahots feministaren alde borrokatu da".[15][16]

Sariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 2006an, Hego Afrikako Literatur Sarien Lifetime Achievement saria jaso zuen Ngcobok.[3]
  • 2008an, Ikhamangako Agindua jaso zuen, literaturan eta genero-berdintasunaren sustapenean egindako lanagatik.[8]
  • 2012an Thekwini buruzko legenda bizidun izendatu zuten.
  • Durbango Unibertsitate Teknologikoko (Durban University of Technology) Arte eta Diseinuko Teknologiaren ohorezko doktoretza jaso zuen.[1]

Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Eleberriak

  • Cross of Gold, eleberria (Prentice Hall, 1981)
  • And They Didn't Die, eleberria (London: Virago Press, 1990)

Editore gisa

  • Let It Be Told: Essays by Black Women Writers in Britain (Pluto Press, 1987; new edn Virago, 1988)
  • Prodigal Daughters — Stories of South African Women in Exile (University of KwaZulu-Natal Press, 2012)[8]

Haurrentzat

  • Fikile Learns to Like Other People (1994)[3]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b c "Lauretta Ngcobo: author, teacher and activist", News24, 5 November 2015.
  2. ↑ a b c d Lyn Innes, "Lauretta Ngcobo obituary", The Guardian, 19 November 2015.
  3. ↑ a b c d Lauretta Ngcobo. South African Literary Awards 2006.
  4. ↑ a b "Authorship & Ownership in TV Drama", biographical note, Mail & Guardian, 25 April–1 May 2008. Official Input 2008 Blog.
  5. ↑ Angelo Fick, "In memoriam, Lauretta Ngcobo (1931-2015)", eNCA, 6 November 2015.
  6. ↑ «Lauretta Ngcobo | South African History Online» www.sahistory.org.za.
  7. ↑ Ricart, Maite. (5 de mayo de 1987). Lauretta Ngcobo. ISSN 1134-6582..
  8. ↑ a b c d Stories of exile. 6 de enero de 2012.
  9. ↑ "RIP Lauretta Ngcobo (1931 – 2015)", Books Live, Sunday Times, 14 November 2015.
  10. ↑ Gaele Sobott, "In memory of Lauretta Ngcobo 1931-2015", 12 November 2015.
  11. ↑ Ricart, Maite. (6 de mayo de 1987). Lauretta Ngcobo. .
  12. ↑ "Let It Be Told: Essays by Black Women in Britain", Goodreads.
  13. ↑ Tom Devriendt, "Our Favorite Books of 2012", Africa is a Country, 31 December 2012.
  14. ↑ "Lauretta Ngcobo", South African History Online.
  15. ↑ Chris Barron, "Obituary: Lauretta Ngcobo, writer and activist who gave vulnerable women a voice", Sunday Times, 8 November 2015.
  16. ↑ Innes, Lyn. (19 de noviembre de 2015). Lauretta Ngcobo obituary. ISSN 0261-3077..

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Dan Moshenberg, "And she didn’t die: Lauretta Ngcobo and the political economy of women’s 'vulnerability'", The Journalist, 17 November 2015.
  • "Lauretta Ngcobo", South African History Online.
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Lauretta_Ngcobo&oldid=9460649"(e)tik eskuratuta